‘JIPPIE: Illegaal downloaden mag!’
Die kop stond gisterochtend op Spits. En bij de reacties op dat nieuws vinden we de verzuchting van kipfilét: ‘Pff ik werd al bang, uit voorzorg heb ik vandaag nog even een bestandje met 5000 + e-books binnen gehaald. Die komen bij de ruim 4000 die ik al op voorraad heb.’
Staatssecretaris Teeven wilde het illegaal downloaden van auteursrechtelijk beschermd werk voor privégebruik strafbaar stellen, maar in de Tweede Kamer bleek geen meerderheid voor zijn plannen te bestaan. Wij zijn als makers van vertalingen die als e-boek op internet worden aangeboden direct betrokken. Voor ons vormt die uitgavevariant een bron van inkomsten. Wie illegaal een elektronisch exemplaar van een door ons vertaald boek downloadt, stoot ons bij een e-boekprijs van een eurotientje al gauw een boterham van vijftien tot dertig eurocent uit de mond.
De Nederlandse thuiskopie-exceptie
Daarbij moeten we wel aantekenen dat we ons in Nederland, anders dan in de meeste Europese landen, waar downloaden uit illegale bron onrechtmatig of strafbaar is, in een merkwaardige spagaat bevinden: uploaden is wel strafbaar, downloaden niet. Strikt genomen is de term ‘illegaal downloaden’ dus onjuist. Het is ‘legaal downloaden van illegaal geüploade content waarop auteursrecht rust’. De Auteurswet bepaalt dat voor de verveelvuldiging van een auteursrechtelijk beschermd werk toestemming van de maker nodig is, in het geval van een boekvertaling dus van de vertaler — tenzij die het exploitatierecht op zijn werk heeft overgedragen aan bijvoorbeeld een uitgever. In die wet zijn ook een aantal beperkingen opgenomen, waaronder die in artikel 16 lid b over de ‘verveelvoudiging welke beperkt blijft tot enkele exemplaren en welke uitsluitend dient tot eigen oefening, studie of gebruik van de natuurlijke persoon die zonder direct of indirect commercieel oogmerk de verveelvoudiging vervaardigt […],’ de thuiskopie, met andere woorden. ‘Daarbij doet naar geldend recht niet ter zake dat deze thuiskopie op basis van een werk wordt gemaakt waarvoor voor de eerdere verveelvoudiging of openbaarmaking geen toestemming is verleend van de rechthebbende,’ schrijft staatssecretaris Teeven in de reactie van de regering op het verslag van de Vaste Commissie voor Veiligheid en Justitie naar aanleiding van de Speerpuntenbrief Auteursrecht 20©20 van april 2011 over de modernisering van het auteursrecht.
Kabinet en Europa
Het kabinet wil in het kader van de bevordering en de bescherming van nieuwe bedrijfsmodellen op internet — speerpunt 3 — ‘het legale aanbod vergroten en het rechtmatig gebruik als de norm stellen’. Downloaden uit evident illegale bron valt als het aan het kabinet ligt niet langer onder de thuiskopie-exceptie, waarmee de aanleiding voor een stelsel met thuiskopieheffingen vervalt.
Ook de Europese Commissie zit op dat spoor, getuige de doelstelling die Neelie Kroes op 19 november 2011 in Avignon op de Digitale agenda zette: ‘Legally, we want a well-understood and enforceable framework. Morally, we want dignity, recognition and a stimulating environment for creators. Economically, we want financial reward so that artists can benefit from their hard work and be incentivised to create more.‘
Verbod op illegaal downloaden zinnig of onzinnig?
Onze vraag luidt nu: wat vinden boekvertalers van een verbod op illegaal downloaden? Is dat zinnig of onzinnig? Als het ‘een heilloze weg’ is, zoals Pauline Smeets (PvdA) volgens de Volkskrant beweert, als het kabinet volgens diezelfde Speerpuntenbrief niet kiest voor een heffing op opslagmedia, smartphones, tabletjes, of internetabonnementen, wat zijn dan de mogelijke alternatieven? De betaalmodellen die Bits of Freedom opsomt? De collectieve licentie volgens het ‘radiomodel’ van D66?
Laat het ons weten!
