If you can’t beat them…
Twee nieuwsfeiten. Het Britse ministerie van Cultuur, Media en Sport stelt de tenuitvoerlegging van de Digital Economy Act (DEA) na processen aangespannen door internet service providers voorlopig uit tot minimaal 2014. De DEA werd in 2010, in de nadagen van de Labourregering, door het parlement gejast en moest piraterij tegengaan. De wet is vergelijkbaar met de Franse wet Hadopi (zie de reacties onder Verbod op illegaal downloaden): internetgebruikers die herhaaldelijk illegaal materiaal downloaden waarop auteursrecht rust, krijgen een schriftelijke waarschuwing en lopen bij recidive het risico te worden afgesloten van internet. British Telecom en TalkTalk voerden begin maart voor het Hof van Appel aan dat de wet in strijd was met Europese richtlijnen, maar de rechters oordeelden anders: ‘the Digital Economy Act is a lawful and proportionate response to the threat posed by online piracy’. Toch heeft het ministerie besloten voorlopig tot 2014 te wachten met het effectueren van de eerste maatregelen. Verder lezen De staat van het e-boek
Categorie: column
Deuren
Wij vertalers vallen vaak niet zo op. In stilte en bescheidenheid doen we ons werk, en we vinden dat vanzelfsprekend, want onze taak is een dienende: wij maken het werk van anderen toegankelijk in onze taal. Sommige lezers zien ons, andere zien ons niet. En van sommige auteurs krijg je medewerking en van andere niet. Maar er zijn auteurs die ons dankbaar zijn en die dat ook uit durven spreken. De Amerikaanse schrijfster Nina Sankovitch* is een van hen:
We owe thanks to the literary translators. Huge thanks. Through meticulous and exacting work, carried out in obscurity and often in utter anonymity, these magicians of language open the door to whole new book stacks of wonder; they gift us with new ways of experiencing an expanded world, and new avenues of sharing the human experience. Literary translators dismantle barriers of ignorance and allow us to enter at will into environments that are new in setting, landscape, and atmosphere, and yet familiar in the explored experiences of love, loyalty, duty, humor, deceit, betrayal, fear, despair, and resilience.
Dat is iets om trots op te zijn. Verder lezen Deuren
Past het auteursrecht nog in het digitale tijdperk?
Schrijver en e-boekuitgever François Bon vertaalde Hemingways The Old Man and the Sea en bood de vertaling Le vieil homme et la mer als e-boek aan op zijn eigen site publie.net en via boekhandels.
Een rel was geboren.
Gallimard bezit de exclusieve rechten op de uitgave van oeuvres dérivées, vertalingen in het Frans, van het werk van Hemingway voor Frankrijk en gaf in 1954 de Franse vertaling van Jean Dutour uit. Gallimards algemeen secretaris Alban Cérisier legt uit dat de overeenkomst met de erven Hemingway geen andere uitweg bood dan Bon te verzoeken zijn vertaling uit de verkoop te halen. Bon leefde in de vooronderstelling dat het werk van Hemingway in Canada en de Verenigde Staten in het publieke domein was terechtgekomen en was zich van geen kwaad bewust. Hij klaagde zijn nood op zijn blog en kreeg op Twitter en elders op internet veel bijval, onder andere van vertaler Christophe Claro, die op Le Clavier Cannibale schande sprak van Gallimards optreden en de vertaling van ‘enorm leeghoofd’ (immense baudruche) Jean Dutour als ‘ouwelijk’ (vieillotte) naar de prullenmand verwees.* Bon heeft inmiddels gehoor gegeven aan het verzoek van Gallimard. Verder lezen Past het auteursrecht nog in het digitale tijdperk?
Verbod op illegaal downloaden, een poll
‘JIPPIE: Illegaal downloaden mag!’
Die kop stond gisterochtend op Spits. En bij de reacties op dat nieuws vinden we de verzuchting van kipfilét: ‘Pff ik werd al bang, uit voorzorg heb ik vandaag nog even een bestandje met 5000 + e-books binnen gehaald. Die komen bij de ruim 4000 die ik al op voorraad heb.’
Staatssecretaris Teeven wilde het illegaal downloaden van auteursrechtelijk beschermd werk voor privégebruik strafbaar stellen, maar in de Tweede Kamer bleek geen meerderheid voor zijn plannen te bestaan. Wij zijn als makers van vertalingen die als e-boek op internet worden aangeboden direct betrokken. Voor ons vormt die uitgavevariant een bron van inkomsten. Wie illegaal een elektronisch exemplaar van een door ons vertaald boek downloadt, stoot ons bij een e-boekprijs van een eurotientje al gauw een boterham van vijftien tot dertig eurocent uit de mond. Verder lezen Verbod op illegaal downloaden, een poll
Een vertaler in de schijnwerpers
Vertalers worden niet verwend met veel aandacht. Daarom zijn we al verguld wanneer onze naam bij een recensie wordt vermeld, en als er in de recensie een compliment voor de vertaling af kan, is onze dag helemaal goed. Wie dus een uitnodiging krijgt voor De Wereld Draait Door, zoals een aantal collega’s vorig jaar overkwam, of wordt gebeld door een recensent die geïnteresseerd is in het vertaalproces, moet even omschakelen. Zó veel aandacht in één keer!
