Past het auteursrecht nog in het digitale tijdperk?

Schrijver en e-boekuitgever François Bon vertaalde Hemingways The Old Man and the Sea en bood de vertaling Le vieil homme et la mer als e-boek aan op zijn eigen site publie.net en via boekhandels.

Een rel was geboren.

Gallimard bezit de exclusieve rechten op de uitgave van oeuvres dérivées, vertalingen in het Frans, van het werk van Hemingway voor Frankrijk en gaf in 1954 de Franse vertaling van Jean Dutour uit. Gallimards algemeen secretaris Alban Cérisier legt uit dat de overeenkomst met de erven Hemingway geen andere uitweg bood dan Bon te verzoeken zijn vertaling uit de verkoop te halen. Bon leefde in de vooronderstelling dat het werk van Hemingway in Canada en de Verenigde Staten in het publieke domein was terechtgekomen en was zich van geen kwaad bewust. Hij klaagde zijn nood op zijn blog en kreeg op Twitter en elders op internet veel bijval, onder andere van vertaler Christophe Claro, die op Le Clavier Cannibale schande sprak van Gallimards optreden en de vertaling van ‘enorm leeghoofd’ (immense baudruche) Jean Dutour als ‘ouwelijk’ (vieillotte) naar de prullenmand verwees.* Bon heeft inmiddels gehoor gegeven aan het verzoek van Gallimard. Verder lezen Past het auteursrecht nog in het digitale tijdperk?

Verbod op illegaal downloaden, een poll

‘JIPPIE: Illegaal downloaden mag!’
Die kop stond gisterochtend op Spits. En bij de reacties op dat nieuws vinden we de verzuchting van kipfilét: ‘Pff ik werd al bang, uit voorzorg heb ik vandaag nog even een bestandje met 5000 + e-books binnen gehaald. Die komen bij de ruim 4000 die ik al op voorraad heb.’

Staatssecretaris Teeven wilde het illegaal downloaden van auteursrechtelijk beschermd werk voor privégebruik strafbaar stellen, maar in de Tweede Kamer bleek geen meerderheid voor zijn plannen te bestaan. Wij zijn als makers van vertalingen die als e-boek op internet worden aangeboden direct betrokken. Voor ons vormt die uitgavevariant een bron van inkomsten. Wie illegaal een elektronisch exemplaar van een door ons vertaald boek downloadt, stoot ons bij een e-boekprijs van een eurotientje al gauw een boterham van vijftien tot dertig eurocent uit de mond. Verder lezen Verbod op illegaal downloaden, een poll

Inzetbaarheid

Ik weet het, het is een groot risico: je wilt wat duidelijk maken, maar je kiest daartoe een vies, lelijk woord. Zo’n managerswoord. Oké, hou je vast. Neus dicht…

E M P L O Y A B I L I T Y

Employability (wiki)

Jakkes.

Maar je zou het niet geloven, in sommige van die rare termen schuilen ongemakkelijke waarheden. Laat ik me nader verklaren. Ik heb tenslotte wat uit te leggen.

Je employability is de mate waarin je inzetbaar bent op de arbeidsmarkt. Als je bijvoorbeeld goed bent opgeleid, kun je op veel plaatsen functioneren en zijn er weinig redenen om je níet aan te nemen. Laten we het maar ‘inzetbaarheid’ noemen. Misschien wat minder helder, maar het doet in ieder geval wat minder pijn aan de ogen. En oren. En neus.

Ongemakkelijke waarheden
Waarom heb ik het hier eigenlijk over? Wat brengt mij ertoe te vloeken in de kerk? Verder lezen Inzetbaarheid

Wikipedia voor vertalers (3)

Het heeft even geduurd (vertalers moeten soms ook vertalen), maar hier is dan de derde en laatste aflevering in de miniserie Wikipedia voor vertalers. In de eerste twee afleveringen bespraken we al hoe vertalers zich nuttig kunnen maken door vertalersnamen toe te voegen in bestaande artikelen over buitenlandse auteurs en door zelf nieuwe artikelen over belangrijke buitenlandse auteurs op te zetten. De laatste stap voor vertalers die de smaak te pakken hebben en alle schroom hebben afgelegd, ligt dan voor de hand: het aanmaken van een artikel over hun eigen auteurschap of dat van een collega-vertaler. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (3)

Bij het lezen van recensies, of: je hebt Nederlands en Nederlands

Het is al even geleden dat Hilary Mantels Wolf Hall in mijn Nederlandse vertaling op de markt kwam*. Aanvankelijk verschanste ik me voor de reacties die ongetwijfeld op de vertaling van een Booker Prize-winnaar zouden volgen; ik had namelijk een presentexemplaar doorgeploegd (iets wat ik nooit doe tenzij een tweede druk tot de reële mogelijkheden behoort), en de honderdduizenden imperfecties waren met een zoom van flitsende lichtpeertjes in alle primaire kleuren uit de tekst naar voren gesprongen. Om buikpijn van te krijgen. Om gek van te worden. Om te janken. Maar goed, wat gepubliceerd is, is gepubliceerd, luidde mijn even miserabele als grimmige conclusie. Ik mailde een paginalange waslijst ‘broodnodige’ en ‘intens wenselijke’ wijzigingen door naar de redactie voor die eventuele tweede druk (waarvan de mogelijkheid me ineens een stuk minder reëel voorkwam) en stortte me op een volgend project. Verder lezen Bij het lezen van recensies, of: je hebt Nederlands en Nederlands

