Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

go-signEn daar zat ik dan, die tweede maart: kersvers freelancer, uitgeslapen (want ik was natuurlijk pas om halftien opgestaan), bureau voor het eerst in maanden netjes opgeruimd en een dampend kopje koffie naast mijn laptop, helemaal klaar om de literaire wereld in drie verschillende talen te gaan bestormen.

… Alleen wist niemand dat. Probleem.

Op zoek naar uitgevers dus. Met wat zoeken en nadenken had ik na enige tijd een lijstje, waarop ook de naam van Uitgever X prijkte, waarvoor ik altijd al een zwak had gehad. Met de tegenwoordigheid van geest die je over het algemeen alleen waarneemt bij verliefde pubers besloot ik dat Uitgever X daarom een goede eerste kandidaat zou zijn. Fout één, want ik benaderde het natuurlijk helemaal verkeerd. Verder lezen Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

Literair vertaler worden (1) Patricia stelt zich voor

flying-leap-of-faith Het kwam door de metro.

Dat is natuurlijk niet helemaal waar. Ik wilde al langer boekvertaler worden – eigenlijk al sinds ik zoveel jaren geleden Jan, mijn vriend van Peter Pohl las, zo prachtig in het Nederlands vertaald door Cora Polet. Dat wil ik ook kunnen, dacht ik. Misschien kan ik het zelfs wel, dacht ik ook nog. Volgens mij was ik vijftien, en had ik net voor mijn plezier de biografie van mijn toenmalige pophelden (Roxette!) uit het Zweeds vertaald.

De volgende vijftien jaar vlogen voorbij. Ik studeerde (niet af), belandde tussen de computers en op het internet, maakte carrière als technisch schrijver en redacteur (want dat kon nog gewoon in die internet-bubbeltijd) en vertaalde wel, maar altijd technische teksten over vliegtuigen, landingsprocedures op Schiphol en mobiele telefoons. Geen Peter Pohl. Mijn vertaaldromen vervaagden, en nadenken over mijn gebrek aan initiatief deed ik liever niet. In mijn gedachten schudde Cora Polet teleurgesteld het hoofd. Verder lezen Literair vertaler worden (1) Patricia stelt zich voor

De Persklaarmaker From Heaven

Dit is het tweede deel van een tweeluik. Het eerste deel is onlangs verschenen.

EngelNog niet zo lang geleden is er op dit blog aandacht besteed aan de Persklaarmaker From Hell. Gelukkig bestaat ook de Persklaarmaker From Heaven. Wanneer de vertaler deze persklaarmaker treft, voert hij de correcties fluitend in. Hij voelt zich serieus genomen. Zelf heeft hij de vertaling naar beste kunnen gemaakt, maar omdat hij ook maar een mens is, heeft hij hier en daar een foutje gemaakt of een zinsnede iets minder fraai verwoord. De Persklaarmaker From Heaven helpt hem het boek zo goed mogelijk te laten worden, en daar heeft niet alleen de lezer baat bij, maar ook de uitgeverij en zelfs de auteur, want diens werk wordt recht gedaan. Indien in recensies het vertaalde boek wordt besproken — wat helaas niet altijd het geval is — zullen er geen aanmerkingen op de vertaling worden gemaakt. Verder lezen De Persklaarmaker From Heaven

De Persklaarmaker From Hell

Dit is het eerste deel van een tweeluik over persklaarmaken. Over een aantal dagen volgt deel 2.

from-hellOp dit blog is al eerder aandacht besteed aan de persklaarmaker. Er is een discussie ontstaan over wat een persklaarmaker doet of zou moeten doen, er is opgemerkt dat ze wel erg onderbetaald zijn, ze zijn ondergebracht in categorieën, en sommigen zijn geheel naamloos de hemel in geprezen.

In dit stukje wil ik het hebben over het andere soort persklaarmaker, het type dat nijdig zit te krassen. De nietsvermoedende vertaler opent de envelop of de doos waarin de persklaargemaakte vertaling hem is toegestuurd. Zoals altijd is het een moment waarop zijn hart extra snel klopt, want ook al had hij nog zo zijn best gedaan, toch twijfelt hij aan zichzelf. Dit is het moment van de waarheid: heeft hij allerlei zinspelingen over het hoofd gezien, is hij zo één geworden met de brontekst dat hem de barbarismen niet zijn opgevallen? Of kan hij zoals gewoonlijk opgelucht ademhalen omdat het toch niet zo’n ramp is dat hij ergens een dt-foutje heeft gemaakt, een tikfout over het hoofd gezien, iets te vaak de zin met het onderwerp is begonnen, of andere kleine dingetjes heeft gedaan die gemakkelijk te corrigeren zijn? Verder lezen De Persklaarmaker From Hell

Vroeger…

Tipp-ExVroeger, in de tweede helft van de twintigste eeuw, moest je heel wat in huis hebben om te kunnen vertalen. Letterlijk. Tegenwoordig kom je al een flink eind met een eenvoudige laptop, een pakketje software, internet en natuurlijk de vereiste capaciteiten en bevlogenheid, maar vroeger moest je eerst een logge schrijfmachine, een stapel lijvige naslagwerken en een arsenaal aan kantoorbenodigdheden aanschaffen. Vertaaltools, tekstverwerkers, printers, virtuele collega’s en Wikipedia waren er nog niet. Je zat gewoon in je eentje achter de voorhistorische schrijfmachine met een woordenboek, een pak papier, een flesje Tipp-Ex en een prullenbak onder handbereik en deed alles zelf. Hoe ging dat in zijn werk, vertalen in de computerloze oertijd? Oma vertelt…
Verder lezen Vroeger…

