Taalwasser, een nieuw beroep?

Vorig jaar was ik aanwezig bij de jaarlijkse bijeenkomst van de Noorse vertalersvereniging NFFO waar een lezing werd gegeven door Tove Bakke en Anne Elligers, over de vertaling van La consultante van de Franse schrijfster Anna Gavalda. Geen vertalersduo in dit geval, maar een vertaler en een språkvasker, oftewel een taalwasser.

Een persklaarmaker, dacht ik in eerste instantie, maar uit de lezing bleek dat de bemoeienis van Anne Elligers met het vertaalproject veel intensiever was geweest dan wat de gemiddelde persklaarmaker in de Nederlandse praktijk doet, en dat zij ook veel eerder bij het vertaalproces betrokken werd dan helemaal aan het eind, zoals bij ons gebruikelijk is. Verder lezen Taalwasser, een nieuw beroep?

De individuele auteur heeft steun in de rug nodig

Voorwoord van de blogredactie
In Boekblad Magazine van 6 augustus 2010 schreef Kamiel Koelman, advocaat gespecialiseerd in intellectuele eigendom bij Van Diepen en Van der Kroef, onder de titel Geen overdracht van rechten, maar een licentie voor vijf jaar een artikel over het auteurscontractenrecht. Janne Rijkers, coördinator van de Vereniging van Letterkundigen en hoofd Juridische Zaken van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers, verwoordde in een reactie in Boekblad van 25 augustus 2010 het standpunt van makers, Raoul Eljon, adjunct-secretaris van het Nederlands Uitgeversverbond, dat van de uitgevers: Het voorontwerp auteurscontractenrecht schiet zijn doel voorbij. Samen vormen de drie artikelen een interessant drieluik van het conceptwetsvoorstel auteurscontractenrecht dat minister Hirsch Ballin van Justitie op 1 juni 2010 ter consultatie aanbood (zie het bovenste kader). Het stuk van Janne Rijkers nemen we hieronder met haar toestemming over.

Herstel level playing field
Over het algemeen zijn makers, waaronder schrijvers en vertalers, te spreken over het wetsontwerp. Het getuigt van een gezonde kijk op het auteursrecht: een auteursrecht waarin de maker centraal staat.

Het wetsontwerp auteurscontractenrecht beoogt de onderhandelingspositie van auteurs ten opzichte van de exploitanten van hun werk te verbeteren. Helaas is dat hard nodig. Er zijn buitengewoon veel contracten in omloop die een overheidsingrijpen rechtvaardigen. Het gaat hier niet om een bescherming gelijk aan die voor werknemers, zoals Kamiel Koelman in zijn artikel betoogt. Het gaat om een poging tot herstel van een level playing field, het betreft immers ondernemers onderling. Zo’n level playing field ontbreekt in de praktijk en daar is dit wetsontwerp op geschreven. De individuele auteur heeft steun in de rug nodig als hij tegenover zijn steeds groter groeiende exploitant zit. Verder lezen De individuele auteur heeft steun in de rug nodig

Aankondiging: Die Frau mit den fünf Elefanten

In de filmreeks Made in Germany / Levensverhalen wordt elke maand een actuele Duitse film vertoond.

Die Frau mit den fünf Elefanten (CH/D 2009, 93 min., regie: Vadim Jendreyko, taal: Duits met Engelse ondertiteling) is een documentair portret van de zesentachtigjarige, van oorsprong Oekraïense Svetlana Geier, die haar leven in dienst stelt van het vertalen van Russische literatuur in het Duits. De laatste twintig jaar houdt ze zich vooral bezig met de vijf grote romans van Dostojevski. Tegenover haar nauwgezette intellectuele arbeid, die ze samen met een aantal gepensioneerde vrienden verricht, plaatst de film Geiers dagelijkse bezigheden in en om het huis: appels schillen, thee zetten en de kinderen en kleinkinderen ontvangen. Wanneer ze voor een gastdocentschap in Kiev wordt uitgenodigd, keert ze voor het eerst sinds vijfenzestig jaar terug naar haar geboortegrond. De film is genomineerd als beste documentaire bij de European Film Awards in december 2009.

Plaats: Filmhuis Lumen, Doelenplein 5, Delft
Tijd: donderdag 23 september 2010, 19:30 uur
Toegang: EUR 8,00 / met korting: EUR 6,00
Reserveren: 015 214 02 26

Plaats: Het Ketelhuis, Westergasfabriek, Pazzanistraat 4, Amsterdam
Tijd: dinsdag 28 september 2010, 19:30 uur
Toegang: EUR 8,50 / met korting: EUR 6,00
Reserveren: 020 684 00 90

Links:
Filmrecensie van de Neue Zürcher Zeitung
Goethe-Institut Niederlande
Duitsland Instituut Amsterdam
Het Ketelhuis
Filmhuis Lumen

De zee waar het storkelt en hevelt

Photo Holger Ellgaard CC AT-SAOoit heb ik met een groepje vertalers Zweeds-Nederlands een hele middag gewerkt aan de beginregels van Spegeln (De spiegel), een kort verhaal van Gunilla Linn Persson. Dit begon met de woorden ‘Laat me een verhaal vertellen…’ en het was speciaal geschreven om voor de radio te worden voorgelezen. Het verhaal speelt zich af in het jaar 1907 en het gaat over twee eenzame eilandbewoners, een man en een vrouw, in een ruig kustlandschap waar het flink kan spoken. De vertelling heeft wel iets weg van een mondeling overgeleverde, klassieke legende over de zee. Verder lezen De zee waar het storkelt en hevelt