Mijns inziens is een downloadverbod de enige manier om het downloaden van illegale content tegen te gaan. Helemaal verdwijnen zal illegaal downloaden nooit, maar de meeste gewone gebruikers zullen dan overstappen op legaal downloaden omdat ze niet het risico willen lopen op het kwijtraken van hun internetverbinding of een andere sanctie.
Digitale beveiligingen werken niet, want die worden altijd gekraakt, zo leert de ervaring met games, muziek en films. Als een gekraakte versie eenmaal online staat, is er geen redden meer aan, de auteursrechthouder is het bestand dan effectief kwijt en zal er verder weinig of geen inkomsten meer uit ontvangen.
Ik ben dus voorstander van een downloadverbod.
Overigens heeft die merkwaardige Nederlandse spagaat (uploaden mag niet, downloaden wel) een interessante consequentie. Gebruikers die gratis bestanden downloaden met peer-to-peer-programma’s zoals BitTorrent, uploaden daarmee ook altijd automatisch. Het principe van dergelijke software is namelijk dat bestanden worden gedeeld met alle andere gebruikers die op dat moment online zijn. De uploadfunctionaliteit is een integraal onderdeel van het programma en kan niet afzonderlijk worden uitgeschakeld. De acties van Nederlandse gebruikers van peer-to-peer-programma’s zijn dus altijd half legaal en half illegaal. Gebruikers die bestanden rechtstreeks downloaden van servers zoals http://www.filestube.com, doen daarentegen formeel niets illegaals zolang er geen downloadverbod komt. Een curieus verschil.
Hoe kan illegaal downloaden nou ooit toegestaan zijn?!
@Heylane: ‘Illegaal downloaden’ is dan ook een verkeerde term. Je zou eigenlijk moeten spreken van ‘gratis downloaden van illegaal geüploade bestanden waar auteursrecht op rust’.
Dat verbod moet er komen. Niet alleen voor boeken, maar voor al het materiaal waarop auteursrecht rust. Ik blijf me erover verbazen hoeveel mensen die ik persoonlijk ken het geen enkel probleem vinden om honderden of inderdaad duizenden muzieknummers, films of boeken te downloaden zonder ervoor te betalen, terwijl ze er niet over zouden peinzen om voor een winkel te gaan staan en gestolen boeken, cd’s of films in ontvangst te nemen van een winkeldief. Toch komt ‘legaal downloaden van illegaal geüpload materiaal’ neer op helen.
Verbieden dus. Of we moeten met z’n allen wereldwijd besluiten dat schrijvers, musici, acteurs enz. hun inkomsten niet meer uit de verkoop van hun materiaal halen, maar uit optredens, sponsoring en wat ze verder maar kunnen bedenken. Dan kunnen ze hun materiaal gratis aanbieden, zoals sommige artiesten nu al doen.
Ik dacht aanvankelijk ook aan een verbod op downloaden. Dat is ook de strekking van Auteursrechten, een rapport van de Commissie-Gerkens: downloaden moet onrechtmatig worden om ‘de industrie’ ruimte te bieden voor het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen. Teeven wil downloaden weliswaar onrechtmatig maken, maar individuele consumenten niet in rechte vervolgen als ze zich toch aan dergelijke illegale praktijken schuldig maken, waarmee dat verbod vooral symbolische waarde zou krijgen. Toch kán het wel, als dat verbod er komt. Rechthebbenden zouden consumenten die illegaal hun werk downloaden voor de burgerlijke rechter kunnen slepen. Maar zou dat ook gebeuren? Hoe spoor je ze op, de mensen die jouw e-boeken zonder te betalen van het net hebben geplukt? Hoe bewijs je dat ze jouw spullen hebben? IP-adres? Dan wordt het druk bij internetcafés en anonieme proxyservers.
En wie moet dat gaan doen, zo’n procedure bij de civiele rechter? De individuele gedupeerde boekvertaler? De uitgever die zijn of haar rechten in licentie exploiteert? Een collectieve beheersorganisatie? Krijgen we dan toestanden als met Getty Images in plaatjesland? Willen we dat? Dan blijft er helemaal geen draagvlak over voor vergoedingen, redelijk, fatsoenlijk, billijk of anderszins.
