Boekvertalers – Pagina 4 – Over het vak, de vertaler, de wereld en het boek

Auteurscontractenrecht enthousiast ontvangen door Tweede Kamer

Op dinsdag 10 februari 2015 werd het wetsvoorstel Auteurscontractenrecht (ACR) behandeld in de Tweede Kamer. Het wetsvoorstel bevat een groot aantal maatregelen die makers beter moeten beschermen tegen de marktmacht van exploitanten. Een verslag van die behandeling staat op de site van de Eerste Kamer.

Overheid[logo]

Ook de vier moties die werden ingediend, konden op brede steun rekenen. Staatssecretaris Teeven beschouwde ze in zijn reactie tijdens de behandeling als ‘ondersteuning van het beleid.’ Verder lezen Auteurscontractenrecht enthousiast ontvangen door Tweede Kamer

Drie vertaalproblemen

Naar aanleiding van het verschijnen van de door mij vertaalde roman De fietser van Tsjernobyl van de Spaanse auteur Javier Sebastián plaatste de redactie van Literair Nederland* een uitgebreide recensie en vroeg mij een bijdrage te leveren over een drietal problemen waar ik bij het vertalen tegenaan gelopen was.

SebastianFietser[omslag] Van alle markten thuis…
Van een vertaler wordt verwacht dat hij van alle markten thuis is. Of zijn auteur nou een psychologische of historische roman, een ontwikkelings- of oorlogsroman, pure fictie of faction schrijft, de vertaler moet van de hoed en de rand weten. Of toch niet? Pas na mijn pensionering ben ik een vertaalcarrière begonnen omdat ik de taal waaruit ik vertaal, het Spaans, zo ergens tussen goed en zeer goed beheers. Mijn tweede taal, zeg maar. Maar is taalbeheersing ook voldoende om een essay, een roman, misschien wel veel essays en veel romans in uiteenlopende stijlen en over een breed scala aan thema’s te vertalen? Want dat mag de uitgever die je de vertaling van een boek toevertrouwt, verwachten. Als vertaler kom je erachter dat je niet alleen je tweede, maar ook je eerste taal helemaal niet zo goed beheerst als je dacht, slechts over een deelvocabulaire beschikt, alleen die zaken begrijpt – en in woorden weet te vangen – die je al eerder bent tegengekomen. En hoeveel is dat eigenlijk?

In De fietser van Tsjernobyl geeft de auteur, verweven in de rode lijn van zijn roman – de hopeloze strijd van een eenling tegen de almacht van de staat – de lezer een vloed aan cijfers en historische informatie over de ramp bij Tsjernobyl, de aanpak ervan door de autoriteiten en de internationale instellingen, de gevolgen ervan voor de omwonenden. Hoe pak je dat aan als vertaler die niets weet van atoomfysica, van kerncentrales, van meetinstrumenten, van kalium en cesium. Een voorbeeld. Verder lezen Drie vertaalproblemen

Oproep: Europees onderzoek naar sociale zekerheid

Culture Action Europe is een politiek platform voor kunst en cultuur waarbij talloze organisaties zijn aangesloten, waaronder de CEATL. CAE lobbyt voor kunst en cultuur als hoeksteen van de Europese eenwording en wil via de Europese politiek de toegang voor bewoners van de Europese Unie tot kunst en cultuur verbreden. De organisatie doet dat door rechtstreeks contact met Europese beleidsmakers mogelijk te maken en het publiek te informeren over het cultuurbeleid van de Europese Unie. De organisatie wordt financieel gesteund door de Europese Culturele Stichting en het Directoraat-generaal Onderwijs en Cultuur van de Europese Commissie.

CAE-SMartBe [logo] Verder lezen Oproep: Europees onderzoek naar sociale zekerheid

Net uit: De huisgenoten

De huisgenoten, van Sarah Waters, vertaald door Nico Groen, Sjaak de Jong en Marijke Versluys en uitgegeven Nijgh & Van Ditmar (oorspronkelijke titel The Paying Guests).

