Taalwasser, een nieuw beroep?

Vorig jaar was ik aanwezig bij de jaarlijkse bijeenkomst van de Noorse vertalersvereniging NFFO waar een lezing werd gegeven door Tove Bakke en Anne Elligers, over de vertaling van La consultante van de Franse schrijfster Anna Gavalda. Geen vertalersduo in dit geval, maar een vertaler en een språkvasker, oftewel een taalwasser.

Een persklaarmaker, dacht ik in eerste instantie, maar uit de lezing bleek dat de bemoeienis van Anne Elligers met het vertaalproject veel intensiever was geweest dan wat de gemiddelde persklaarmaker in de Nederlandse praktijk doet, en dat zij ook veel eerder bij het vertaalproces betrokken werd dan helemaal aan het eind, zoals bij ons gebruikelijk is. Verder lezen Taalwasser, een nieuw beroep?

Zo moeder, zo zoon? Deel 1: de moeder

HennieSamen met een andere vertaler een boek vertalen – dat is iets wat ik eigenlijk nooit doe. Wel gebeurt het vaak dat ik een deel van een boek vertaal waarmee ook andere vertalers op hetzelfde moment bezig zijn, maar dan krijg ik een lijst met aandachtspunten en vaste uitdrukkingen waar iedere vertaler zich aan houdt. Ik stuur mijn deel in en daarmee is de kous af, want iemand anders maakt er één geheel van, dat ik pas weer zie als ik een presentexemplaar krijg.

Het boek dat ik een aantal weken geleden aangeboden kreeg, was een haastklus. Ik wist dat ik de deadline alleen niet zou halen, maar het ging wel om een nieuwe opdrachtgever – en een nieuwe opdrachtgever is natuurlijk altijd heel welkom!

Druk rekenen, onderhandelen, vragen stellen… en intussen schoot het door me heen: ik heb natuurlijk wel een zoon die deze zomer is afgestudeerd aan de vertaalacademie en die de praktijk in moet. Snel gebeld of hij ook een deel wilde doen en de potentiële opdrachtgever gevraagd of we het boek samen mochten doen. En we kregen een kans. Een flinke proefvertaling volgde, die al snel werd goedgekeurd. En toen begon het echte werk. Verder lezen Zo moeder, zo zoon? Deel 1: de moeder

Open sollicitaties

In een vorig stuk op dit blog, Vertalen is geen vetpot, heb ik geschreven dat redacties bij uitgeverijen worden overstelpt met open sollicitaties. Met een redacteur die toch wel twee of drie van dergelijke sollicitaties per week in zijn postvak krijgt, heb ik hierover gesproken.

Doorgestuurd
Deze redacteur werkt bij een grote, algemene uitgeverij waar zowel literaire boeken worden uitgegeven als non-fictie, chicklit en thrillers. Meestal zendt het secretariaat deze mailtjes door, omdat ze zijn gestuurd aan een algemeen e-mailadres dat van internet is geplukt. Aangezien de genoemde redacteur veel mail krijgt die direct moet worden beantwoord, raken de sollicitaties een beetje ondergesneeuwd, ook omdat ze vaak vergezeld gaan van een uitgebreid cv. Verder lezen Open sollicitaties

Vertalen is geen vetpot

sprong in het ongewisseSteeds weer vragen bezoekers van dit blog de redactie hoe je vertaler wordt, hoe je aan opdrachten komt, of je een boek in een andere taal zomaar mag vertalen, of hoe je een uitgever geïnteresseerd krijgt in jouw vertaling van het boek dat je zo na aan het hart ligt. En elke keer komt daar een antwoord op.

Misschien is een woord van waarschuwing langzamerhand wel eens op zijn plaats. Uiteraard zijn wij, vertalers, enthousiast over ons vak. We oefenen het graag uit. Maar aan dit vak kleven ook vele nadelen. Het wordt tijd dat die eens worden belicht. Verder lezen Vertalen is geen vetpot

Van vertalen en de dingen die niet kloppen: een vijfstappenplan

C. Reich, Wetten van wraak [omslag]Vertalen: soms zit het mee en soms zit het tegen. Altijd leuk om te horen wat er tegenzat, en ook altijd leuk om te horen wat meeviel, toch? Luister naar dit verhaal: hartverscheurend, met een happy end.

Eind mei 2009, de zomervakantie staat voor de deur, nog een paar weekjes laatste ronde en dan kan de vertaling de deur uit, deadlinesgewijs geheel op schema, want daar hecht ik aan. Tijd om verder te kijken dan mijn vakantieneus lang is. Een rondje bellen/mailen dus.

