De VvL en de niet-literairen (5): het begin

Wat vooraf ging
In augustus 2009 leggen we de Vereniging van Letterkundigen, een afdeling van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV), de vraag voor of ze behalve de belangen van literair vertalers ook de belangen van niet-literair boekvertalers kan en wil behartigen. We schreven daar op 28 augustus 2009 een stuk over (onder aan die pagina vind je koppelingen naar de overige delen van de reeks). Het voorlopige antwoord luidt dat de belangen van niet-literair boekvertalers te veel afwijken van die van de primaire doelgroepen van VvL en de Freelancers Associatie (FLA), een andere afdeling van de VSenV, om niet-literair boekvertalers op te nemen in de bestaande organisatie. De koepel VSenV en de afdeling VvL zijn echter wel bereid ons de helpende hand toe te steken.

We gaan met bestuursleden van de Werkgroep Vertalers, de VvL en de VSenV rond de tafel zitten om uit te leggen wat we voor niet-literair boekvertalers willen bereiken: respect voor ons werk, dat tot uitdrukking komt in een fatsoenlijk honorarium en behoud van de ons toekomende rechten. We bespreken drie opties: een zelfstandige vereniging, buiten de structuur van de VSenV, een eigen afdeling binnen die structuur, naast de VvL, en ten slotte een aparte werkgroep naast de reeds bestaande VvL-werkgroepen. We krijgen als huiswerk mee aan te tonen de VSenV nodig te hebben om onze belangen te behartigen, en die belangen te vertalen in haalbare doelen. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (5): het begin

Wikipedia voor vertalers (2)

Vertalers die iets willen doen aan de opmerkelijk schamele aanwezigheid van hun beroepsgroep op Wikipedia (zie deel 1 van dit reeksje), hoeven zich niet te beperken tot het toevoegen van vertalersnamen in de bibliografieën van hun (of andermans) auteurs. Vaak zullen ze namelijk ontdekken dat er aan hun auteurs nog geen Nederlandse pagina is gewijd, en wat ligt in dat geval meer voor de hand dan er zelf een te beginnen? Daarmee kunnen ze niet alleen hun eigen zichtbaarheid vergroten, maar ook die van ‘hun’ taalgebied. Tegelijk helpen ze op die manier de ondervertegenwoordiging wegwerken van artikelen op het gebied van literatuur, die op Wikipedia een relatief veel kleiner aandeel hebben dan bijvoorbeeld de artikelen over sport. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (2)

Wikipedia voor vertalers (1)

De ‘Vrije encyclopedie Wikipedia’ heeft zich in haar tienjarige internetbestaan ontwikkeld tot een vraagbaak voor zo ongeveer alles, en ook informatiebehoeftige vertalers maken er op grote schaal gebruik van. Die vertalers zelf schitteren in de encyclopedie echter door afwezigheid. Er bestaan vrijwel geen aan buitenlandse auteurs gewijde pagina’s waar vertalersnamen worden vermeld in de bibliografie. Sowieso is het aantal aan buitenlandse auteurs gewijde lemma’s onthutsend klein. En de categorie ‘Nederlands vertaler’ bevat maar een schamele handvol hedendaagse vertalers. Ter vergelijking: de lijsten van Nederlandse en Vlaamse schrijvers op Wikipedia zijn indrukwekkend – om nog maar te zwijgen over de schier onafzienbare lijsten van Nederlandse en Belgische voetballers. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (1)

De VvL en de niet-literairen (4): het VvL-voorstel

Eind augustus 2009 schreven we op dit blog dat vertalers van niet-literaire boeken en de Vereniging van Letterkundigen (VvL) om tafel gingen zitten om te praten over belangenbehartiging. Op 11 september vond het eerste gesprek plaats van wat uiteindelijk een serie gesprekken zou worden. We spraken over de vorm waarin een eventuele samenwerking kon worden gegoten — een zelfstandige afdeling onder de koepel van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) naast de VvL, of een werkgroep binnen de afdeling VvL — en de voorwaarden waaraan de groep nieuwe leden zou moeten voldoen. De niet-literairen zouden in een verzoek tot toetreding aannemelijk maken dat ze de VSenV nodig hadden om hun belangen te behartigen. Om inzicht te krijgen in de marktpositie van boekvertalers besloten we een enquête te houden. Met de feiten die het onderzoek opleverde, onderbouwden we het Verzoek tot toetreding, dat we eind december bij het bureau van de VvL indienden. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (4): het VvL-voorstel

De VvL en de niet-literairen (3): Verzoek tot toetreding

Op 11 september 2009 spraken niet-literair en soms-literair boekvertalers Carla Hazewindus, Ellis Post Uiterweer en ondergetekende met Martin de Haan, Rien Verhoef en bestuursleden van VvL en Werkgroep Vertalers in het Lodewijk van Deysselhuis over een mogelijke toetreding van niet-literair boekvertalers tot de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV). In wat voor vorm dan ook. We schreven daar eerder over.

