Diversen – Pagina 10 – Boekvertalers

Net uit: De Wet van Negen

Terry Goodkind, De Wet van Negen, vertaald door Emmy van Beest, Marion Drolsbach en Niels van Eekelen en verschenen bij uitgeverij Luitingh-Sijthoff (oorspronkelijke titel: The Law of Nines)

De Wet van Negen Terry Goodkind is bij zijn trouwe lezersschare bekend van de elfdelige fantasyserie De Wetten van de Magie. Met dit spannende eerste deel van een trilogie is hij een andere weg ingeslagen. Exotische wezens in bizarre landschappen of tovenaars in middeleeuws aandoende kastelen komen er deze keer niet aan te pas. Vanaf de allereerste bladzijde bevinden we ons onmiskenbaar in het hedendaagse Amerika met zijn auto’s, winkelcentra, ziekenhuizen, dollars, mobieltjes en vuurwapens. Geen achtervolgingen te paard, maar op de snelweg. Geen zwaarden, maar pistolen. Verder lezen Net uit: De Wet van Negen

Boekvertalers en hun royalty’s

Opmerkelijk vertaalnieuws uit Duitsland: boekvertalers hebben volgens de Duitse rechter recht op royalty’s.

Op 7 oktober 2009 deed het federale hof (Bundesgerichtshof) in Karlsruhe uitspraak in een zaak die enkele vertalers hadden aangespannen tegen uitgeverij Random House, onderdeel van Bertelsmann. Vertalers, gesteund door hun vakbond, hebben in Duitsland herhaaldelijk de gang naar de rechter gewaagd sinds in 2002 het recht op een ‘passende vergoeding’ voor auteurs is vastgelegd in een nieuwe wet en pogingen om tot collectieve afspraken met uitgevers te komen gestrand zijn. Het is voor het eerst dat een zo hoog college vonnis heeft gewezen.

Het Bundesgerichtshof oordeelde dat vertalers naast het honorarium in de vorm van een vergoeding per pagina royalty’s moeten krijgen. De Duitsers spreken met een fraaie term van Erfolgsbeteiligung, een aandeel in de winst. De hoogte van royalty’s wordt uitgedrukt in een percentage van de nettoverkoopprijs van het boek in de winkel. Verder lezen Boekvertalers en hun royalty’s

Net uit: Het boek van Max Berg

Het boek van Max Berg van Aleksander Melli, vertaald door Kim Snoeijing en Lucy Pijttersen, uitgegeven door Uitgeverij Lannoo (oorspronkelijke titel: Barneregjeringen.)

Het boek van Max Berg is een roman van 600 bladzijden uit het zogenaamde cross-overgenre, wat wil zeggen dat het zowel jongeren als volwassenen zal aanspreken. Toen een collega ons vroeg of we belangstelling hadden om dit boek te vertalen, keken we direct op internet voor informatie over boek en schrijver. Daar werden we niet meteen veel wijzer van: uitgevers plegen hun boeken vaak met slogans aan te prijzen, maar voor een pil van deze omvang is elke slogan per definitie ontoereikend. En de schrijver, de Noor Aleksander Melli, was voor ons een onbekende: hij was Italiaan van oorsprong en had nog maar een paar boeken geschreven. Uit de Noorse boekrecensies maakten we op dat we aan een soort combinatie van Lord of the Flies en Big Brother moesten denken: twintig kinderen die vijftig dagen lang op een eiland worden afgezonderd onder het toeziend oog van duizend camera’s. Al iets concreter, maar ook nog niet voldoende om een echt goed beeld van het boek te hebben. Wel was duidelijk dat het boek geprezen werd door de critici en dat het bovendien bekroond was met de Noorse Riksmålpris, voor het rijke en verzorgde taalgebruik. We namen contact op met de uitgever met de mededeling dat we dit boek graag zouden willen vertalen. Tenslotte hadden we wel voor hetere vuren gestaan, dachten we. Verder lezen Net uit: Het boek van Max Berg