Vijf jaar geleden verscheen op dit weblog een artikel over de vertaling van Sarah Waters’ vijfde roman, De kleine vreemdeling. Daarin gingen de drie vertalers uitgebreid in op de door hen gevolgde vertaalaanpak. Ook de nieuwste, zesde roman van Waters, De huisgenoten, is intussen vertaald. De vertaalwederwaardigheden rond dat boek, waarover deze blogbijdrage gaat, waren niet minder boeiend en hersenpijnigend dan die van Waters’ voorlaatste. Verder lezen Net uit: De huisgenoten

Net uit: Persoonlijke geschiedenis

Persoonlijke geschiedenis, van Katharine Graham, vertaald door Karin van Gerwen, Ed van Eeden en Richard Kwakkel en uitgegeven door Linda.boeken/Nijgh & Van Ditmar (oorspronkelijke titel Personal History).

GrahamK[cover] Katharine Meyer werd in juni 1917 geboren, ging naar school, bezocht Vassar College, studeerde in Chicago, versloeg als kersvers journaliste de vakbondsconflicten in San Francisco, begon bij The Washington Post nadat haar vader het zieltogende lokale sufferdje op een veiling had gekocht, trouwde met Phil Graham, werd na diens tragische zelfmoord de eigenaresse van de krant, publiceerde de Pentagon Papers, steunde Woodward en Bernstein tijdens Watergate, kende iedereen die ertoe deed in de Amerikaanse en de wereldpolitiek, ontwikkelde zich tot spin in het web van het politieke, maatschappelijke en artistieke leven in Washington, maakte van de Post een van de beste kranten in de Verenigde Staten en werkte een paar jaar aan haar eigen memoires, die ze in 1997 uitgaf en waarvoor ze een jaar later de Pulitzer Prize kreeg. Een veelbewogen leven in één zin. Zelf had ze er een paar meer nodig, maar ze vertelde dan ook niet zomaar het verhaal van een leven, legt ze uit tijdens een interview met Jim Lehrer:

‘It is because I told my story, but I told the story of the company and the paper and how it developed and what preceded me, and I talked about my parents and about my husband, Phil Graham, and so I felt that I told a whole lot of stories, although I call–it’s called “Personal History.” It’s really the history of a lot of other things.’

Verder lezen Net uit: Persoonlijke geschiedenis

Dagelijks brood – arbeidsmarktpositie van boekvertalers in het Nederlandse taalgebied

In 2008 bracht de Conseil européen des associations de traducteurs littéraires (CEATL) de eerste editie uit van een rapport over de arbeidsomstandigheden van boekvertalers in Europa. Voor de tweede editie, die in 2015 moet verschijnen, hebben de aangesloten beroepsorganisaties eerst nationale enquêtes onder hun leden gehouden. In 2011 voerden wij dat onderzoek uit in het Nederlandse taalgebied. De resultaten ervan staan nu in een rapport dat is verschenen bij de Taalunie*.

NTu[logo] Verder lezen Dagelijks brood – arbeidsmarktpositie van boekvertalers in het Nederlandse taalgebied

In Vlaanderens velden

Het eerste slachtoffer van een oorlog is vaak de waarheid. Maar in het geval van de Eerste Wereldoorlog blijkt de waarheid soms ook honderd jaar na dato nog te sneuvelen. Met steun van internet.

In Trouw staat dit jaar iedere woensdag een achtergrondartikel over de Eerste Wereldoorlog. Op 5 november was dat een stuk van Arjen van der Horst over John McCrae’s gedicht ‘In Flanders Fields’, waarin wordt uitgelegd hoe door dit gedicht de klaproos in Engeland is uitgegroeid tot hét symbool voor de gevallenen. Het stuk werd afgesloten met de volledige tekst van het gedicht en een Nederlandse vertaling. Met als bronvermelding: vertaling Bert Decorte, 1968.

Kon dat wel kloppen? Het bevreemdde mij een beetje. ‘In Flanders Fields’ is een tamelijk traditioneel gedicht, met conventioneel rijm en metrum. Maar de bij het artikel opgenomen vertaling rijmde niet en klopte metrisch van geen kanten. Ter illustratie hier de eerste strofe van ‘In Flanders Fields’:

In Flanders fields the poppies blow
Between the crosses, row on row
That mark our place; and in the sky
The larks, still bravely singing, fly
Scarce heard amid the guns below.

