Jonas Hassen Khemiri, zoon van een Zweedse moeder en een Tunesische vader, geboren en getogen in Stockholm, opgeleid in Parijs en bij de VN in New York, heeft in zijn moedertaal Zweeds inmiddels twee romans en een toneelstuk geschreven. Ett öge rött en Montecore vielen in de prijzen en Invasion beleefde twee uitverkochte theaterseizoenen.
Tijdens een chatsessie met lezers van Le Monde komen zijn soms opvallende taalgebruik en zijn opvattingen over taal en identiteit ter sprake. Zo gebruikt de vijftienjarige hoofdpersoon Halim uit Ett öga rött* taal in zijn dagboek om een identiteit te construeren. Met opzet stapelt hij spelfout op spelfout en neemt hij een loopje met de grammatica, tot iemand in het boek Arabisch spreekt, dan schakelt hij over op vloeiend Zweeds. In Montecore benadert hij het verhaal van een vader vanuit twee invalshoeken met elk een eigen stem: de één modern voorstads-Zweeds, de ander een soort Frans-Zweeds dat in de woorden van Khemiri aan een ‘gedrogeerde Strindberg’ doet denken.
Khemiri denkt dat werk dat in vertaling wordt uitgegeven, soms, de vooroordelen weerspiegelt die wij van het vaderland of de cultuur van herkomst van de schrijver koesteren. Is dat zo? Kopen uitgevers de rechten van werk waarvan zij denken dat het aansluit bij het beeld dat lezers van het land van de schrijver hebben? Zetten ze, om Khemiri’s voorbeeld aan te houden, Zweedse romans bij vertalers uit die passen in het beeld dat Ingmar Bergman op ons netvlies heeft geprojecteerd?
* In de vertaling van Bertie van der Meij in 2007 bij De Geus verschenen als Een kameel zonder bult
Het tweede boek dat je noemt, Montecore, komt binnenkort uit in de vertaling van Jasper Popma.
Dit is geen antwoord op je vraag – daar moet ik nog over nadenken.
Je laatste vraag heeft een grappige tweede betekenis, Richard – ik zou niet durven zeggen of ik in dat beeld pas 😉
Khemiri’s denkbeeld spreekt me wel aan, al is het misschien niet zozeer van toepassing op zijn eigen werk, dat veel humor heeft en wat taalgebruik betreft, heel speels is. Zijn boeken sluiten m.i. dan ook niet bepaald aan bij een van de clichébeelden van Zweden als een land vol eenzame en/of verknipte somberaars, en in ons land is zijn eerste boek inderdaad nog geen bestseller geworden. Wat wel goed verkoopt zijn boeken over pathologische moordenaars en familiegeschiedenissen à la Anna Hanna & Johanna. Khemiri zou best gelijk kunnen hebben.