Boekvertalers – Pagina 41 – Over het vak, de vertaler, de wereld en het boek

The trials of literary translation, Dutch to English (part one)*

Michiel Horn [portret] Six years ago, in the course of the CAANS meeting held at Laval University, I appeared in the guise of a novice literary translator. The paper I read then had the title ‘Maarten ’t Hart’s Het woeden der gehele wereld: Problems of translation in a multi-layered novel’. In it I told the story of how I came to translate this fine novel. Verder lezen The trials of literary translation, Dutch to English (part one)*

Banff 2007 (slot)

Annelies Jorna verbleef drie weken in de Canadese Rocky Mountains om daar te werken aan het jeugdboek Chanda’s Secrets van Allan Stratton. Op boekvertalers.nl doet zij verslag van het leven tussen internationale vertalers in een kunstenaarskolonie.

Bergen, beren en vrienden
In die drie weken in dat magische landschap zijn hechte vriendschappen gesloten. De eerste week hadden lagelandenmensen als ik regelmatig last van het leven op minstens 1500 meter. Met de voorspelde bloedneuzen en ademhalingsproblemen liep het wel los, vooral nadat ‘housekeeping’ in mijn kamer een luchtbevochtigingsapparaat had geplaatst. Hoewel het programma soms wat al te overgeorganiseerd was, zijn we enorm verwend en vertroeteld. Verder lezen Banff 2007 (slot)

Banff 2007 (3)

Buiten het reguliere programma
Ieder van ons had een ruime, hotel-achtige kamer met een groot bureau met goede verstelbare stoel en een eigen badkamer. Ik had er, op de vierde verdieping, ook een balkon bij, waar ik me even van werk of groepsactiviteiten kon terugtrekken om te lezen, ademloos naar de Rocky Mountains met hun sluiers van sneeuw te kijken, of juist om weer op adem te komen. Verder lezen Banff 2007 (3)

Net uit (week 31)

Marian Keyes: Kom terug bij mij [omslag] Marian Keyes, Kom terug bij mij, in een Nederlandse vertaling van Dennis Keesmaat en Ellis Post Uiterweer verschenen bij House of Books (oorspronkelijke titel: Anybody Out There?)

Een roman met chicklit-elementen, maar toch is het geen chicklit omdat er nog zoveel méér speelt. De heldin is bij haar ouders in Ierland aan het herstellen van een ongeluk. Ze mist haar echtgenoot verschrikkelijk. Maar hoe ze het ook probeert, ze kan geen contact met hem opnemen. Dus besluit ze terug te gaan naar New York, om uit te vinden wat er aan de hand is. En dan komt er een verrassende wending, die wij als vertalers ook niet hadden zien aankomen.

Het vreemde is dat in lezersrecensies op internet de verrassende wending meteen wordt verklapt. Daar begrijpen wij niets van. Bij een detectiveroman verklap je toch ook niet wie in het laatste hoofdstuk als dader wordt ontmaskerd? Waarom andere lezers het plezier van de verrassing ontzeggen? Gelukkig hebben de sitebeheerders begrip voor de situatie en zijn ze bereid zulke recensies te verwijderen of aan te passen. We mailen de sitebeheerders erover, en seinen de uitgever in. Wie het meest gewicht in de schaal legt weten we niet, maar in elk geval staan zulke recensies niet meer op internet (voorlopig althans; we houden de vinger aan de pols).

Brice Matthieussent, meestervertaler

In Le Monde een artikel van de hand van Raphaëlle Rérolle over vertaler Brice Matthieussent en diens opvattingen over het vak. Matthieussent vertaalde werk van Gore Vidal, Charles Bukowski, Judith Butler, Jim Harrison, Bret Easton Ellis, Thomas Pynchon en de Ier Robert McLiam Wilson – die nadat Matthieussent het Franse publiek met zijn werk vertrouwd had gemaakt, besloot zich in Parijs te vestigen.

Brice trad in de voetsporen van de andere wiskundeknobbels in het gezin Matthieussent en volgde een opleiding aan de Ecole des Mines, maar omdat het gras ergens anders altijd groener is, graasde hij ook in andere weiden, maakte kennis met kunstenaars en intellectuelen, schreef een proefschrift over esthetiek, stortte zich op het vertalen en heeft inmiddels ruim tweehonderd titels op zijn naam staan. Verder lezen Brice Matthieussent, meestervertaler

Banff 2007 (2)

Annelies Jorna verbleef drie weken in de Canadese Rocky Mountains om daar te werken aan het jeugdboek Chanda’s Secrets van Allan Stratton. Op boekvertalers.nl doet zij verslag van het leven tussen internationale vertalers in een kunstenaarskolonie.

Het werk
Drie keer per week presenteerden individuele vertalers tijdens een groepsbijeenkomst in de fraaie lounge bij het dakterras op de zesde verdieping van Lloyd’s Hall hun werk en vertaalopvattingen, gevolgd door discussies. De eensgezindheid was groot – vertalen wat er staat, behouden van cultuurspecifieke elementen, dicht bij de stijl van de auteur proberen te blijven, maar het lef en de intuïtie hebben om de tekst in de doeltaal te doen klinken alsof ze daarin oorspronkelijk geschreven was. Linda Gaboriau: ‘Zo doen goede literair vertalers dat.’ Geen vertaler die zich daarbij geen vrijheden permitteerde, niet naar eigen inzicht moest spelen met woordgrappen en soms de brontaal moest loslaten om hetzelfde effect in de doeltaal te bereiken. De auteurs die uitgenodigd waren een week aanwezig te zijn – onder wie Joseph Boyden, Reza Baharini, Nicolas Dickner, Chóe Yun, Lorna Crozier, Enrique Servin Herrera en Horacio Castellanos Moya – hadden een grote eigen inbreng: zij werkten samen met hun vertaler en deden mee aan de presentaties en discussies. Verder lezen Banff 2007 (2)