Om auteursrechten in de civielrechtelijke sfeer te houden, moet er volgens Gerkens c.s. draagvlak zijn in de samenleving voor het innen van vergoedingen — ‘(geen heffingen!)’ vullen de schrijvers aan (p. 31). Dat draagvlak is er nu niet, hoewel Engelfriet er op zijn voor deze materie zeer interessante blog Ius mentis op wijst dat iTunes het tegendeel bewijst. Dat gebrek aan draagvlak zou te wijten zijn aan wantrouwen jegens collectieve beheersorganisaties (cbo) en gebrek aan transparantie in het systeem van cbo’s (voor elke rechthebbende een cbo, onduidelijke naamgeving, grote verschillen in het financieel beheer van de uiteenlopende cbo’s, …), de veelsoortige vergoedingen, de hoogte ervan, het feit dat ze zijn ‘opgelegd’ en de manier waarop ze worden geïnd. Maar ik denk niet dat het alleen aan cbo’s ligt (‘onze’ cbo, de Lira, mag sinds augustus dit jaar het CBO-keurmerk dragen). Ik zou daar nog aan toe willen voegen dat veel internetgebruikers in het verleden gewend zijn geraakt aan het idee dat alles op internet gratis is, of zou móéten zijn, zelfs.
Welke maatregel je ook neemt, een downloadverbod, een filterplicht bij providers (die ‘Europa’ overigens al heeft afgewezen), of de vergoedingsplicht voor downloadsites van Engelfriet, zonder draagvlak in de samenleving en een mentaliteitsverandering bij de consument komen we er niet, vrees ik.
@Richard: waarom kan het in Frankrijk dan wél? Daar raak je je internetverbinding kwijt als je drie keer wordt betrapt. Het is toch een fluitje van een cent om te inventariseren vanaf welke IP-adressen illegale content wordt aangeboden en naar welke IP-adressen die bestanden worden gedownload?
Wat ook zal helpen, is het creëren van eenvoudige, toegankelijke mogelijkheden om legaal en voor een redelijk bedrag content te downloaden. Voor bladmuziek bestaat al zoiets. Je registreert je, betaalt een schappelijk bedrag voor een jaar lidmaatschap en mag dat jaar een bepaalde hoeveelheid downloaden. Voor rechtenvrij werk (waarvan de componist en de eventuele tekstdichter dus al meer dan 70 jaar dood zijn) geldt geen limiet, voor recenter spul wel. Wil je meer hebben, dan betaal je bij. Simpel per creditcard, iDeal of PayPal. Bij iTunes kun je voor een klein bedrag een nummer kopen. Als dat bevalt, koop je er meer, of het hele album. Je krijgt een korte preview om te checken of het artikel inderdaad is wat je zocht.
Zoiets moet voor verhalenbundels toch ook kunnen? En bij een roman mag je b.v. anderhalve minuut bladeren, en dan koop je hem of je zoekt verder.
Hetzelfde geldt voor films.
Alles staat of valt natuurlijk met een goed en vooral uitgebreid aanbod. Zoekt iemand iets zeldzaams en is dat langs legale weg niet te krijgen, dan is voor menigeen dat illegale stapje snel gezet.
Verbieden levert niks op. Sommige personen rekenen zich rijk, maar de meerderheid van allerlei programma’s wordt niet of nauwelijks gebruikt. En er ontstaan toch weer andere circuitjes … Een harde schijf met 500 films en een terabyte muziek ergens in een café of gewoon op straat. En om een nutteloos doel te bereiken moeten allerlei sites en download-activiteiten onafgebroken bespioneerd worden. Wat niet goed is, hoef je niet altijd te verbieden.
@rebelser: Rijk rekenen? Een boekvertaler zich rijk rekenen? Ik weet niet of je in dit verband bewust het woordje ‘rijk’, of onbewust een zegswijze gebruikt, maar ik neem toch even de gelegenheid te baat om iets recht te zetten. Zeker in een tijd dat de culturele sector vanwege subsidiëring in het verdachtenbankje zit, en op allerlei internetfora ‘reaguurders’ er schande van spreken dat wij in Vertalië en andere provincies van de republiek Kunst en Cultuur slapend rijk worden.
