Conventioneel

‘Zijn echtgenote, die wij op een moeilijk levenstijdstip aantroffen, dwarrelde gastvrouwelijk rond en sloeg fonteinen geestdrift uit een rots van wanhoop.’
Aldus Simon Carmiggelt in Ik lieg de waarheid.

Als een vertaler zo’n zin zou produceren, kun je ervan uitgaan dat het rode potlood van de persklaarmaker erdoorheen gaat, of dat er minstens kringeltjes en vraagtekens verschijnen. Sommige schrijvers lappen eigenhandig bestaande taalconventies aan hun laars. Als dat mooi gebeurt, noemen we het literatuur. Er moet dan natuurlijk wel een zekere eensgezindheid bestaan over het antwoord op de vraag welke van die doe-het-zelfconventies voldoende hoogstaand zijn om niet als kwaakspraak te worden versleten.

Met dank aan Dennis Keesmaat, Marijke Versluys en Gert van Santen.

Kwaakspraak

Nietszeggend, hol en/of foutief taalgebruik, zegt Van Dale. ‘Waar … De Liefdegloed in ijdel kwaken … bestaat,’ schreef Bilderdijk, en Beets: ‘Laat schoone verzen glad van effen lippen vloeien, Maar gil, noch galm, noch kwaak noch bulder woest en luid’. Dus ook de ouden kenden al een overdrachtelijk kwaken. Getuige ook deze definitie (van 1910) uit het Woordenboek der Nederlandse Taal:

‘Bij overdracht in smadelijke toepassing op aanhoudend, eentonig gesnap of luid gepraat van menschen of op ’t uitslaan van onnutten, mallen klap, vaak voor beiden tegelijk. In dezen zin soms bedrijvend.’

Met dank aan Dennis Keesmaat voor het signaleren

Protestsong

Begin 2007 werd bekend dat de Nederlandse Mededingingsautoriteit (NMa) plannen had om het minimumtarief voor literair vertalen te verbieden met een beroep op de Mededingingswet. Die wet is bedoeld om prijsafspraken tussen ondernemers (bijvoorbeeld in de bouw) te voorkomen. In dit geval is daar echter geen sprake van: het gaat hier om een met moeite tot stand gekomen afspraak tussen literair vertalers en uitgevers, met als doel o.a. om de literair vertaler een minimale bestaanszekerheid te bieden. Uiteindelijk is dus de kwaliteit van het literair vertalen in Nederland in het geding.

Verontwaardigd over deze NMa-plannen schreef vertaler Gerda Baardman de tekst voor een protestsong. Haar collega Wim Scherpenisse zingt.

Beluister of download de protestsong als mp3-bestand.
Verder lezen Protestsong

Raad voor Cultuur vraagt aandacht voor positie vertalers

In het gisteren verschenen advies van de Raad voor Cultuur aan minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, getiteld Innoveren, participeren, met een gedeelte over cultuurbeleid en een gedeelte over de culturele basisinfrastructuur, wordt onder andere expliciet aandacht gevraagd voor verbetering van de positie van vertalers.

Verder lezen Raad voor Cultuur vraagt aandacht voor positie vertalers

Nederlandse literatuur in het Turks

Nederlandstalige literatuur begint goed aan te slaan in Turkije. Verschillende vertalingen zijn verschenen of onderweg, meldt het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds.

Vertalingen in het Turks waren eerder in het nieuws door het initiatief van de CPNB om een Turkstalige editie uit te brengen van het boekenweekgeschenk van dit jaar. Het reisverhaal De brug van Geert Mak speelt zich grotendeels in Istanboel af. Weblog De Papieren Man weigert uitdrukkelijk te linken naar de column in Elsevier waarin Paul Lieben oproept tot een boycot van het boekenweekgeschenk. Lieben, fractiemedewerker van de Haagse VVD, is van mening dat het geen pas geeft een Nederlandse subsidie te verstrekken voor een Turkse vertaling. Meer over het boekenweekgeschenk op de website van de CPNB.

V.S. Naipaul over Harry Mulisch

Harry Mulisch heeft op 27 januari de Premio Nonino in ontvangst genomen. Dat is een internationale cultuurprijs, ingesteld door de Italiaanse grappaproducent van die naam. De laudatio werd uitgesproken door Nobelprijswinnaar V.S. Naipaul. De tekst van zijn rede is nu op de website van het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds na te lezen. Jammer genoeg alleen in het Engels. Zie ook literatuurplein.nl.

Verder lezen V.S. Naipaul over Harry Mulisch

Een heerlijk vrij beroep

‘Wat heb jij toch een heerlijk vrij beroep,’ krijg ik regelmatig te horen als ik vertel dat ik vertaler ben. En inderdaad: ik heb een heerlijk vrij beroep. Vandaar dat ik afgelopen maandag kon ingaan op de uitnodiging van mijn studerende vrienden om te gaan zwemmen in het Tikibad, terwijl de negen-tot-vijf-banenvrienden verstek moesten laten gaan.

Het Tikibad barst van de snelle glijbanen, dus ik vloog op een band door de Moonlight, suisde door de trechtervormige Cycloon en schoot met vijftig kilometer per uur door de Flits.

En toen was daar de Family Slide. De Family slide. De supersaaie Family Slide, waar je met een slakkengangetje doorheen kruipt. Maar ik niet, want ik ging op mijn knieën.

Nu zit ik hier achter mijn computertje. Te vertalen met een lichte hersenschudding. Want ik heb een heerlijk vrij beroep en er moet toch gewerkt worden.