Categorie: Voor het voetlicht

Luisterlezen

Vertaalstemmen, de podcast van Ralph Aarnout, is nu echt begonnen met een gesprek van ruim een half uur met Annemart Pilon over allerlei vertalerszaken zoals leuren met een favoriet boek, een voorlezende vader en de namen op het omslag. Je kunt het beluisteren op Ralphs site en het bekende scala aan podcastapps.

Ook Alyssia Sebes heeft haar videoreeks Vertalers aan het woord verder uitgebreid met een gesprek met Miriam Bunnik die veel getweeën vertaalt en dus schuift in een volgend gesprek haar kompaan Mara Schepers aan om samen te vertellen over het samen vertalen. En de daarop volgende aflevering komt uit België waar Janne van Beek vertelt over haar wedervaren als vertaler. Te bekijken op Instagram en YouTube.

Annemart Pilon, Janne van Beek, Mara Schepers en Miriam Bunnik

Eerder maakte we ook al melding van het overlijden van Arie van der Wal. VertaalVerhaal diepte uit de archieven van Athenaeums website een stuk van zijn hand op over de eerste zin van Jesús Carrasco, De vlucht: https://vertaalverhaal.nl/project/de-eerste-zin-van-jesus-carrasco-de-vlucht/.

Vertalers in de prijzen

Eerder berichtten we hier al over de nominaties voor de Europese Literatuurprijs en de Filter Vertaalprijzen. Inmiddels zijn alle drie de prijzen toegekend en ook boekvertalers.nl feliciteert Maria Postema, Rokus Hofstede en Karol Lesman!

Maria Postema won de Filter Vertaalprijs voor kinder- & jeugdboeken 2024 met haar vertaling van Julia en de Haai van Kiran Millwood Hargrave. Uit het juryrapport: ‘in de vertaling van Maria Postema is ieder woord raak. (…) Haar verfijnde keuzes roepen precies de heldere beelden op die de lezer zo diep raken. (…) Voor haar geweldige vertalingen zou ze nu al een oeuvre-Vertaalprijs voor kinder- en jeugdboeken mogen krijgen.’ Lees het juryrapport.

Andere genomineerden waren Robbert-Jan Henkes, Inge Piryns, Lore Aertsen en Bette Westera.

Rokus Hofstede won de Filter Vertaalprijs 2024 voor Schoonheid op aarde van Charles Ferdinand Ramuz. Uit het juryrapport: ‘een boek dat de hedendaagse literaire mogelijkheden van het Nederlands vergroot, zoals het de mogelijkheden van de brontaal een eeuw geleden heeft vergroot. (…) een vertaler die van begin tot eind in deze wervelende, golvende, voortdurend uit de bocht vliegende tekst koers houdt als een onverschrokken kapitein. Die in zijn vertaling absoluut meesterschap toont, en erin slaagt om de tekst met eenzelfde speelsheid en plezier te benaderen als de oorspronkelijke schrijver.’ Lees het juryrapport.

Andere genomineerden waren Annelous Stiggelbout, Liesbeth van Nes, Jan Fastenau en Kiki Coumans.

Karol Lesman won samen met de Poolse Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk de Europese Literatuurprijs 2024 voor zijn vertaling van haar Empusion. Uit het juryrapport: ‘De meanderende Tokarczuk-zinnen die laveren in het geheimzinnige gebied tussen weten en niet-weten zijn met grote klasse vertaald door Karol Lesman. Hem valt het grootste compliment te beurt dat een vertaler kan krijgen: je hebt op geen enkel moment het gevoel een vertaalde roman te lezen.’

Andere genomineerde vertalers waren Lette Vos, Kiki Coumans en Jan van der Haar.

Lesman en Tokarczuk zullen samen op 2 november 2024 worden geïnterviewd op het Crossing Borderfestival. Daarvoor zijn alle kaartjes inmiddels al uitverkocht. Wel is er nog een groot interview met Lesman te lezen in de downloadbare festivalbijlage van De Groene Amsterdammer.

Gekoppeld aan de Europese Vertaalprijs is de Vertalersgeluktoernee, een reeks literaire avonden waarop vertalers die op de longlist voor de prijs stonden, vertellen over hun werk. Er staan er nog twee op de agenda, een met Marianne Molenaar en Martin de Haan in Maastricht op 17 oktober en een met Niek Miedema & Harm Damsma en Kiki Coumans in Amsterdam op 25 oktober. Klik voor meer info op de links op de volgende pagina: https://www.europeseliteratuurprijs.nl/vertalersgeluk/2024/

Broeders van het Groene Woud

Annelous Stiggelbout leest, vertaalt en bestudeert Chinese literatuur. Sinds 2006 heeft ze poëzie, korte verhalen en romans vertaald voor verschillende Nederlandse uitgeverijen en literaire tijdschriften. Na enige omzwervingen in China, Taiwan en Leiden richt ze zich sinds 2013 voltijd op de Chinese literatuur. Ze heeft werk vertaald van onder anderen Han Han, Yue Tao, Sanmao en Zhang Yueran.