We spraken af dat de niet-literairen bij het bureau van de Vereniging van Letterkundigen — de zelfstandige VSenV-afdeling die de belangen van schrijvers en vertalers behartigt — een verzoek tot toetreding zouden indienen waarin ze duidelijk maakten waarom niet-literair boekvertalers het administratief apparaat van de VSenV nodig meenden te hebben om hun belangen te behartigen. De drie niet-literairen vormden met Mart Ahuluheluw, Jeannet Dekker en Marce Noordenbos een werkgroep en togen aan het werk. Ze hielden een enquête om inzicht te krijgen in de markt- en inkomenspositie van boekvertalers. We maken van de gelegenheid gebruik om al die boekvertalers die de moeite hebben genomen de vragenlijst in te vullen hartelijk te bedanken. Dankzij jullie hebben we meer inzicht gekregen in de positie waarin boekvertalers zich in Nederland bevinden.

De resultaten van de enquête werden in het verzoek verwerkt om aan te tonen dat het hoog tijd is dat niet-literair boekvertalers gezamenlijk en geruggensteund door een vakorganisatie opkomen voor een verbetering van hun positie.

Het verzoek hebben we compleet met vragenlijst en enquête-uitslagen op 30 december op de bus gedaan. De VvL liet inmiddels weten het verzoek voor de eerstvolgende bestuursvergadering, op 18 februari, te hebben geagendeerd. We hebben het verzoek hieronder integraal weergegeven. Wie de tekst liever op zijn gemak offline leest, kan de brief als pdf, als Worddocument of in OpenDocument-indeling (odt) downloaden. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (3): Verzoek tot toetreding

Marktpositie boekvertalers: de enquête

CEATL [logo]Een jaar geleden, in december 2008, deed de Europese Raad van Verenigingen van Literair Vertalers (CEATL) verslag van een vergelijkend onderzoek naar de inkomenspositie van literair vertalers in eenentwintig Europese landen en twee taalregio’s. Ook de Vereniging van Letterkundigen leverde gegevens voor het onderzoek, dat door die opzet voor het Nederlandse taalgebied beperkt bleef tot ‘vertalers van literatuur in de beperkte betekenis van het woord (fictie, poëzie, toneelwerken, etc.)’ die beschikken over het auteursrecht (zie kader).

Catastrofaal
De positie van literair vertalers in veel landen, waaronder koplopers van de Europese economie, kan volgens de CEATL op zijn website alleen maar worden beschreven als ‘catastrofaal’. ‘The most depressing study about translation I’ve ever heard about,’ schreef uitgever van vertaalde literatuur Chad Post op zijn weblog Three Percent. De Nederlandse literair vertaler neemt op grond van de betaalde woordprijs, royalty’s, leenrechtvergoedingen, beurzen en subsidies met een gemiddeld netto jaarinkomen van € 14.370 in het CEATL-overzicht een achtste positie in. Verder lezen Marktpositie boekvertalers: de enquête

Boekvertalers

In het bulletin van de Vereniging van Letterkundigen (VvL) verschijnt onder de titel De zichtbare vertaler een serie columns van Martin de Haan. In zijn laatste bijdrage* houdt hij een warm pleidooi voor aansluiting van niet-literaire vertalers bij de VvL of de koepelvereniging VSenV. Met toestemming van Martin en de VvL plaatsen we die bijdrage, omdat die ook interessant is voor boekvertalers die het bulletin níet krijgen. Ten overvloede wijzen we erop dat Martin hier zijn eigen standpunt uiteenzet en niet als woordvoerder van de VvL optreedt.