De meeste boekvertalers zijn blij als ze zonder schulden het eind van de maand halen. We schreven hier al eerder dat vertalen geen vetpot is. Dat bleek ook uit de enquête die we onder een deel van de beroepsgroep hebben gehouden.
Een verbod levert niets op, schrijf je, maar niets doen levert (ons) ook niets op. De vraag was ook: wat is het alternatief voor een verbod. Als een vertaler te weinig of niets verdient aan de exploitatie van zijn werk, omdat dat kostenloos van internet kan worden geplukt, waar moet de vertaler dan van leven?
@ Wim: De Hadopi’s – wet en toezichthouder – zijn tot nu toe geen doorslaand succes, als we Le Figaro moeten geloven. Maar het is anderhalf jaar na de inwerkingtreding misschien nog te vroeg om een definitief oordeel over de effectiviteit van het duo te vellen.
In een recent gepubliceerd rapport (september 2011) geeft de ‘Hoge autoriteit’ zelf aan dat voorzichtig optimisme is gerechtvaardigd, omdat 16% van de Fransen aangeeft door Hadopi te hebben gekozen voor het legale aanbod. Ongeveer de helft van de Fransen zegt Hadopi ‘une bonne initiative‘ te vinden. Aan de andere kant blijkt half Frankrijk ook zorgen te hebben over de negatieve aspecten van de wet Hadopi (2), met name waar het gaat om inbreuk op de privésfeer.
Een paar cijfers. Hadopi heeft providers ruim een miljoen aanvragen voor gegevens omtrent gebruikers gestuurd, waarvan er 89% door ISP’s werden gehonoreerd. Ruim een half miljoen Fransen kreeg een eerste waarschuwing in de vorm van een e-mail. Twintigduizend abonnees kregen een tweede waarschuwing. Volgens Le Figaro kregen enkele tientallen Fransen uiteindelijk een derde waarschuwing. Ze moeten misschien voor de rechter verschijnen en lopen kans een boete van 1.500 euro te krijgen. Het systeem is ‘rustique‘, zegt rechter Mireille Imbert Quaretta, ‘een soort deux chevaux.’
En er zijn nog meer problemen. Het IP-adres vormt een zwak bewijs. De bewijslast is omgekeerd, waardoor het gezag er in feite van uitgaat dat de individuele internetgebruiker een expert is op het gebied van internetveiligheid. De strafmaatregel is disproportioneel, omdat met de afsluiting van internet voor veel alles-in-één-abonnees ook tv en telefoon de deur uit gaan. Je kunt veroordeeld worden voor de fouten van een ander, ook al maken die anderen deel uit van je gezin. Denk aan de rechtzaak aangespannen door Robert Thollot, die bij hoog en bij laag beweert van geen illegale download te weten en wiens computer mogelijk is ‘gepirateerd’. De rechters belast met handhaving van de wet Hadopi zeggen dat meer dan de helft van de beklaagden niet wisten dat ze fraudeerden.
Wat niet wegneemt dat Frankrijk natuurlijk een interessante proeftuin voor het fenomeen verbod op downloaden is.
@Richard: Dank voor je uitgebreide overzicht. Frankrijk is inderdaad een interessante proeftuin, en dat er haken en ogen aan zitten is ook duidelijk. Waar het in Nederland (volgens mij) vooral aan schort is de politieke wil om serieus naar dit probleem te kijken.
En vergeet ook niet dat iets zo onstoffelijks als content voor veel mensen niet aanvoelt als iets wat je moet kopen, waarvoor je moet betalen. Een object in de winkel bij de kassa afrekenen en mee naar huis nemen, of na een creditcardbetaling thuis laten bezorgen, dát beschouwen ze als ‘iets kopen’. Dan hebben ze een tastbaar, zichtbaar voorwerp met een papiertje eromheen, iets wat je cadeau kunt geven.
Veel mensen hebben in hun hoofd die stap nog niet gezet. Ze zijn zich van geen kwaad bewust als ze iets downloaden. Zolang het besef van intellectuele eigendom zonder bijbehorend tastbaar object bij het grote publiek nog niet leeft, zal een verbod heel moeilijk door te voeren en te handhaven zijn, vrees ik. Zeker in de huidige crisis, nu mensen hun werk kwijtraken, dus weinig geld en veel vrije tijd hebben. ‘Pakken ze ons nu ook nog ons gratis leesvoer en onze kosteloze films af?’