Banff 2007 (1) – het verslag van een verblijf

Een verblijf van drie weken in de Rocky Mountains is een vertalersdroom die werkelijkheid wordt. In intensiteit en activiteiten heeft het eerder als drie maanden gevoeld. Tegelijkertijd was het een onbezorgd avontuur – nooit boodschappen doen, koken, schoonmaken, maar in de watten gelegd worden door de vriendelijke huishoudelijke dienst. Daar, tussen de grillige, intimiderende bergen en wouden waar wilde dieren wonen, staat het enorme complex van The Banff Centre – een uitgestrekte campus langs de hellingen van Tunnel Mountain, een sterk glooiend terrein waar je op de derde verdieping van een gebouw door de achterdeur naar buiten gaat om bij een theatercomplex op de begane grond uit te komen. Alleen al mijn dagelijkse ochtendwandeling over en rond de campus, met een koffiestop bij het winkeltje The Kiln, voelde in het begin als een spannende ervaring. Zo waren we gewaarschuwd voor de agressie van de elanden, die aan het kalven waren. En de derde ochtend van ons verblijf werd er een grizzly gesignaleerd bij de Leighton Studios, een voor het publiek niet toegankelijk deel van het bos waar componisten en schrijvers in alle afzondering kunnen werken in blokhut-achtige optrekjes die stuk voor stuk door verschillende architecten zijn ontworpen.

Verder lezen Banff 2007 (1) – het verslag van een verblijf

Het op-papier-zie-ik-meermisverstand.

Een boekvertaling legt een lange weg af. Deels over de elektronische snelweg, maar deels ook nog over conventionele wegen. Ik vat ‘m even kort samen, die weg. De meeste, zo niet alle, boekvertalers werken met een tekstverwerker en mailen hun vertaling als bijlage naar de uitgever, die het bestand afdrukt en per post of koerier naar een persklaarmaker stuurt, die op papier correcties aanbrengt en het pak papier vervolgens naar de uitgever terugstuurt, die dat weer doorstuurt naar de vertaler, die de correcties en suggesties van de persklaarmaker overneemt (of niet, natuurlijk) en invoert in het digitale bestand (of niet, natuurlijk), en beide versies terugstuurt naar de uitgever (de een via elektronische post, de ander via slakkenpost), die het weer afdrukt en naar de corrector stuurt, die correcties aanbrengt en het pak papier weer naar de uitgever terugstuurt, die het doorstuurt naar een zetter, die er een drukproef van maakt en die terugstuurt naar de uitgever, die de zoveelste stapel papier weer per post naar de vertaler stuurt, die correcties invoert en beide versies weer terugstuurt naar de uitgever, die de gecorrigeerde drukproef weer afdrukt en ten slotte naar de drukker stuurt. Dat zijn dus elf pakken papier op de bus en vier uitdraaien. Pffff. Verder lezen Het op-papier-zie-ik-meermisverstand.

Boekvertalers op vakantie

Net uit (week 28)

Monique Eggermont en Ellis Post Uiterweer vertellen deze week over vertalingen van hun hand die recent zijn verschenen.

Jonathan Santlofer: Wraakkunst (omslag) Jonathan Santlofer, Wraakkunst, in de vertaling van Monique Eggermont verschenen bij Luitingh (oorspronkelijke titel The Killing Art).

Wraakkunst is de derde titel in een serie thrillers met inspecteur Kate McKinnon in de hoofdrol. Is het hoogstaande literatuur? Nee, maar wel een lekker (ont)spannend boek voor een zomerse avond. Santlofer is behalve auteur ook kunstschilder, en daar kun je in zijn boeken dan ook niet omheen. Dit verleent er wel een eigen sfeer aan. Er worden schilderijen verminkt en bloederige moorden gepleegd. De dader is steevast behoorlijk gestoord, en de oorzaak daarvan is terug te vinden in zijn of haar jeugd. Dit laatste deel, Wraakkunst, is zelfs verlucht met afbeeldingen van al dan niet verminkte schilderijen. De titel vond ik niet zo fraai, maar helaas, die lag al vast op het moment dat ik zelf een paar alternatieven had bedacht. De namen van de meeste kunstwerken waren terug te vinden op het internet, en ik vond het leuk om daar iets van ‘mee te nemen’. Al kostte het vertalen op die manier wel wat meer tijd!

Michael Byrnes: Het volmaakte relikwie (omslag) Michael Byrnes, Het volmaakte relikwie, in een Nederlandse vertaling van Ellis Post Uiterweer verschenen bij Luitingh (oorspronkelijke titel: The Sacred Bones)

Een culturele thriller, zoals dat tegenwoordig heet, dat wil zeggen: spanning en cultuur. Er wordt iets uit een crypte onder de Tempelberg geroofd, en bij die roof komen Israëlische soldaten om het leven. Moslims vinden dat de Rotskoepel is geschonden. Ondertussen is de geroofde waar overgebracht naar een geheim laboratorium in Vaticaanstad. De archeologische vondst blijkt te bestaan uit gebeente van ongeveer 2000 jaar oud. Het gebeente van een gekruisigde! Uiteraard zijn er ook nog allemaal politieke verwikkelingen.

Het frappante is dat terwijl ik aan het vertalen was, er inderdaad relletjes uitbraken bij de Tempelberg om soortgelijke redenen als in het verhaal, en dat een archeoloog melding maakte van een soortgelijk gebeente dat hij had gevonden. Je zou bijna denken dat de auteur in een kristallen bol heeft gekeken.