De aan Bert Decorte toegeschreven vertaling luidde:

In Vlaanderens velden bloeien de klaprozen
Tussen de kruisen, rij aan rij
die onze plek aangeven; en in de lucht
vliegen leeuweriken, nog steeds dapper zingend
zelden gehoord te midden van het kanongebulder
aan de grond.

Verder lezen In Vlaanderens velden

Net uit: De voorlezer van 6:27

De voorlezer van 6:27 van Jean-Paul Didierlaurent, vertaald door Richard Kwakkel en uitgegeven bij Xander (oorspronkelijke titel: Le liseur du 06h27).

DidierlaurentVoorlezer[omslag] Jean-Paul Didierlaurent leerde schrijven op de lagere school, ‘net als de meeste andere mensen’. Hij werd geboren in de Vogezen, studeerde Marketing & Communicatie, werkte een tijdje in Parijs, maar keerde terug naar de bergen om pas als late dertiger, via schrijfwedstrijden, de schrijver in zichzelf te ontdekken. Twee van zijn novellen werden bekroond met de Prix international Hemingway: Brume (2010) en Mosquito (2012). De voorlezer is zijn eerste roman, en meteen een internationaal succes, want de rechten werden al voor verschijning in Frankrijk verkocht aan uitgevers in ruim 85 landen. ‘Ik leef mijn droom,’ zegt hij in een interview met Catherine Fruchon-Toussaint op Radio France internationale. Verder lezen Net uit: De voorlezer van 6:27

Amazon met e-boeken van start in Nederland

Na jaren van speculatie, vage uitspraken en beloftes — ‘Amazon komt eraan dit najaar’, ‘Amazon komt er nu echt aan deze herfst!’, ‘Het wordt een hete e-boekenherfst’ — is het nu dan toch zover: amazon.nl heeft vandaag om 8 uur de digitale deuren geopend. Voorlopig biedt internethandelaar Amazon in Nederland alleen ‘de complete Kindle ervaring in het Nederlands aan,’ zoals manager Amazon Kindle Europe Jorrit van der Meulen het in Boekblad uitdrukt. Ik wijd er verder op deze plek niet te veel over uit, want dat gebeurt al in de landelijke dagbladen, de vakpers en fora, blogs en nieuwssites op internet. Verder lezen Amazon met e-boeken van start in Nederland

De eerste zin van Assaf Gavrons De nederzetting^*

Gavron-nederzetting[omslag] De nederzetting van Assaf Gavron, vertaald door Sylvie Hoyinck, verschenen bij Nieuw-Amsterdam.

Eerste zinnen zijn lastig. En intimiderend, want je bent nog niet helemaal thuis in de taal van de auteur en het boek. Je komt er altijd nog een paar keer op terug, om te checken of dat wat je verderop tegenkomt, ook al in die eerste zin verpakt zit. En als dat zo is, hoe je dat dan het beste in de vertaling kunt laten terugkomen. Bij Gavron is het niet anders.

Zo gewóón
In deze roman wordt het verhaal geschetst in korte scènes. Op subtiele wijze laat Gavron de ideeën en perspectieven van de verschillende personages doorschemeren in de taal. Het boek heeft een proloog, getiteld De velden. Deze proloog begint met een nogal korte zin:

.ראשונים היו השדות

Een ogenschijnlijk eenvoudig zinnetje, risjoniem hajoe hasadot, dat op meerdere manieren vertaald kan worden: ‘De velden waren er ’t eerst’, was mijn eerste keus. Als vertaling is er niks op aan te merken, maar later blijkt dat dit het toch net niet is. Dit klinkt alsof die velden er al waren en door Otniël Asís in gebruik genomen worden. Dat is niet het geval: hij is degene die bovenop een heuveltop een paar groenteveldjes aanlegt. Deze vertaling werd dus in tweede instantie aan de kant geschoven. Verder lezen De eerste zin van Assaf Gavrons De nederzetting^*