Het boek waaraan ik een tijdlang had gewerkt, de verhalenbundel Say you’re one of them van de Nigeriaan Uwem Akpan, was in de weken voor de publicatie nogal voortvarend onder de aandacht gebracht. Zo was er een eigen website voor geopend, www.zegdatjebijhenhoort.nl, en waren er drieduizend promotiekaarten verstuurd naar de boekhandels in den lande. Verder lezen Een vertaler in de schijnwerpers
Woord en beeld
Woorden hebben niet alleen een betekenis, er zit veel meer aan vast; een bepaald beeld of een bepaalde sfeer bijvoorbeeld, die bij de spreker van de taal bekend is. Meestal zal een romanschrijver die beelden bewust willen oproepen bij de lezer. Maar wat gebeurt er met die beelden wanneer het woord vertaald wordt? Roept het vertaalde woord dezelfde beelden op, of helemaal niet? En als de beelden verloren dreigen te gaan, moet de vertaler daar dan iets aan doen? Verhelderen, uitleggen, een noot toevoegen? Verder lezen Woord en beeld
Vertaalmijmeringen
Ik hoor vertalers het wel eens over hun ‘kindjes’ hebben. Daarmee bedoelen ze dan (naast hun katten, hun verzameling wonderlijke cactussen of zo nu en dan daadwerkelijk hun kroost) hun boeken. Mij klinkt het altijd een beetje vreemd in de oren. Misschien komt het doordat ik een koud en harteloos wezen ben, verstoken van enige kinderwens, maar ik vind de vergelijking niet helemaal opgaan en kan een lichte huivering nooit onderdrukken als een collega zo aan een boek van mij refereert. Kind? Mijn boeken zijn zindelijk, vallen niet krijsend op de grond als ze even geen aandacht krijgen, stellen zich netjes voor, beginnen nooit te roken en betalen nauwelijks mee aan mijn pensioen. Helaas. Verder lezen Vertaalmijmeringen
Schuttingtaal
Schuttingtaal dwingt de vertaler van tijd tot tijd diep in de krochten van de Nederlandse taal te duiken. Snuffelend naar een woord dat de kleur en klank van een bepaalde buitenlandse verwensing getrouw nabootst, loopt hij zijn eigen repertoire van verwensingen langs. Of hij maakt gebruik van de repertoires van andere mensen die zo vriendelijk zijn geweest die op het internet te zetten.
Vloeken en graffiti
Onderscheid dient te worden gemaakt tussen vloeken en graffiti. Als er gevloekt wordt, heb je meestal een vrij ruime keuze aan verwensingen, of die nu ouderwets of gloednieuw moeten zijn. De ene keer kun je volstaan met ‘Verdorie nog aan toe! Laat me met rust!’, terwijl een andere keer een ‘Godverdomme, teringwijf, lazer toch op!’ echt noodzakelijk is. En voor het allround werk heb je altijd nog het te pas en te onpas gebruikte ‘fuck’ en ‘shit’. Verder lezen Schuttingtaal
Waarom is vertalen zo goed?
Er is een tijd geweest waarin ik literaire werken zoveel mogelijk in de oorspronkelijke taal trachtte te lezen. Elke vertaling verraadt het origineel, dat weet iedereen – en vertalers weten het als geen ander. Toch schort er iets aan dit literaire lezerssnobisme. Want hoe goed we die oorspronkelijke taal ook mogen kennen, de beheersing ervan komt gewoonlijk niet in de buurt van de vertrouwdheid waarmee we ons in de eigen moedertaal bewegen.
En op die vertrouwdheid komt het vaak aan. Want in de snelheid waarmee onze ogen over de regels vliegen is niet alleen de kennis van de woorden van belang. We lezen met al onze zintuigen. We horen het woord in onze oren, proeven de zin op de tong, voelen het ritme van de alinea door ons hele lichaam heen. De taal behelst zoveel meer dan woordenboekenkennis. Ze is het leefmilieu waarin een tekst ons langs talloze kanalen bereikt. Verder lezen Waarom is vertalen zo goed?
Literair vertaler worden (3) De ontknoping
Elk trimester weer beginnen de workshops op de Vertalersvakschool met hetzelfde patroon: je komt de klas binnen, iedereen gaat zitten, tijdens het standaard voorstelrondje vertel je even wat je tot dan toe hebt gedaan (‘niets’), en dan is het de beurt aan de docent, die, vaak enigszins beduusd door de bewonderende blikken van alle aanwezigen, snel vertelt hoe lang hij of zij al vertaalt. Daarna is het even stil, en dan komt telkens weer de vraag van één van de studenten: ‘En hoe ben jíj nou begonnen met vertalen?’ Verder lezen Literair vertaler worden (3) De ontknoping