De zichtbare vertaler 10: Boekvertalers
door Martin de Haan

In mijn bijdrage aan het allereerste nummer van VvL.nu (najaar 2006) stelde ik een fundamentele vraag: wat bezielt ons om als literaire schrijvers en vertalers samen in één club te gaan zitten, in plaats van aansluiting te zoeken bij onze respectieve niet-literaire vakgenoten? Verder lezen Boekvertalers

Literair vertalen in Portugal

De informatie over Portugal in het CEATL-onderzoek naar de inkomenspositie van literaire vertalers in de EU-landen is summier (zie de post ‘Vertaaltarieven Europees vergeleken’ van Matthijs Bakker van 10 augustus 2009). Daarom lijken wat aanvullende aantekeningen ‘uit het veld’ op hun plaats. Wat zijn de ervaringen van een vertaler van Nederlandstalige literatuur in Portugal?

Vertalen voor een extraatje
logo APTGetuige het CEATL-onderzoek is Portugal het EU-land waar het verschil tussen werkelijk betaald minimum (€ 9 voor 1800 aanslagen) en aanbevolen minimumtarief (€ 18) zowel absoluut (€ 9) als procentueel (100 %) het grootst is. En waarschijnlijk is dat verschil ook het minst realistisch, want in werkelijkheid ligt het betaalde minimum aanzienlijk lager (bij veel uitgeverijen € 6) en is het aanbevolen minimumtarief in feite eveneens het werkelijk betaalde maximumtarief. Verder lezen Literair vertalen in Portugal

De VvL en de niet-literairen (2)

Dit is een vervolg op het artikel De VvL en de niet-literairen dat op 28 augustus 2009 op dit blog verscheen.

Laat ik ter verduidelijking van de huidige situatie beginnen met in het kort te schetsen hoe VSenV, VvL en aanverwanten georganiseerd zijn. De Vereniging van Letterkundigen is in 1905 opgericht met het doel ‘de Schoone Letteren in Nederland te bevorderen’. Om dat doel te bereiken legde de Vereeniging de basis voor overleg tussen letterkundigen en uitgevers en verleende ze haar leden morele steun en waar mogelijk rechtsbijstand. Ik vlieg even door een eeuw vakbondsgeschiedenis en kom dan uit in 1998, het jaar waarin de Vereniging van Schrijvers en Vertalers de rechtsopvolger wordt van de VvL. De VSenV heeft een ruimere taakopvatting dan de VvL: ‘Het doel van de vereniging [VSenV] is het behartigen van de belangen van schrijvers en vertalers, beide in de meest ruime zin van het woord, en het bevorderen van gunstige omstandigheden in de samenleving voor hun werkzaamheid.’ Onder die schrijvers en vertalers worden verstaan: ‘makers van teksten, een en ander in de meest ruime zin van het woord; derhalve in een niet-limitatieve opsomming: schrijvers en vertalers van boeken, dichters, columnisten, essayisten, recensenten, kinder- en jeugdboekenschrijvers, schrijvers en vertalers van toneelstukken, scenaristen, freelance journalisten, educatieve auteurs, wetenschappelijke auteurs en andere groepen van makers van teksten.’

Omdat de belangen van al die tekstmakers te veel van elkaar verschillen om door een en dezelfde club te worden behartigd, ontstaan er onder de koepel van de VSenV een aantal zelfstandige afdelingen. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (2)

De VvL en de niet-literairen (1)

Een paar weken geleden legden Ellis Post Uiterweer en ik het bestuur van de Vereniging van Letterkundigen de vraag voor of de VvL iets voor niet-literair vertalers kon betekenen. Ik ben al vijf jaar lid van de VvL, pleit samen met een paar andere boekvertalers al jaren voor organisatie van niet-literair boekvertalers in VvL-verband, en wilde eindelijk wel eens weten of dat terecht was.

‘Redelijke voorwaarden’
Kort geleden heeft de VvL, of eigenlijk de overkoepelende organisatie van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV), haar voorwaarden voor een volwaardig lidmaatschap aangepast door de eis van het modelcontract in te ruilen voor een contract met ‘redelijke’ voorwaarden bij een professioneel geleide uitgeverij. Het begrip ‘professionele uitgeverij’ wordt glashelder gedefinieerd, maar van ‘redelijk’, nochtans een ruim begrip, ontbreekt iedere operationalisering. Op de voorpagina van haar website schrijft de VvL op te komen voor de collectieve en individuele belangen van vertalers tout court, maar een korte zoektocht door de achterliggende pagina’s leert dat de zelfstandig naamwoorden vertaler(s) en vertaling(en) verder vrijwel nergens voorkomen zonder het kwalificatief ‘literair’. Verder lezen De VvL en de niet-literairen (1)