Categorie: Eigen werk

Het vertalen van Will Grayson, Will Grayson door John Green en David Levithan (uitgeverij Lemniscaat)

‘When I was little, my dad used to tell me, “Will, you can pick your friends, and you can pick your nose, but you can’t pick your friend’s nose.”’

Niet letterlijk te vertalen, die eerste zin. De Nederlandse taal kent niet één woord dat zowel ‘kiezen’ als ‘pulken’ betekent. ‘Pulken’ is zo specifiek dat je er sowieso niet veel mee kunt. Onder het verder lezen zat ik alvast te peinzen wat ik ermee aan moest. Misschien iets in de richting van je vrienden kiezen en in je kiezen pulken, maar toen kwam ik op bladzijde 21, waar de vriend, die zijn liefdesverdriet in de alcohol heeft verzopen, laveloos op de grond ligt en dreigt te stikken in zijn eigen snot, zodat Will letterlijk geen andere keus heeft dan… juist ja.
(Wat werd het uiteindelijk? Zie het filmpje op YouTube.)

Nog nooit heb ik tijdens de eerste lezing van een boek dat ik zou gaan vertalen zo vaak gedacht: wat moet ik dáár nou mee? Dat is onvertaalbaar, en omdat erop door wordt gegaan kan ik er ook niet iets anders van maken. En dan heb ik het nog niet eens over het soort dingen dat zo onopvallend in de tekst verwerkt zit dat je er pas over struikelt als je echt aan de vertaling bezig bent.

Vijf jaar hebben ze over het schrijven van Will Grayson, Will Grayson gedaan, John Green en David Levithan, en dat heeft een geweldig boek opgeleverd. En ook een dat van spitsvondigheden aan elkaar hangt. Verder lezen Over neuzen, rozijnen en vriendschap

Onder de huid, van Lucie Whitehouse, vertaald door Els Franci-Ekeler, uitgegeven bij De Kern (oorspronkelijke titel: The Bed I Made).

Je moet als boekvertaler altijd maar afwachten welke opdrachten je krijgt. Hoe langer je voor een bepaalde uitgeverij werkt, hoe beter jij en je contactpersoon op de redactie elkaar leren kennen, en meestal is de keuze van de opdrachten dan wel raak, maar je kunt aan de cover van een boek niet altijd zien wat erin zit. Een enkele keer kom je voor verrassingen te staan. Soms een onaangename verrassing, als het boek veel slechter geschreven blijkt te zijn dan jij en de redactie hadden verwacht, slechter dan de buitenlandse recensies doen geloven, en dan zit er gewoon niets anders op dan er het beste van te maken.

Puntje van de stoel
Aan de andere kant kun je het soms ook heel erg goed treffen. Dan krijg je een boek waar je doodgewoon van zit te genieten. De inhoud, de stijl, de opbouw, alles is goed. Beter dan goed. Zo’n boek is Onder de huid van Lucie Whitehouse.

Het verhaal is klassiek: een moderne, capabele, jonge vrouw raakt in de ban van een knappe man, die uiteindelijk niet blijkt te zijn wat ze had gedacht. Ze probeert zich aan de relatie te onttrekken en als de man weigert haar te laten gaan, zoekt ze tijdelijk haar toevlucht op het Isle of Wight. Kort na haar aankomst ontmoet ze daar een andere jonge vrouw, maar enkele dagen later hoort ze dat die vrouw is verdronken doordat haar zeilboot is omgeslagen. Lucie Whitehouse heeft de levens van deze twee vrouwen centraal gesteld in een beklemmende psychologische thriller die de lezer op het puntje van zijn stoel houdt.

De Hand van Fátima van Ildefonso Falcones, vertaald uit het Spaans door Marga Greuter en Joke Mayer, verschenen bij Luitingh-Sijthoff (oorspronkelijke titel: La mano de Fátima).

