Boekvertalen in internationaal perspectief: Malawi

In de Neue Zürcher Zeitung schrijft Axel Timo Purr over de benarde positie van literatuur in het Oost-Afrikaanse Malawi, een van de armste landen ter wereld.

Sinds de Malawische regering, in een poging de economie van het land te stimuleren, besloot de meubelindustrie ter wille te zijn met een grootschalige uitgifte van kapconcessies, hebben papierfabrieken de poorten moeten sluiten en is de papierprijs explosief gestegen. Bovendien valt het voor moderne auteurs niet mee boeken aan de man te brengen in een land waar een derde van de bevolking niet kan lezen of schrijven. Verder lezen Boekvertalen in internationaal perspectief: Malawi

Boekvertalen in internationaal perspectief: Finland

Ook in Finland is het voor boekvertalers armoe troef, zo blijkt uit een artikel in de (Engelstalige onlineversie van de) Finse krant Helsingin Sanomat. De Finse vereniging voor tolken en vertalers SKTL deed onderzoek naar de inkomenspositie van aangesloten leden, variërend van literair en technisch vertalers tot tolken en vertaalwetenschappers, en concludeerde dat het inkomen van vertalers tot voor kort de consumentenprijsindex volgde, maar daar het afgelopen jaar duidelijk bij achterbleef. Vertaalster Tarja Roinila legt op basis van het recent gepubliceerde CEATL-onderzoek uit dat een Finse vertaler die fulltime boeken vertaalt moeite heeft duizend euro per maand te verdienen. Ze schrijft (in het Fins) bovendien dat een inkomen dat recht doet aan de eisen die aan de gemiddelde boekvertaler worden gesteld twee tot drie keer zo hoog zou moeten zijn. SKTL-voorzitster Kaijimari Siviil wijst er dan ook op dat ervaren en gerenommeerde vertalers gefrustreerd op zoek gaan naar andere manieren om in hun levensonderhoud te voorzien. Verder lezen Boekvertalen in internationaal perspectief: Finland

Acquirerend boekvertaler

Veel aspirant-boekvertalers kennen het fenomeen: je probeert een voet tussen de deur te krijgen bij het uitgeversgilde door redacteuren en uitgevers warm te maken voor een boek waarvan je al een heel leven vindt dat het moet worden uitgegeven. De lezer schreeuwt er gewoon om. Je schrijft een warm pleidooi in de vorm van een leesrapport, vertaalt een eerste hoofdstuk, laat dat voor de zekerheid door drie verschillende persklaarmakers en vier ervaren collega’s nalezen, overhandigt het resultaat persoonlijk aan de uitgever van het fonds waar jouw boek een hiaat opvult en hoopt er vervolgens maar het beste van.

Er zijn uitgevers die het taaie corvee van boekennieuws lezen, beurzen bezoeken, schrijvers inpalmen, agenten paaien, scouts uithoren en vertalingen uitzetten graag overlaten aan zo’n onbezoldigd acquirerend boekvertaler. De Association des traducteurs littéraires de France ATLF, de Franse evenknie van de Vereniging van Letterkundigen, tikte kort geleden de Parijse uitgever Autrement op de vingers, nadat die kennelijk het ledenbestand van de vereniging had geraadpleegd om boekvertalers een glossy folder te sturen met de vraag ‘hun ontdekkingen met hen te delen’.

In dezelfde folder beval Autrement zestien boeken in de aandacht van de lezer aan, compleet met een foto van het omslag, de titel, de schrijver, de prijs, de uitgever, ja, zelfs het ISBN. Alleen de namen van de vertalers schitterden door afwezigheid…

Bron: Pierre Assouline op zijn blog République des livres.

Elly Jaffé Prijs 2009 voor Mirjam de Veth

ponsseizoenenomslagDe Elly Jaffé Prijs, een tweejaarlijkse oeuvreprijs voor literaire vertalingen uit het Frans, is toegekend aan Mirjam de Veth.

De jury over haar vertaling De seizoenen (Les saisons) van Maurice Pons:

‘De vertaling getuigt van grote lexicale vindingrijkheid en accuratesse. De complexiteit van de zinnen is gerespecteerd zonder dat het Nederlands aan elegantie heeft ingeboet. Het resultaat is een prachtige combinatie van trouw aan de tekst en optimale nuancering.’

De prijs, bestaande uit veertigduizend euro, is een van de grootste literaire prijzen van Nederland.

De feestelijke uitreiking vindt plaats op donderdag 11 juni a.s. om 16.00 uur in Maison Descartes te Amsterdam (Vijzelgracht 2a).

Tevens wordt dan het Elly Jaffé Stipendium, bestemd voor een veelbelovende beginnende vertaler, uitgereikt. Het stipendium, groot zevenduizend euro, is dit jaar toegekend aan Tatjana Daan.

De tweejaarlijkse Elly Jaffé Prijs – voor vertalingen uit het Frans – werd in 2001 ingesteld op initiatief van mevrouw Elly Jaffé. De toekenning geschiedt door het bestuur van de Dr Elly Jaffé Stichting. De stichting wordt beheerd door de Vereniging van Letterkundigen (VvL), een afdeling van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers. De prijs werd achtereenvolgens uitgereikt aan Hans van Pinxteren, Marianne Kaas, Rokus Hofstede en Jeanne Holierhoek. De uitreiking in 2005 was de eerste na het overlijden van mevrouw Jaffé (op 16 november 2003).