@Gerda: Precies, in de virtuele koopgoot is alles gratis. Daar zijn we aan gewend geraakt. Of het nou een gratis antivirusprogramm is of een online snelheidstest, een app voor op je mobiel of nieuws op krantensites wereldwijd, een ‘benadertaling’ van Google Translate of een compleet officepakket, alles is gratis, kostenloos en voor niks. Een e-boekklant krijgt dus geen argwaan als hij na een klik op de downloadknop niet meteen PayPal of iDeal op het scherm krijgt, of de vraag: verder winkelen of afrekenen, maar alleen het voortgangsbalkje van de downloadmanager.
We zullen er met zijn allen voor moeten zorgen dat bij onze ‘afnemers’ het besef groeit dat er een prijskaartje aan intellectueel eigendom hangt. En het liefst voordat het tastbare ‘boek als ding’ helemaal heeft plaatsgemaakt voor het boek als een reeks enen en nullen.
Ik vind dat nogal kort door de bocht: mensen snappen het (nog) niet en gaan zich vervelen als ze niet gratis kunnen downloaden, dus verbieden we het maar niet. Tijd voor een bewustwordingscampagne, zou ik zeggen. Er zijn toch ook spotjes waarin phishing en andere online fenomenen aanschouwelijk worden gemaakt door ze door te trekken naar real-life? Maak dan ook spotjes waarin mensen met kruiwagens vol boeken of cd’s de winkel uitlopen zonder te betalen.
Dat een verbod niet volledig te handhaven is, vind ik ook geen argument. Er staat ook niet bij ieder verkeerslicht 24 uur per dag een agent (of zelfs maar een camera) om te controleren of iedereen wel netjes stopt voor rood licht. Het gros van de doorrijders wordt niet betrapt. Toch is er niemand die zegt dat we daarom de regel maar moeten afschaffen dat door rood rijden niet mag.
@ Ellen: Maar ik heb nergens gezegd dat we het daarom maar niet moeten verbieden! Wat ik bedoel is: we moeten ervoor zorgen dat de mensen die dingen gaan snappen, want zolang ze dat nog niet doen, past een verbod niet in hun rechtvaardigheidsgevoel. Ze snappen waarom het gevaarlijk is om door rood te rijden. Ze snappen ook waarom ze niet met kruiwagens vol boeken of cd’s de winkel uit mogen zonder te betalen. Daarom hoeft er niet bij elke winkeldeur of bij elk stoplicht een agent of een camera te staan.
Nu dit ene stapje nog. En dat dan gemakkelijker maken door een toegankelijk, betaalbaar en liefst zeer ruim legaal aanbod beschikbaar te stellen, zodat er een goed alternatief is.
En nogmaals @ Ellen: ja, we moeten goeie spotjes uitzenden, dat ben ik helemaal met je eens! Maar wij vertalers verdienen erg weinig, dus we zullen moeten aanhaken bij andere makers, die voor het merendeel ook nogal arm zijn. Weet je wel wat een effectieve tv-spot kost om te bedenken, te maken en uit te zenden? Dat zijn astronomische bedragen. Zo’n spot moet bij de publieke én de commerciële omroepen maandenlang, misschien zelfs wel jarenlang een paar keer per dag worden uitgezonden, wil je de beoogde mensen bereiken. Bij elke uitzending komen er een paar nullen bij, en na verloop van tijd moet je weer een nieuwe spot maken, want die ouwe kennen de mensen al, dus die komt niet meer aan. Dat geld hebben we gewoon niet en dat wordt er door deze ontwikkelingen niet beter op.
Jennifer Egan deed op vrijdag 9 december in NRC Boeken een opmerkelijke uitspraak over illegaal downloaden. (Ze werd geïnterviewd n.a.v. haar roman Visit from the goon squad). Ze zegt dat er een hele generatie jongeren is opgegroeid die er geen been in ziet om illegaal te downloaden, ‘zeg maar een generatie van dieven’. En dan: ‘In de muziekindustrie en de boekenwereld is dat misschien niet rampzalig, maar in de journalistiek baart het me grote zorgen. Wie betaalt in de toekomst onze nieuwsvoorziening? Hoe vinden we een businessmodel dat ervoor zorgt dat we profiteren van internet en er niet door vernietigd worden?’