A Fork in the Road van André Brink

9789029083690 Op dinsdag 8 juli van het vorige jaar kwam er bij mij een mailtje binnen dat een eind maakte aan een tamelijk slepende kwestie. Een redacteur van Meulenhoff liet weten dat de opdracht tot het vertalen van André Brinks ’n Vurk in die pad / A Fork in the Road alsnog aan mij werd gegund. Een week of wat daarvoor had ik eigenlijk al geconcludeerd dat Brinks autobiografie naar twee andere vertalers zou gaan, maar nadat bevriende collega Anneke Bok me nog een keer had voorgehouden dat je nooit weet hoe een koe een haas vangt, stuurde ik een laatste mailtje naar het vertalersplatform van de VvL, waarna een paar goed gekozen woorden van Martin de Haan voldoende inspiratie voor Gerda Baardman vormden om een actie op touw te zetten. Bijna honderd vertalers gaven te kennen dat ze het onjuist vonden dat de uitgever omwille van discutabele haast voorbijging aan mijn meer dan vijfentwintig jaar durende bemoeienis met het werk van André Brink, en verklaarden zich impliciet bereid het boek te weigeren mocht het hun ter vertaling worden aangeboden. Als ik nu de lijst van namen doorlees, is dat nog steeds een hartverwarmende ervaring – zo veel mensen die zich voor me hebben ingespannen.

Ik ben inmiddels klaar met mijn vertaling en wil graag iets over mijn werkzaamheden vertellen. Verder lezen A Fork in the Road van André Brink

Literair vertalen in Portugal

De informatie over Portugal in het CEATL-onderzoek naar de inkomenspositie van literaire vertalers in de EU-landen is summier (zie de post ‘Vertaaltarieven Europees vergeleken’ van Matthijs Bakker van 10 augustus 2009). Daarom lijken wat aanvullende aantekeningen ‘uit het veld’ op hun plaats. Wat zijn de ervaringen van een vertaler van Nederlandstalige literatuur in Portugal?

Vertalen voor een extraatje
logo APT Getuige het CEATL-onderzoek is Portugal het EU-land waar het verschil tussen werkelijk betaald minimum (€ 9 voor 1800 aanslagen) en aanbevolen minimumtarief (€ 18) zowel absoluut (€ 9) als procentueel (100 %) het grootst is. En waarschijnlijk is dat verschil ook het minst realistisch, want in werkelijkheid ligt het betaalde minimum aanzienlijk lager (bij veel uitgeverijen € 6) en is het aanbevolen minimumtarief in feite eveneens het werkelijk betaalde maximumtarief. Verder lezen Literair vertalen in Portugal

Boekvertalers aller genres, verenigt u!

Het beeld van de stoffige vertaler die op zijn zolderkamer achter zijn typemachine of computer zit te zwoegen, moet steeds vaker plaats maken voor de vertaler van nu: zelfstandig ondernemer, netwerker, zwoegend achter toegankelijke literatuur en lectuur. Tijden veranderen, vertalers ook.

Daar waar de vertaler zich graag verschuilt achter het te vertalen boek of document, komt steeds vaker de roep van binnenuit om op te komen voor de beroepsgroep. En met reden: het beroep van vertaler wordt zwaar onderbetaald. Inflatie, prijsindexering, auteursrechten zijn concepten die zeer zeker in de wereld van de vertaler thuishoren, maar daarin tot op de dag van vandaag niet tot nauwelijks een plek blijken te hebben.

Het is dus tijd voor actie. In de afgelopen jaren hebben diverse vertalers hun krachten al gebundeld in initiatieven als dit weblog. Ook op de Wereldboekenmarkt in mei 2008 stond een afvaardiging van deze beroepsgroep. Zaterdag 17 oktober, van 13.00 uur tot 15.00 uur zullen er in verschillende steden in Nederland vertalers in boekhandels staan om het grote publiek kennis te laten nemen van hun werk.

Vertalers zijn vaak einzelgängers, solisten die hun beroep met veel plezier, maar voor weinig geld uitoefenen. Er zijn belangenorganisaties, zoals de VvL, die opkomen voor de rechten van vertalers en aanverwante beroepen, maar het is tijd dat vertalers ook zelf zichtbaar worden, en vooral ook blijven, en zich actief inzetten voor hun rechten en positie. Het is nu alleen nog de vraag hoe.