De hand van Fátima is het verhaal van de Spaanse morisken (onder dwang bekeerde Moren) vanaf de tweede opstand in 1568, toen ze door het katholieke koningspaar Fernando en Isabel verplicht werden zich christelijk te kleden en Spaans te spreken, tot 1609, het jaar van hun definitieve deportatie naar Noord-Afrika. Het is een verhaal over een periode van vreemdelingenhaat, onderdrukking en marginalisatie dat tot op zekere hoogte vergelijkbaar is met dat van de Spaanse joden, maar veel minder bekendheid heeft gekregen. Verder lezen Net uit: De hand van Fátima

Portret van een dode man door Sarah Hall, vertaald door Wim Scherpenisse en verschenen bij Anthos (oorspronkelijke titel: How to Paint a Dead Man).

Dit is het derde boek van Sarah Hall dat in het Nederlands verschijnt. Haar eerste roman die in Nederland verscheen, was De Michelangelo van Coney Island (in 2005, vertaald door Liesbeth Teixeira de Mattos), een rijke, gelaagde roman over een tatoeagekunstenaar. In 2008 volgde De vrouwen van Carhullan (door mij vertaald), een grimmige feministische toekomstfantasie.

En nu is er dus Portret van een dode man. Het is Halls meest complexe roman tot nu toe, waarin ze blijk geeft van een indrukwekkend compositietalent. Het boek heeft niet minder dan vier hoofdpersonen en een groot aantal bijfiguren, die voor een deel een rol spelen in elkaars verhalen. Het boek doet in die zin enigszins denken aan beroemde ensemblefilms zoals Magnolia van Paul Thomas Anderson en Short Cuts van Robert Altman. Qua detaillering en verwevenheid van de verhaallijnen heeft Hall in ieder geval een formidabele prestatie geleverd, al was het alleen maar omdat haar vier verhalen samen zowat een halve eeuw omspannen (ieder personage leeft in zijn eigen tijd, maar er is wel overlap). Verder lezen Net uit: Portret van een dode man

De Italiaan, door Sven Olov Karlsson, uit het Zweeds vertaald door Edith Sybesma, verschenen bij Prometheus (oorspronkelijke titel: Italienaren (2003).

Frans Bauer vertelde in een interview dat hij als klein jochie zelf een plaatje had opgenomen en toen het goed en wel was geperst voor de radio ging zitten wachten tot het gedraaid zou worden. Zo voel ik me nu ook ongeveer, nu mijn vertaling uit is van een boek dat ik al een hele poos heel erg goed vind, al lang voordat ik wist dat ik het ooit te vertalen zou krijgen. Nu is het moment daar waarop ook andere mensen in Nederland het kunnen ontdekken en ervan kunnen genieten. En ik zit net zo gespannen als Frans Bauer indertijd, te wachten op een teken dat het boek ook in Nederland zijn publiek heeft gevonden en dat het de lezer aanspreekt. Verder lezen Net uit: De Italiaan

Torak en Wolf, De geestenjager, van Michelle Paver, vertaald door Ellis Post Uiterweer en uitgegeven door Uitgeverij House of Books (oorspronkelijke titel: Ghost Hunter).

Eindelijk! Het zesde en laatste deel van Torak — Avonturen uit een magisch verleden, is verschenen. Dit deel heeft de titel De geestenjager meegekregen, en inderdaad jaagt Torak in dit deel op geesten: geesten uit het verleden en geesten uit het heden. Hoe het allemaal afloopt, ga ik hier uiteraard niet verklappen.

Series
Waar ik wel iets over wil vertellen, is het vertalen van series. Elk jaar komt er weer een boek in de serie uit, en elk jaar weer moet de vertaler, die ondertussen andere boeken heeft vertaald, terugkomen in de sfeer van de vorige delen. Hoe had hij dit ook weer vertaald, en hoe dat? En in het geval van de serie over Torak: welk woord krijgt een hoofdletter en welk niet? Verder lezen Torak en Wolf, De geestenjager (deel 6)