Vertalen is voor sommige mensen helemaal niet zo moeilijk. Neem de oorspronkelijke tekst plus een woordenboek. Zoek het woord dat je niet kent op en noteer de eerste betekenis die het woordenboek noemt. Zo, klaar. Eitje.
Ervaren vertalers hebben natúúrlijk het woordenboek minder vaak nodig dan onervaren vertalers. Die hebben namelijk een veel grotere parate kennis. Zij nemen gewoon de eerste betekenis die in hun hoofd opkomt. Ook een eitje.
Voorbeeld van het eerste geval is onderstaand reclamebord, dat onze oplettende vriend Manuel elke dag onderweg naar zijn werk tegenkomt. Hij rijdt daar dus iedere dag met een vette glimlach langs. Het kwam pas geleden ter sprake en ik heb hem vervolgens opgedragen (jawel…) er een foto van te maken.
Voorbeelden van het tweede geval zijn er natuurlijk te over. Elke boekvertaler of ondertitelaar heeft wel zijn eigen persoonlijke blunder. Eentje van mij? Vooruit: hoe vertaal je uit je blote hoofd een ondertitel waar staat: ‘let’s give him a hand’? ‘Laten we hem een hand geven.’ Natuurlijk, verder niet meer over nadenken. Tot je bij een stukje met meer context komt en het ‘Laten we hem even helpen’ blijkt te moeten zijn… Of deze, ook uit een film: (man kijkt door verrekijker) ‘I see horse rolled in a carpet.’ Poink, daar is de vertaling al: ‘Ik zie een paard, in een tapijt gerold.’ Ik vraag uw pardon? Even een stapje terug, context erbij, even googelen. Ja hoor, moet toch iets anders vertaald worden: ‘De heroïne is in een tapijt gerold.’
Ach, het is al ettelijke malen gezegd. Vertalen blijft een kwestie van weten, nadenken, nakijken, aanvoelen en nog eens nadenken. Elke zin is een fijne puzzel. Nou ja, sommige zinnen daargelaten dan.
Oké, kom maar op: nu jullie grootste blunders…
Een van de allerstomste, waar ik na acht jaar nog een kleur van krijg… Jongen en meisje doen het in de bergen. Er stond: ‘He had found her warm in a very wet cleft…’ Nou, ze waren in de bergen, dus in ‘een zeer natte kloof’ toch zeker? Had ik toen dus maar even beter in het woordenboek gekeken, dan was me bij de eerste vertaling van cleft misschien wel een licht opgegaan.
Marijke
Grijnstrekkend stuk, Laura! ;o))
Ik merk de laatste jaren dat ik het woordenboek vaak ook gebruik om inspiratie op te doen – de vertaling komt dan uiteindelijk uit een synoniemenwoordenboek, want niet alles staat in de diverse Van Dales of in vakwoordenboeken. Bij commerciële medische teksten gebruik ik overigens vooral parallelteksten – op de opleiding moest je daarvoor naar de bieb van de uni of elders, maar tegenwoordig is internet onmisbaar en uiteraard de virtuele collega’s. ;o)
En een van mijn blunders is elders op dit blog te vinden!
Bij een vertaling naar het Engels.
Iemand zei heel Nederlands “gefeliciteerd met je verhuizing”
Nog afgezien van het feit dat Engelsen elkaar daar niet mee feliciteren moet je het niet vertalen zoals ik deed
“Congratulations on your removal”