Hoe is het gesteld met de kwaliteit van literaire vertalingen in Nederland? Naar aanleiding van deze vraag stelt vertaler Peter Bergsma SPUI25 een fundamentele kwestie aan de orde in de vierde The State of Translation-lezing: hoe word je vertaler?
Aanmelden kan via Spui25
Van 1 tot en met 5 november 2010 vond in Utrecht de Intensieve Cursus Literair Vertalen (ICLV) plaats, georganiseerd door het Expertisecentrum Literair Vertalen. Drie groepen cursisten, met als brontalen Engels, Italiaans of Noors, hadden het voorrecht aan deze postdocachtige opleiding tot literair vertaler deel te nemen. Wat houdt de intensieve cursus in? Wat passeert er allemaal de revue? En ‘wat heb je er als vertaler aan’? Een reportage van een embedded vertaler.
J-E-Z-U-S geeft me V-R-E-D-E
Ik leef met hart en ziel voor onze G-O-D
Mijn L-E-V-E-N was behoorlijk K-U-T
Nu juich ik want hij heeft mij G-E-R-E-D.
Aldus de vertaling van een gospelachtige countrysong die de Ierse auteur Joseph O’Connor ooit op de Amerikaanse autoradio hoorde en aanhaalt in zijn (niet in het Nederlands vertaalde) non-fictiewerk Sweet Liberty. De song was onderdeel van een fragment dat door de deelnemers Engels aan de ICLV collectief moest worden vertaald. De bijeenkomst waarop alle drie de collectieve vertalingen werden voorgelezen, vormde het sluitstuk van de cursus en was – zoveel zal duidelijk zijn – bij vlagen hilarisch. Zo leuk kan vertalen zijn, en tot zulke creatieve hoogten kunnen vertalers (in dit geval Kitty Pouwels) stijgen als ze een week worden ondergedompeld in de vertaalsnelkookpan die ICLV heet. Verder lezen Warm bad voor vertalers: de Intensieve Cursus Literair Vertalen
Een citaat uit een bericht van Rien Verhoef, gelezen op de e-maillijst van de Werkgroep Vertalers van de VvL en met zijn toestemming hier overgenomen:
‘Nrc.next publiceerde [op 5 september 2008] in zijn rubriek Internationaal een samenvatting (ruim de helft) van de toespraak van Sarah Palin, beoogd vice-president van de Republikeinen, met daarbij de vermelding: “Om niets van haar stijl verloren te laten gaan is de tekst in het Engels afgedrukt.” Misschien ook een tip voor Nederlandse literaire uitgeverijen?’
Zelfoverschatting
Dit voorval is tekenend voor de parmantige zelfoverschatting van een generatie Nederlanders. De prijs van de behouden stijl was ongetwijfeld dat grote delen van de tekst veel lezers geheel zullen zijn ontgaan.
Verder lezen ‘Om niets van de stijl verloren te laten gaan’
Vaak worden de Boekvertalers benaderd met de volgende vraag: hoe kom ik aan een vertaalopdracht?
Voor de goede orde wil ik er eerst op wijzen dat ik het hier heb over het vertalen van boeken, niet over het vertalen van folders, handleidingen en andere teksten die niets met boeken te maken hebben.
Welnu, wie boeken wil vertalen, moet uitgeverijen benaderen. Het beste kan de aanstormend vertaler eerst eens in een goed gesorteerde boekhandel gaan kijken welke uitgeverij het soort boeken op de markt brengt die de vertaler graag zelf zou willen vertalen, waar hij feeling mee heeft, over onderwerpen waarvan hij iets weet. Zapt de vertaler gauw weg als Char op tv is, dan kan hij beter geen uitgeverij benaderen die zich in zweverige boeken specialiseert. Is hij daarentegen zeer thuis in de Tweede Wereldoorlog, dan is het verstandig zich te wenden tot een uitgeverij die in boeken over dat onderwerp grossiert.
Verder lezen Hoe kom ik aan een vertaalopdracht?
Wat is, in de wereld van het vertalen, een mentoraat? Wanneer kom je voor een mentoraat in aanmerking? Wat moet je ervoor doen? En waar komt het in de praktijk op neer? Verslag van een vertaalervaring.
Wat is een mentoraat?
Op een dag belde redacteur Peter van der Zwaag van uitgeverij De Bezige Bij met de vraag of ik The Wild Places van Robert Macfarlane wilde vertalen, een auteur van wie ik eerder Mountains of the Mind had vertaald. Nadat ik de eerste hoofdstukken had gelezen en het me was opgevallen dat het voor een non-fictieboek behoorlijk literair was – niet dat die twee elkaar altijd bijten – kwam ik op het idee een mentoraat aan te vragen.
Het Steunpunt Literair Vertalen, inmiddels omgedoopt tot Expertisecentrum Literair Vertalen, definieert een mentoraat als volgt:
Individuele begeleiding van een vertaler die nog aan het begin van zijn/haar carrière staat door een ervaren vertaler die als mentor optreedt. De beginnende vertaler heeft een vertaalcontract en de mentor kan dankzij een subsidie tijd vrijmaken om de vertaler met raad en daad bij het vertalen bij te staan.
Gastbijdrage van Antje Koelewijn
Van 18 tot 20 mei 2007 vond in het Belgische Seneffe een cursus literair vertalen plaats voor vertalers uit het Pools en het Hongaars. Het was een vervolg op de intensieve cursus van een week voor vertalers uit dezelfde talen in Antwerpen in november 2005. Het Steunpunt Literair Vertalen in Utrecht organiseert regelmatig dergelijke cursussen voor mensen die de ambitie hebben literair vertaler te worden. Dit project is een initiatief van de Nederlandse Taalunie. Doel is dat er op den duur voldoende goede vertalers zijn. De cursisten kunnen zich door middel van een proefvertaling kwalificeren. Verder lezen Vervolgcursus literair vertalen uit het Pools en het Hongaars
Als vertaler ben ik eraan gewend vorm te geven aan wat een persoon die ik niet ken, ergens in een ander land, heeft bedacht en opgeschreven.
Ik wilde ook weleens zien wat ik zelf op papier kon krijgen. Ik schreef me in bij een cursus Schrijftraining in Amsterdam. Onderwerpen genoeg. Maar hoe geef je daar op een pakkende manier vorm aan? Als ik daar in mijn eentje aan begon, werd ik onmiddellijk afgeschrikt door een overdosis aan opties; wat vertel je, hoe vertel je het, en in welke volgorde? Verder lezen Schrijftraining