Ik ben bezig met de vertaling van de nieuwste roman van Zhang Yueran, werktitel De spijker, en daarbij loop ik (uiteraard) regelmatig tegen lastige vertaalkwesties aan. Bijvoorbeeld als Zhang schrijft over de spelletjes van de twee hoofdpersonen.

Twee kinderen zijn op zoek zijn naar een plek om ongestoord eindeloos te kunnen spelen. Buiten, in het compound waar ze wonen, worden ze overal weggejaagd, maar dan heeft de ene de oplossing: zijn opa, die in vegetatieve toestand is, ligt in zijn eentje op een ziekenhuiskamer. Dáár kunnen ze terecht! Zo gezegd, zo gedaan. En opa wordt al snel onderdeel van hun spel (ja, dat is wat macaber). Verder lezen Broeders van het Groene Woud

De leerschool (2)

Gelauff[Chili]Engels, dat lag voor de hand. Godsdienst met een beetje moeite ook nog wel, al moest ik mijn theologie nog doen. Acht jaar seminarie was niet ongemerkt aan me voorbijgegaan. Met geschiedenis lag het tikje een anders. De vanuit Europees respectievelijk Nederlands perspectief gegeven geschiedenislessen die ikzelf had genoten, waren de slechtst mogelijke basis om kinderen tussen de zes en de twaalf wegwijs te maken in de Chileense geschiedenis. Maar het waren wel de vakken waarmee ik in dat eerste jaar werd belast. Ik zweette peentjes, dat kun je wel zeggen. Wat wist ik, om maar wat te noemen, over de Araucanen, de inheemse bevolking ten tijde van de Spaanse inval, over de heldhaftige Caupolicán (gepolijste vuursteen) en zijn luitenant Lautaro (snelle havik) die tot op het laatst stand hielden tegen de vreemd uitgedoste mannen te paard, over de veroveraar Pedro de Valdivia die wel slecht maar ook weer niet zo slecht was? En de lieverds waren zelf ook niet erg behulpzaam. Keken tientallen ogen me aanvankelijk glazig aan vanwege mijn ondoorgrondelijk taalgebruik, het volgende moment barstte iedereen in lachen uit omdat ik een naam verhaspelde (zo zijn Araucanen bijvoorbeeld de bewoners van Arauco of Araucania, terwijl de Araucaria een naar die streek genoemde specifieke dennenboom is, dus in mijn geschiedenisles hakten eeuwenoude dennenbomen wel eens lustig op het Spaanse invasieleger in), een uitdrukking verkeerd gebruikte of een onschuldige aansprak op de propjes papier die door het klaslokaal vlogen. Verder lezen De leerschool (2)

De leerschool (1)

Valdivia is een stad in het zuiden van Chili. Nou ja, niet zo zuidelijk als Punta Arenas of Puerto Natales waar de kou overheerst, maar vanaf Santiago naar beneden ongeveer halverwege. Een streek van bossen en meren, inheemse namen als Loncoche (belangrijke leider van een volk), Pitrufquén (plaats van de as), Panguipulli (land van de poema), Lago Ranco (woeste wateren), magisch. De stad zelf ligt aan de monding van de rivier de Calle-Calle (Chileense iris), waarin volgens een lokaal liedje de maan zich ’s nachts naakt baadt. Niet de kou maar de regen is hier de baas. Gemiddeld zes maanden per jaar regent het, vaak dagen achtereen. Flinke buien of dagenlang gemiezer. Alles is vochtig, de lucht, de straten, de huizen, je kleding. Eigenlijk is alles dus ook wel kil. Toen ik er aankwam was het nog zomer, om precies te zijn het einde van de zomervakantie, eind februari, begin maart. Helder zomerweer. Dat van die zomervakantie is hier relevant, want ik had een benoeming op zak als docent en student-assistent op een lagere en middelbare school met internaat. En het schooljaar begon in maart.