Waarom zou Egan zich wel zorgen maken over de nieuwsvoorziening maar vindt ze het illegaal downloaden voor de film- en boekenbranche ‘niet rampzalig’? Een curieuze stelling voor een schrijfster. Ben ik de enige die hierover is gevallen?
@ Wim: Gisteren en vandaag sprak ik uitgevers over dat probleem. Het idee is dat muzikanten, auteurs, uitgevers en anderen die van ‘content’ leven, hun geld tegenwoordig moeten verdienen met optredens, evenementen, merchandising en aanverwante activiteiten, niet meer zozeer met cd’s of boeken — maar dat ze in elk geval wel wat kunnen verdienen, al is het niet meer op de oude manier.
Aan vertalers is daarbij natuurlijk niet gedacht.
Er wordt weleens beweerd dat een goede vertaler zichzelf onzichtbaar maakt: als je een goede vertaling leest, vergeet je dat het een vertaling is.
Dat heeft natuurlijk ook zijn keerzijde: we merken maar al te vaak dat onze hele beroepsgroep vergeten wordt. We zullen moeten leren ons te manifesteren, de planken op te gaan, ons te laten zien en van ons te laten horen. Onze verlegenheid en teruggetrokkenheid af te leggen en de schijnwerpers op te zoeken. Het is even slikken, maar als we het niet doen, kunnen we straks helemáál naar ons geld fluiten.
We krijgen het nog drukker: we moeten steeds sneller werken om de vertaling tegelijk met het origineel in de winkel te krijgen, en dan ook nog het land en de studio’s in om ons werk te promoten.
Translators on Tour! Er is al een beginnetje gemaakt met de serie ‘Vertalersgeluk’, het grote Boekvertalersfeest en de stand bij Manuscripta. Maar die kant zullen we steeds meer op moeten.
En ondertussen de downloads goed in de gaten houden! Van een collega vernam ik over http://www.kollector.com/ waarmee je je tekst kunt laten opsporen — voorlopig alleen op alle radiostations ter wereld, maar volgens mij moet het ook mogelijk zijn jouw eigen onherhaalbare verzameling enen en nullen op internet op te sporen en zo je geld binnen te halen.
@Gerda: Dat klopt, hoe beter we ons werk doen, hoe onopgemerkter we blijven (dat hebben we gemeen met inbrekers). Maar al te vaak zie je een soort geschrokken reactie bij mensen van buiten de branche als je vertelt dat je vertaler bent. Je merkt aan de lichaamstaal dat mensen zich pas op dat moment voor het eerst realiseren: ‘o gut, ja, dat moet ook gebeuren’. En soms krijg je zelfs de reactie ‘dat gaat toch tegenwoordig allemaal met computers?’. Daar zullen we inderdaad snel iets aan moeten doen.
Als de regering illegaal downloaden niet wil verbieden en ons dus op die manier brood uit de mond stoot, moet ze het verschil maar zelf gaan betalen. Verplicht tellertje op de site vanwaar gedownload wordt en voor elke keer een euro aan de rechthebbenden betalen, van overheidswege dus. Moet je zien hoe snel zo’n downloadverbod er dan komt!
Lucy (niet gehinderd door technische kennis van zaken)
Aanschouw de toekomst: de Spaanse schrijfster Lucía Etxebarría heeft haar pen neergelegd en gezegd dat ze ander werk gaat zoeken. Op haar Facebookpagina en in The Guardian legt ze uit dat ze tot die stap wordt gedwongen omdat het aantal verkochte papieren exemplaren van haar laatste boek, El contenido del silencio, ver achter blijft bij het aantal downloads van het illegale e-boek dat ervan is gemaakt. Samen met haar uitgever had ze besloten het boek niet zélf als e-boek aan te bieden: ‘een e-boek is eenvoudig te kraken, dan kunnen we het net zo goed meteen voor de leeuwen gooien.’