Wikipedia voor vertalers (2)

Vertalers die iets willen doen aan de opmerkelijk schamele aanwezigheid van hun beroepsgroep op Wikipedia (zie deel 1 van dit reeksje), hoeven zich niet te beperken tot het toevoegen van vertalersnamen in de bibliografieën van hun (of andermans) auteurs. Vaak zullen ze namelijk ontdekken dat er aan hun auteurs nog geen Nederlandse pagina is gewijd, en wat ligt in dat geval meer voor de hand dan er zelf een te beginnen? Daarmee kunnen ze niet alleen hun eigen zichtbaarheid vergroten, maar ook die van ‘hun’ taalgebied. Tegelijk helpen ze op die manier de ondervertegenwoordiging wegwerken van artikelen op het gebied van literatuur, die op Wikipedia een relatief veel kleiner aandeel hebben dan bijvoorbeeld de artikelen over sport. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (2)

Gevangen in een map – een lezing over vertalen

Behalve als vertaalster werk ik in deeltijd bij het Sociaal en Cultureel Planbureau. Het SCP laat zijn publicaties regelmatig in het Engels vertalen, wat al sinds ruim twintig jaar meestal gedaan wordt door de Engelsman Julian Ross. Op 4 november 2010 bezocht Julian het SCP en vertelde hij de medewerkers van het bureau over zijn ervaringen met vertalen in het algemeen en met vertalen voor het SCP in het bijzonder. Ik was natuurlijk heel nieuwsgierig en had me meteen voor deze bijeenkomst aangemeld. Julian had een boeiend, humoristisch verhaal, vol anekdotes en leerzame voorbeelden. Verder lezen Gevangen in een map – een lezing over vertalen

Wikipedia voor vertalers (1)

De ‘Vrije encyclopedie Wikipedia’ heeft zich in haar tienjarige internetbestaan ontwikkeld tot een vraagbaak voor zo ongeveer alles, en ook informatiebehoeftige vertalers maken er op grote schaal gebruik van. Die vertalers zelf schitteren in de encyclopedie echter door afwezigheid. Er bestaan vrijwel geen aan buitenlandse auteurs gewijde pagina’s waar vertalersnamen worden vermeld in de bibliografie. Sowieso is het aantal aan buitenlandse auteurs gewijde lemma’s onthutsend klein. En de categorie ‘Nederlands vertaler’ bevat maar een schamele handvol hedendaagse vertalers. Ter vergelijking: de lijsten van Nederlandse en Vlaamse schrijvers op Wikipedia zijn indrukwekkend – om nog maar te zwijgen over de schier onafzienbare lijsten van Nederlandse en Belgische voetballers. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (1)

Taalwasser, een nieuw beroep?

Vorig jaar was ik aanwezig bij de jaarlijkse bijeenkomst van de Noorse vertalersvereniging NFFO waar een lezing werd gegeven door Tove Bakke en Anne Elligers, over de vertaling van La consultante van de Franse schrijfster Anna Gavalda. Geen vertalersduo in dit geval, maar een vertaler en een språkvasker, oftewel een taalwasser.

Een persklaarmaker, dacht ik in eerste instantie, maar uit de lezing bleek dat de bemoeienis van Anne Elligers met het vertaalproject veel intensiever was geweest dan wat de gemiddelde persklaarmaker in de Nederlandse praktijk doet, en dat zij ook veel eerder bij het vertaalproces betrokken werd dan helemaal aan het eind, zoals bij ons gebruikelijk is. Verder lezen Taalwasser, een nieuw beroep?

Paper towns of Papieren steden

In een artikel in Filter — Tijdschrift over vertalen 17:1, schreef Maria Postema over de opkomst van boeken voor ‘Young Adults’ en het veelvuldig gebruik van de Engelse taal in de titels van dergelijke boeken. Is het een verkooptruc, een kwestie van commercieel denken in verband met een mogelijke verfilming, of zit er iets anders achter? En wat zegt zo’n Engelstalige titel de Nederlandse lezer?

Paper Towns - Waar is Margo Roth SpiegelmanEen van de twee jongerenromans waar ze in dit verband dieper op ingaat is het door mij vertaalde Paper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman? door John Green. Ze verbaast zich erover dat ik in mijn stukje over het boek op dit blog niet op de kwestie van de Engelstalige titel inga terwijl ik voor in de tekst genoemde boeken wel de Nederlandstalige titel gebruik, vraagt zich af of ik nog heb gepleit voor Papieren steden en zegt benieuwd te zijn naar mijn ideeën hierover. Verder lezen Paper towns of Papieren steden