Peter Gelauff met pupillen in Valdivia 1965
Peter Gelauff met pupillen in Valdivia 1965
Verder lezen De leerschool (1)

Vertaalatelier Brabant: recept voor een leerzame, inspirerende middag

Ingrediënten:

  • een landlady met een groot hart, die voorziet in een vrolijke, lichte ruimte met een reusachtige tafel en barkrukken eromheen, bij voorkeur met tuin en terras
  • een enthousiaste organisator en aangever
  • 8 of 9 leergierige boekvertalers
  • bronteksten naar keuze, van Literair met een hoofdletter tot Bouquetreeks (ook met een hoofdletter) of een werkvertaling van een van voornoemde boekvertalers
  • meerdere grote potten thee en koffie
  • zelfgebakken bananenbrood, muffins, appelcakejes en hazelnootcake, worstenbroodjes, chocola of andere lekkernijen
  • een snufje lef om met de billen bloot te gaan
  • mespunt peper (geen zout)
  • een kritische blik
  • een boog met pijlen om mee te schieten
  • eventueel een gastdocent.

Het Vertaalatelier

Voorbereiding
Prik per jaar drie of vier data en stuur de gekozen bronteksten of werkvertaling per e-mail naar alle deelnemende boekvertalers met een duidelijke opdracht. Verder lezen Vertaalatelier Brabant: recept voor een leerzame, inspirerende middag

Vertalers in het spotlicht

‘We moeten Pessoa kunnen lezen zonder Portugees te kennen, Tsvetaea zonder Russisch geleerd te hebben of Auden zonder Engelstalig te zijn, en toch het gevoel krijgen dat we hun stem horen, via de taal waar we het meest vertrouwd mee zijn.’ Een uitspraak van de voorzitter van het Europees Platform voor de Literaire Vertaling (PETRA), Jacques de Decker.

Blijkens de ervaring van vertalers zijn veel lezers zich daar helemaal niet van bewust. Zij lezen hun buitenlandse auteurs vaak zonder in de gaten te hebben dat ze een vertaling lezen. Zo kan het gebeuren dat vertalers op boekenbeurzen, manifestaties en boekpresentaties bezoekers tegenkomen die desgevraagd verbaasd reageren: ‘Vertalen, hoezo? Moet dat dan? Hoe gaat dat? Zo moeilijk is dat toch niet!’

Jeroensdag: Ineke LentingIneke Lenting vertaalt live in Amsterdam

Fuik van vertalers
Wie afgelopen zondag de Centrale Bibliotheek van Amsterdam bezocht, liep onmiddellijk in een fuik van vertalers (zie het videoverslag); om lezers kennis te laten maken met het verschijnsel vertaler organiseerde de Werkgroep Algemeen Boekvertalers van de Vereniging van Letterkundigen op die dertigste september, de dag van hun patroonheilige Sint-Hiëronymus, in de hal van Amsterdams Centrale Bibliotheek een vertaaldemonstratie. Gewapend met laptop, microfoon, beamer en projectiescherm liet een zevental vertalers van uiteenlopende genres buitenlandse literatuur het binnenkomende publiek zien voor welke problemen zij zich bij hun werk geplaatst zien. Verder lezen Vertalers in het spotlicht

Manuscripta 2012 of Het lijden van Katrien

Op zaterdag 2 en zondag 3 september werd in Amsterdam het nieuwe boekenseizoen feestelijk geopend met de jaarlijkse Manuscripta. De Boekvertalers waren ook aanwezig. De Taskforce Manuscripta verzorgde onderstaand verslag, Maaike Bijnsdorp en Jeroen Aarssen maakten er een filmverslag van.

KatrienHet kan verkeren. Was Katrien een half jaar geleden nog eregaste op een tienjarig jubileumfeest en stond ze als Favorita volop in de belangstelling van uitgevers, redacteuren en vertalers, nu zit ze als dom blondje met een paarse haarspoeling op Manuscripta mensen te lokken om naar de stand van de Boekvertalers te komen.

Gewoon overtikken
Het idee is dat het publiek een spel gaat spelen om erachter te komen hoe zwaar het leven van een boekvertaler is. Het eerste uur loopt het niet storm. Katrien zit er dan ook wat verloren bij. Ze dagdroomt over haar toekomstige levenspartner, bij voorkeur iemand met een goed inkomen. En nu ze toch bij de Boekvertalersstand zit, mijmert ze over het luizenleventje dat een vertaler leidt. Lekker thuis werken, in je eigen tijd en omgeving en de ene bestseller na de andere vertalen. Kende ik maar een vertaler, denkt ze. Zo’n stinkend rijke vertaler van bestsellers is een hoogst aantrekkelijke partij. En dat vertalen, daar hoef je toch geen moeite voor te doen? Het is gewoon overtikken in een andere taal. Hoe moeilijk kan het zijn? Verder lezen Manuscripta 2012 of Het lijden van Katrien