Boekvertalers

Jouw gezicht zal het laatste zijn door João Ricardo Pedro, uit het Portugees vertaald door Kitty Pouwels, uitgegeven door Signatuur, 2013.

Op het schoolbord staat een wiskundige formule. Geen moeilijke, zegt de leraar, een formule voor beginnelingen, voor iedereen te begrijpen. Je hersenen kraken zachtjes, maar inderdaad: je volgt het pad van de cijfers en symbolen, want als x is… dan is y… Je bent er bijna… Ja! Je snapt het. Je hebt het! Maar wat gebeurt er nu? Twee keer met je ogen knipperen en het is je ontglipt; je kunt weer opnieuw beginnen.

Roman?
Het lezen en vertalen van Jouw gezicht zal het laatste zijn bezorgde mij een vergelijkbare gewaarwording. Het is de debuutroman van João Ricardo Pedro, waarmee hij de prestigieuze LeYa-prijs won. Alhoewel, roman? De verschillende hoofdstukken lijken op zichzelf te staan. We ontmoeten drie generaties van de Portugese familie Mendes, maar telkens vanuit een ander perspectief. Duartes grootvader, Augusto, is een arts uit een vooraanstaande familie die tijdens de dictatuur van Salazar naar het binnenland van Portugal vlucht. (Waarvoor?) Zijn zoon Antonio, Duartes vader, keert getraumatiseerd terug uit de koloniale oorlog in Angola. Duarte zelf is een wonderkind dat op zijn eerste elektrische orgeltje – zonder batterijen – hele symfonieën speelt, maar jaren later, als conservatoriumstudent, abrupt een einde maakt aan zijn muzikale carrière. (Waarom?) Verder lezen Net uit: Jouw gezicht zal het laatste zijn

De onzichtbare hand (La mano invisible) door Isaac Rosa, uit het Spaans vertaald door Peter Gelauff, Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2013.

In een voormalige fabriekshal voeren zeven vaklieden dagelijks terugkerende werkzaamheden uit, die geen enkel onderling verband vertonen en ook geen enkel doel lijken te dienen. Achter de felle schijnwerpers die op hen gericht staan, vermoeden ze een wisselend maar anoniem publiek dat hen bekijkt alsof ze een act opvoeren, met het vervreemdende effect dat ze zich langzamerhand artiesten, acteurs gaan wanen.

Spannende verhaallijn
De Spaanse auteur Isaac Rosa (1974) houdt van twee zaken waar de hedendaagse Nederlandse literaire fictie niet in uitblinkt: van engagement en van het literaire experiment. Dat levert verhalen op die bij de lezer de vraag oproepen of er sprake is van een roman, van een essay of van een literaire dissertatie. In El vano ayer (Het vergeefse verleden, 2005, nog niet in het Nederlands verschenen), laat hij de lezer meebeleven welke keuzes een romancier maakt om tot zijn roman te komen, In El pais del miedo (2009), in het Nederlands in mijn vertaling uitgebracht als Het land van de angst (2010), wisselt de auteur een spannende verhaallijn af met bespiegelingen over de angst in de wereld. Beide romans werden in Spanje zeer positief ontvangen en ontvingen verschillende literaire prijzen. Van beide romans zijn in de wereldtalen, maar ook in sommige kleinere talen, intussen vertalingen verschenen.

Experiment met de lezer
In La mano invisible weeft Rosa verhaal en bespiegeling, nu over de mensonwaardigheid van hedendaagse arbeid, ingenieus ineen tot een niet-aflatende woorden- en gedachtestroom. Verder lezen De onzichtbare hand

Olie op water van Helon Habila, vertaald door Aleid van Eekelen en uitgegeven bij Nieuw Amsterdam.

Op 30 januari van dit jaar veroordeelde een rechter in Den Haag Shell Nigeria tot het betalen van een schadevergoeding aan een Nigeriaanse boer, wegens milieuschade als gevolg van olielekkage. Westerse oliemaatschappijen, ergens in Afrika, milieueffecten – iets waar we meestal in grote lijnen over in de krant lezen, kreeg ineens een gezicht in die ene Nigeriaanse boer die we in Den Haag zagen staan.

De volgende dag was die boer weer naar huis en uit ons blikveld verdwenen. En toch… wat gebeurt daar nu eigenlijk? Verder lezen Net uit: Olie op water