Nietaldestemin

Boeken heb ik nooit vertaald. Wel heb ik ooit een serieuze poging gedaan en daar naast een kantoorbaan maandenlang hart en ziel in gelegd, maar de harde praktijk leerde dat ik het niet volhield. Nu had ik ook geen opdracht, dus geen deadline, en ik droomde wel dat mijn vertaling op een dag in de winkels zou liggen, maar heb nooit de moed opgebracht uitgevers te benaderen. Ik heb er wel van geleerd. Om boeken te vertalen, moet je een goed ritme hebben en je niet van je spoor laten brengen. Alleen al daarom bewonder ik alle boekvertalers die zichzelf dag in dag uit aan de gang houden. Wel heb ik jarenlang voor overheid en bedrijfsleven min of meer zakelijk vertaalwerk gedaan, waarvoor ik ook ben opgeleid. Aan dat werk heb ik wel wat herinneringen overgehouden die ook voor boekvertalers herkenbaar zullen zijn. Verder lezen Nietaldestemin

Ontmoeting met de auteur

voorstellenHet ogenblik is daar: je vertaling ligt in de winkel! Na maandenlange intensieve omgang met alle personages (die je inmiddels intiemer lijkt te kennen dan je eigen vrienden), een interessante mailwisseling met auteur en persklaarmaker over allerlei details en een laatste kritische lezing van de drukproeven, ligt daar dan eindelijk een boek.

En nu komt de auteur naar Nederland om het boek te promoten, interviews aan de Nederlandse pers te geven – en met jou te eten, want als een schrijver een paar dagen in ons land is, organiseert de uitgever vaak een gezamenlijk etentje. Oké, denk je even, wij kennen elkaar al zó goed, wij zijn samen de ouders van het Nederlandse boek, dus dat wordt een weerzien van oude vrienden. Leuk! Totdat je bedenkt dat de schrijver natuurlijk niet al die maanden met jóú bezig is geweest. Die kent jou helemaal niet, en jij hem of haar eigenlijk evenmin. De onzekerheid slaat toe. Hoe maak je de auteur duidelijk dat het geesteskindje bij jou in goede handen was? Dat je begrijpt hoe het in elkaar zit, waar het gevoelig voor is, waar het behoefte aan heeft? Dat je snapt hoe het denkt en praat, welke woordjes het wel of juist niet kent? Verder lezen Ontmoeting met de auteur

Overpeinzingen van een ketter

Ben ik wel alert genoeg?
De vraag dringt zich aan me op als mijn jongste vanuit zijn stoeltje op de achterbank mijn aandacht vestigt op een heeel grooot vliegtuig, terwijl de automobilist voor me om onduidelijke redenen zijn gaspedaal loslaat, ik na een bliksemblik in de achteruitkijkspiegel – nee, er kleeft niemand aan mijn bumper – het rempedaal fiks intrap om een botsing te vermijden, mijn oudste naast me aangeeft dat hij vandaag niet om vijf over vier, maar om tien voor halfvijf op de muziekschool wordt verwacht én zich de even onverwachte als illegitieme mogelijkheid voordoet om eerdergenoemde automobilist in te halen op een voorsorteerstrook bij het stoplicht dat net op groen springt. Ik stel prioriteiten, en dus roep ik ‘Ja, wat een enorm vliegtuig!’ (Mijn jongste ziet namelijk zijn bestaan bevestigd door antwoord op de onbenulligste mededelingen en dringt doorgaans met alle geheiligde en ongeheiligde middelen aan op die bevestiging; het is daarom in het belang van íéders gemoedsrust om zsm, om niet te zeggen à la minute, een respons te vocaliseren.) Intussen benut ik de even onverwachtse als illegitieme kans rechtsom en knik ik mijn oudste toe ten teken dat ik ook hem heb gehoord. Voor de zekerheid vraag ik mijn middelste of híj nog iets te melden heeft binnen nu en vijf minuten. Dat is niet zo. Verder lezen Overpeinzingen van een ketter

De persklaarmaker: bedreigende of bedreigde diersoort?

vingertjeIn Vertalië wordt, zoals u inmiddels weet, veel geklaagd over de persklaarmaker. Het zou om een zeer lage diersoort gaan, door uitgevers ingezet om het werk van de deskundige, toegewijde vertaler met lelijke, onterechte strepen te ontsieren en in de kantlijn te voorzien van opmerkingen die getuigen van een totaal gebrek aan intelligentie, eruditie, inzicht, aandacht en gevoel voor humor. Dit met het oog op de gemiddelde lezer, van wie iedereen weet dat het hem ten enenmale ontbreekt aan intelligentie, eruditie, inzicht, aandacht en gevoel voor humor. Voor deze lezer moet de tekst geschikt worden gemaakt – door een soortgenoot. Het spreekt vanzelf dat die soortgenoot daarvoor niet meer dan een grijpstuiver hoeft te ontvangen, want wat eet zo’n beest nou helemaal? Onverteerbare zinnen die niemand blieft en een scheutje gal of azijn op zijn tijd, meer niet. En daar mogen deze dieren heel blij mee zijn, want ze kunnen niets, anders gingen ze wel wat anders doen. Andermans werk afkatten, dat is het enige waar ze goed in zijn.

Tot zover het vooroordeel. Nu de feiten. Verder lezen De persklaarmaker: bedreigende of bedreigde diersoort?