Ze hekelt het ‘lafhartige’ beleid van de Spaanse regering Zapatero, die kort geleden een wetsvoorstel tegen illegaal downloaden heeft afgekeurd. Ze overweegt nu om vertalingen van haar boeken alleen in Duitsland en Frankrijk uit te geven, omdat het auteursrecht in die landen beter is beschermd.
Onderzoekers van Carnegie-Mellon concluderen in hun onderzoek The Effect of Graduated Response Anti-Piracy Laws on Music Sales: Evidence from an Event Study in France dat Hadopi een positief effect heeft op de legale verkoop via iTunes. De onderzoekers zien een verband tussen de inwerkingtreding van Hadopi, Hadopi 2 en de eerste waarschuwingen van de Haute Autorité en de relatieve toename van legale aankopen via iTunes in Frankrijk. Ze hebben de gegevens van Frankrijk daartoe vergeleken met die van een controlegroep bestaande uit België, Duitsland, Frankrijk Groot-Brittannië, Italië en Spanje. Ze zetten de verkoop van iTunes in Frankrijk en de controlegroep af tegen resultaten van Google Trends op de zoekterm ‘Hadopi’.
Maar… Maar volgens Le Monde is er meer aan de hand. De redactie van Le Monde Techno heeft dezelfde cijfers afgezet tegen de verkoop van iPhone-modellen en ziet een opvallend verband tussen de introductie van nieuwe modelletjes en een piek in de verkoop via iTunes. De redactie van het technologiekatern ontkent het verband niet dat de Amerikaanse onderzoekers hebben gevonden, maar vraagt zich wel af of dat verband een causáál verband is. Frankrijk loopt in Europa voorop met de verkopen van iPhones, en daarmee die van iOS en iTunes. Le Monde suggereert dat die koppositie de discrepantie in aankopen via iTunes tussen Frankrijk en de landen uit de controlegroep óók of mede kan verklaren. Pieken in iTunes-aankopen corresponderen met de introductie van nieuwe iPhone-modellen en feestmaand december, de periode waarin de meeste mobieltjes worden verkocht. Afgezet tegen de zoekterm ‘iPhone’ in Google Trends, volgt de verkoop op iTunes in Frankrijk en de controlegroep dezelfde tendens.
Hadopi heeft ontegenzeglijk een ‘pedagogische impact’, concluderen de schrijvers van het artikel, maar het is erg moeilijk om het effect van de Franse anti-piraterijwet te kwantificeren. Als het Amerikaanse onderzoek, het rapport van de Hoge Autoriteit zelf en de cijfers van de International Federation of the Phonographic Industry al iets aantonen, dan is het vooral dat de ‘angst voor oom agent’ niet de enige verklaringsgrond is voor de groei van het aantal legale aankopen in Frankrijk. De groei van een gebruiksvriendelijk legaal aanbod speelt een minstens zo belangrijke rol.
Update. In de zaak van de Belgische vereniging van auteurs, componisten en uitgevers (SABAM) tegen sociaalnetwerksite Netlog heeft het Europese Hof vandaag geoordeeld dat de vraag of ‘Europese richtlijnen […] geïnterpreteerd in het licht van […] het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden [lidstaten] de mogelijkheid [geven] om een nationale rechter toe te laten om […] een hostingdienstverlener te bevelen […] een systeem te installeren dat het grootste deel van de informatie die op zijn servers wordt opgeslagen, filtert met het oog op de identificatie van elektronische bestanden op zijn servers, die muzikale, cinematografische of audiovisuele werken bevatten waarvan SABAM beweert bepaalde rechten te bezitten, en vervolgens de uitwisseling van deze bestanden te blokkeren’ met ‘nee’ moet worden beantwoord. De Europese wet- en regelgeving staat er in Europese jurispeak ‘aan in de weg’ dat een hostingsdienstverlener door een rechter kan worden gelast dergelijke ‘litigeuze filtersystemen’ te installeren. De Haagse rechter was op 11 januari nog van mening dat het Pirate Bay-arrest in de zaak van Brein tegen XS4ALL en Ziggo niet strijdig was met ‘Europa’.
Bron: Le Monde, Webwereld.