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met Janne Rijkers, Vereniging van Letterkundigen (VvL), De Lairessestraat 125, 1075 HH Amsterdam, 0206240803, rijkers@vsenv.nl, www.vvl.nu

Stripvertalen

Le Fauve, mascotte Festival d'AngoulêmeIn stripstad Angoulême vond van 29 januari tot en met 1 februari het 36e Festival International de la Bande Dessinée plaats. De Franse striptekenaar en cineast Vincent Paronnaud, alias Winshluss, die in 2007 al samen met Marjane Satrapi op het filmfestival van Cannes de Speciale Juryprijs kreeg voor Persépolis, een animatiefilm naar de strip van Satrapi over de belevenissen van een jong meisje tijdens de Iraanse Revolutie, ontving de Fauve d’Or voor zijn Pinocchio (verschenen bij Les Requins Marteaux). De Grote Prijs van het festival ging naar Blutch, nom de crayon van Christian Hincker, die als twintigjarige debuteerde in Marcel Gotlibs maandblad Fluide Glacial. Het monument van de Franse stripkunst, dat in de ruim dertig jaar van zijn bestaan alle grote namen publiceerde, verschijnt pas sinds najaar 2008 in Nederlandse vertaling als Glad IJs. Na een zwak begin kwam de imprint van Casterman in november sterk terug met Franquins ode aan de macabare humor, Zwartkijken. Verder lezen Stripvertalen

Palabras mayores

Pierre Assouline, blogueur pur sang van het dagblad Le Monde, omschrijft haar als ‘legendarisch’ en de enige literair agent met een familie in plaats van een ‘stal’ schrijvers. Jason Cowley, voormalig jurylid van de Booker Prize en redacteur van de New Statesman, beschouwt haar als ‘one of the most feared in the business’. En schrijver en redacteur Robert McCrum ten slotte noemt haar ’the Andrew Wylie of the Iberian peninsula, a ferocious advocate of her authors who sends a cold shiver down the spine of any respectable publisher.’

Carmen Balcells [portret]We hebben het natuurlijk over Carmen Balcells*, literair agent van grootheden uit de Spaanstalige literatuur als Márquez, Vargas Llosa, Delibes, Cortázar en Sampedro. Dit keer jaagt ze eerbiedwaardige uitgevers de rillingen over de rug met haar besluit werken van ‘familieleden’ voor nog geen vijf euro als e-book op de site van elektronisch lezen Leer-e aan te bieden. Uit het project, dat ze Palabras mayores heeft gedoopt, spreekt niet alleen haar macht, maar ook haar geloof in de toekomst van het elektronische boek.

*) El País plaatste op 11 maart 2007 een uitgebreid interview met haar.

Hermans in top 10 beste vertaalde boeken 2008

Hermans, Dark Room of DamoclesOm een levendige boekcultuur in stand te houden en de uitwisseling van ideeën tussen staten en culturen te vergroten besloot Rochester University in 2007 het vertaalde boek de aandacht te schenken die het verdient en het weblog Three Percent in het leven te roepen. De naam van het blog is ontleend aan het percentage boeken dat in de Verenigde Staten in vertaling wordt uitgegeven.

Three Percent stelde in december 2008 een lijst samen van beste vertaalde boeken en maakte kort geleden de tien finalisten bekend die op 19 februari meedingen naar de hoofdprijs. Ina Rilkes vertaling van Hermans’ De donkere kamer van Damocles prijkt fier op de shortlist.

En dat is op zich al een felicitatie waard.

Hoe kom ik aan een vertaalopdracht?

Vaak worden de Boekvertalers benaderd met de volgende vraag: hoe kom ik aan een vertaalopdracht?

Voor de goede orde wil ik er eerst op wijzen dat ik het hier heb over het vertalen van boeken, niet over het vertalen van folders, handleidingen en andere teksten die niets met boeken te maken hebben.

sollicitatiebriefWelnu, wie boeken wil vertalen, moet uitgeverijen benaderen. Het beste kan de aanstormend vertaler eerst eens in een goed gesorteerde boekhandel gaan kijken welke uitgeverij het soort boeken op de markt brengt die de vertaler graag zelf zou willen vertalen, waar hij feeling mee heeft, over onderwerpen waarvan hij iets weet. Zapt de vertaler gauw weg als Char op tv is, dan kan hij beter geen uitgeverij benaderen die zich in zweverige boeken specialiseert. Is hij daarentegen zeer thuis in de Tweede Wereldoorlog, dan is het verstandig zich te wenden tot een uitgeverij die in boeken over dat onderwerp grossiert.
Verder lezen Hoe kom ik aan een vertaalopdracht?

Frankrijk morrelt aan vaste boekenprijs

In het kader van het wetsvoorstel Modernisering van de economie, een pakket maatregelen dat de Franse economie een beslissende impuls moet geven, heeft meerderheidspartij UMP (Union pour un mouvement populaire, de partij van Nicolas Sarkozy) een amendement ingediend om de periode waarin niet op de boekenprijs mag worden geconcurreerd terug te brengen van twee jaar naar een halfjaar.

Frankrijk was in 1981 het eerste land dat het principe van de vaste boekenprijs bij wet vastlegde. Het voorbeeld van de loi Lang, ‘de eerste wet voor duurzame ontwikkeling’, vond in veel Europese landen navolging. Nederland ruilde een brancheovereenkomst op 1 januari 2005 in voor de Wet op de vaste boekenprijs, België schafte die in 1984 af en de Britse Net Book Agreement sneuvelde in 1995. De Raad van Europa — niet te verwarren met de Europese Raad — heeft de Europese Commissie gevraagd rekening te houden met het belang van nationale stelsels van vaste boekenprijzen, maar ‘Europa’ heeft zich nog niet gecommitteerd aan een uniform beleid.

Het Franse voorstel is behandeling door het parlement niet ongeschonden doorgekomen, maar de periode waarin geen kortingen groter dan vijf procent mogen worden gegeven, is teruggebracht naar een jaar. Alain Beuve-Méry behandelt voors en tegens in Le Monde.