Als individu is het moeilijk iets substantieels voor een hele beroepsgroep te bereiken. Maar als er een vuist wordt gemaakt, maken we een kans. Niet alleen in financieel opzicht, maar vooral ook om ons heerlijke beroep te beschermen zodat de woorden van talloze internationale auteurs ook na hun dood blijven doorklinken in onze prachtige moedertaal. Vertalers, verenigt u!

Synchroniciteit en vertalen

Synchronicity is God’s way of remaining anonymous

Tijdens mijn vertaalloopbaan is er verscheidene keren sprake geweest van een opmerkelijke synchroniciteit. De eerste twee keer betrof het tekst en muziek. Ik heb altijd muziek op staan, en vanaf mijn tweede boek – dat rond 1900 speelt en over een joods meisje in Rusland gaat – probeer ik ‘bijpassende’ muziek te vinden. Ik had toen mijn eigen collectie al helemaal doorgewerkt, maar geen van de cd’s leek bij de tekst te passen. Uiteindelijk heb ik in de bibliotheek gevonden wat ik nodig had… klezmer!

Tekst en muziek
Mijn derde boek speelde in China. Op aanraden van de auteur kocht ik Concerts in China van Jean Michel Jarre. Jarre speelt synthesizer en wordt begeleid door een Chinees orkest. De cd smaakte al snel naar meer, en weldra had ik een kleine collectie mooie, oosterse muziek, die op de achtergrond een extra dimensie aan mijn werk gaf. Tot twee keer toe begon ik met een wel erg schrijnend stuk, terwijl tegelijkertijd een hartverscheurende Chinese respectievelijk Japanse fluit begon te spelen. De muziek en de tekst liepen van het begin tot het einde synchroon. Terwijl ik ‘technisch’ de ene tekst omzette in de andere, liepen de tranen over mijn wangen. Ik hoop dat er iets van de muziek in de tekst is terechtgekomen. Verder lezen Synchroniciteit en vertalen

Boekvertalers voeren actie

Meer dan de helft van de titels in de boekwinkels in Nederland en Vlaanderen is oorspronkelijk niet in het Nederlands geschreven. Dat we die boeken toch kunnen lezen, is te danken aan het bijna onzichtbare werk van de boekvertalers: iets wat de meeste lezers zich niet realiseren. De actie Vertalers Worden Zichtbaar wil hier verandering in brengen. Op zaterdag 17 oktober 2009 trekken literair vertalers het land in om zichzelf met een persoonlijke boekenlegger aan het publiek te presenteren. Verder lezen Boekvertalers voeren actie

Net uit: In de val

Gemma Malley, In de val In de val, van Gemma Malley, vertaald door Ellis Post Uiterweer en uitgegeven door Uitgeverij Pimento (oorspronkelijke titel: The Resistance).

Dit is het tweede deel in een serie, het eerste deel heet: De Anderen. Het verhaal speelt zich af in de toekomst, wanneer er een medicament is uitgevonden waardoor iedereen het eeuwige leven heeft. Dat lijkt erg prettig, maar is het eigenlijk niet. Er ontstaan problemen met voedsel en energiebronnen omdat er te veel mensen komen nu er niemand meer sterft. Ook wordt het verboden om kinderen te krijgen. De kinderen die toch stiekem worden geboren, worden opgespoord en in Overtolligenhuizen geplaatst, waar ze zonder het medicament worden opgeleid tot nuttige leden van de gemeenschap, in een dienstbare functie. Een van die Overtolligen is Anna. In dit deel lezen we hoe het verder gaat met haar, en vooral met Peter, de Overtollige die ze in het eerste deel leerde kennen. Verder lezen Net uit: In de val

Vertaalster Mari Alföldy onderscheiden

Mari met ridderorde Op maandag 21 september nam vertaalster Mari Alföldy in Den Haag op de ambassade van Hongarije uit handen van de ambassadeur, dr. Iván Udvardi, het Gouden Kruis van Verdienste van de Republiek Hongarije in ontvangst.

De onderscheiding is haar toegekend voor haar belangrijke bijdrage aan de verbreiding van de Hongaarse cultuur in Nederland. Mari Alföldy heeft werk van een groot aantal belangrijke Hongaarse auteurs in het Nederlands vertaald.

Ook organiseert ze bijeenkomsten waarbij de Hongaarse cultuur centraal staat.