Stap 1: op zoek naar een Nieuwe Uitdaging
Een boek dient zich aan, eentje met overgewicht, bijna 130.000 woorden, de helft dikker dan de thrillers die ik normaal onder mijn arm neem. De deadline wordt na wederzijds overleg op 1 november gezet. Dat klinkt lekker ruim, en dat is prettig. Even snel plussen en minnen: eerst de huidige vertaling afmaken, dan correcties inwerken en zus en zo en dit en dat en vakantie en pats: aug en sep en okt, daarin passen precies bijna 130.000 woorden als ik een beetje meezit. Hm. Minder ruim dan in eerste instantie gejuicht, maar te doen.
Je bent een vijfenveertigduizendwoordenpermaandman of je bent het niet. Ik ben het wel, houd ik me voor. Verder lezen Van vertalen en de dingen die niet kloppen: een vijfstappenplan

De lol van het vertalen van literaire non-fictie

Wat is er eigenlijk zo leuk aan het vertalen van literaire non-fictie? Het is immers slecht betaald werk, waarbij je soms lange uren moet maken om een deadline te halen en je loopt ook nog het gevaar dat je RSI en vierkante ogen krijgt.

Natuurlijk heb je met het eindresultaat in handen de voldoening dat je een mooi stuk werk hebt afgerond. En af en toe, als de brontekst een beetje te pruimen is, kom je bij het vertalen zelf in een ‘flow’ terecht en kunnen je typende vingers de volzinnen nauwelijks bijhouden. Ook is het heel bevredigend als je na lang zoeken een oplossing hebt gevonden voor een stukje tekst waar je aanvankelijk geen touw aan vast kon knopen. Verder lezen De lol van het vertalen van literaire non-fictie

De dagelijkse praktijk: meermansvertalingen

3 computersHet is heerlijk om het clichébeeld van de solitaire vertaler achter zijn computer op zijn zolderkamer steeds meer te zien verstoffen. Dat specimen bestaat vast nog wel, maar in een wereld waar computer en internet een steeds centralere rol hebben in het dagelijkse leven van de moderne mens, lijkt hij een uitstervend ras. Er zijn inmiddels talloze virtuele vertalersgemeenschappen die het eenzame aspect van dit beroep de das om hebben gedaan. Solitair op een zolderkamer voelt dan ineens lang niet zo eenzaam meer. Verder lezen De dagelijkse praktijk: meermansvertalingen

Literair vertaler worden (3) De ontknoping

Elk trimester weer beginnen de workshops op de Vertalersvakschool met hetzelfde patroon: je komt de klas binnen, iedereen gaat zitten, tijdens het standaard voorstelrondje vertel je even wat je tot dan toe hebt gedaan (‘niets’), en dan is het de beurt aan de docent, die, vaak enigszins beduusd door de bewonderende blikken van alle aanwezigen, snel vertelt hoe lang hij of zij al vertaalt. Daarna is het even stil, en dan komt telkens weer de vraag van één van de studenten: ‘En hoe ben jíj nou begonnen met vertalen?’ Verder lezen Literair vertaler worden (3) De ontknoping

Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

go-signEn daar zat ik dan, die tweede maart: kersvers freelancer, uitgeslapen (want ik was natuurlijk pas om halftien opgestaan), bureau voor het eerst in maanden netjes opgeruimd en een dampend kopje koffie naast mijn laptop, helemaal klaar om de literaire wereld in drie verschillende talen te gaan bestormen.

… Alleen wist niemand dat. Probleem.

Op zoek naar uitgevers dus. Met wat zoeken en nadenken had ik na enige tijd een lijstje, waarop ook de naam van Uitgever X prijkte, waarvoor ik altijd al een zwak had gehad. Met de tegenwoordigheid van geest die je over het algemeen alleen waarneemt bij verliefde pubers besloot ik dat Uitgever X daarom een goede eerste kandidaat zou zijn. Fout één, want ik benaderde het natuurlijk helemaal verkeerd. Verder lezen Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

Literair vertaler worden (1) Patricia stelt zich voor

flying-leap-of-faith Het kwam door de metro.

Dat is natuurlijk niet helemaal waar. Ik wilde al langer boekvertaler worden – eigenlijk al sinds ik zoveel jaren geleden Jan, mijn vriend van Peter Pohl las, zo prachtig in het Nederlands vertaald door Cora Polet. Dat wil ik ook kunnen, dacht ik. Misschien kan ik het zelfs wel, dacht ik ook nog. Volgens mij was ik vijftien, en had ik net voor mijn plezier de biografie van mijn toenmalige pophelden (Roxette!) uit het Zweeds vertaald.

De volgende vijftien jaar vlogen voorbij. Ik studeerde (niet af), belandde tussen de computers en op het internet, maakte carrière als technisch schrijver en redacteur (want dat kon nog gewoon in die internet-bubbeltijd) en vertaalde wel, maar altijd technische teksten over vliegtuigen, landingsprocedures op Schiphol en mobiele telefoons. Geen Peter Pohl. Mijn vertaaldromen vervaagden, en nadenken over mijn gebrek aan initiatief deed ik liever niet. In mijn gedachten schudde Cora Polet teleurgesteld het hoofd. Verder lezen Literair vertaler worden (1) Patricia stelt zich voor