De VvL en de niet-literairen (4): het VvL-voorstel

Eind augustus 2009 schreven we op dit blog dat vertalers van niet-literaire boeken en de Vereniging van Letterkundigen (VvL) om tafel gingen zitten om te praten over belangenbehartiging. Op 11 september vond het eerste gesprek plaats van wat uiteindelijk een serie gesprekken zou worden. We spraken over de vorm waarin een eventuele samenwerking kon worden gegoten — een zelfstandige afdeling onder de koepel van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) naast de VvL, of een werkgroep binnen de afdeling VvL — en de voorwaarden waaraan de groep nieuwe leden zou moeten voldoen. De niet-literairen zouden in een verzoek tot toetreding aannemelijk maken dat ze de VSenV nodig hadden om hun belangen te behartigen. Om inzicht te krijgen in de marktpositie van boekvertalers besloten we een enquête te houden. Met de feiten die het onderzoek opleverde, onderbouwden we het Verzoek tot toetreding, dat we eind december bij het bureau van de VvL indienden. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (4): het VvL-voorstel

Paper towns of Papieren steden

In een artikel in Filter — Tijdschrift over vertalen 17:1, schreef Maria Postema over de opkomst van boeken voor ‘Young Adults’ en het veelvuldig gebruik van de Engelse taal in de titels van dergelijke boeken. Is het een verkooptruc, een kwestie van commercieel denken in verband met een mogelijke verfilming, of zit er iets anders achter? En wat zegt zo’n Engelstalige titel de Nederlandse lezer?

Paper Towns - Waar is Margo Roth SpiegelmanEen van de twee jongerenromans waar ze in dit verband dieper op ingaat is het door mij vertaalde Paper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman? door John Green. Ze verbaast zich erover dat ik in mijn stukje over het boek op dit blog niet op de kwestie van de Engelstalige titel inga terwijl ik voor in de tekst genoemde boeken wel de Nederlandstalige titel gebruik, vraagt zich af of ik nog heb gepleit voor Papieren steden en zegt benieuwd te zijn naar mijn ideeën hierover. Verder lezen Paper towns of Papieren steden

Taal en mythe

Taal en mytheToen ik twintig jaar geleden vlak voor het einde stopte met mijn studies geschiedenis en filosofie en enige tijd later begon te studeren om eerst vertaler Engels en later ook Duits te worden, verloor ik niet meteen mijn liefde voor die eerste vakken. Het zal ook wel iets te maken hebben gehad met mijn partner, die zijn carrière in de theologie zou maken.

Samen ontdekten we in die tijd een reeks essays van de Duits-joodse (in die volgorde, daar stelde hij prijs op) neokantiaanse filosoof Ernst Cassirer (Sprache und Mythos). Hij laat daarin zien hoe symbolische en mythische vormen ons spreken en handelen bepalen. Logisch denken is volgens hem niet de enige voedingsbron van onze cultuur. Onder de logica van de taal en de beelden die we gebruiken bevindt zich een ‘grammatica’ van ervaring die al ons denken stuurt – van wetenschap tot poëzie en mythologie. Verder lezen Taal en mythe

Vingeroefening

boekiesEr bestaat een website voor de lezers van romantische boeken: chasingdreams.nl. Het is een uitstekende website, met korte besprekingen van heel, heel veel van die boeken, en een druk bezocht forum. Sommige gebruikers van dit forum zouden heel graag meer boeken in het genre vertaald zien. Ze hebben echter de weg gevonden naar dit blog, en na het lezen van het artikel Wanneer wordt een boek vertaald? snappen ze beter waarom nu eenmaal niet álle titels vertaald kunnen worden.

In de reacties onder het artikel komt een opmerking voor die hen stak: Veel gerenommeerde vertalers zijn ooit begonnen met damesromannetjes; een uitstekende vingeroefening. Ze vinden dat hier denigrerend over damesromannetjes wordt gesproken. Dat is zeker de bedoeling niet geweest. Verder lezen Vingeroefening

‘Some actually choose to forgo royalties’

Op de website Publishing Perspectives schrijft Siobhan O’Leary over de financiële kant van het boekvertalen (Translators say, ‘Show Me the Monnaie’). In het bijzonder gaat ze in op de gevolgen van de uitspraak van het Duitse Bundesgerichtshof dat boekvertalers recht hebben op royalty’s (lees het eerdere bericht hierover op dit weblog). Verder lezen ‘Some actually choose to forgo royalties’

Boekvertalen en zakelijk vertalen

Een met cowboys bevolkte wereld Sinds een jaar of drie vertaal ik naast zakelijke teksten voor de (petro)chemische en farmaceutische industrie ook boeken. Oorspronkelijk ben ik daarmee begonnen omdat het andere werk wat al te mechanisch begon te verlopen en ik in mijn taalgebruik versteende. Het leek me goed om een doorbraak te forceren met creatiever werk.

Toevallig zocht een welbekende uitgeverij van romantische lit… eh lectuur vertalers, en na een proefvertaling mocht ik aan de slag. Het eerste boek kostte veel tijd en energie. De daaropvolgende twee, drie boeken ook, maar inmiddels heb ik het ritme redelijk te pakken. En ik heb voldoende boeken achter de rug om de balans op te maken. Verder lezen Boekvertalen en zakelijk vertalen