De vertalende recensent, of: het verschil tussen overzetten en vertalen

leestreinUtrecht CS. De trein heeft vertraging. Nee, dat zeg ik verkeerd: dat woord komt in het vocabulaire van NS niet meer voor. Tegenwoordig wordt dat verschijnsel als volgt omgeroepen: ‘De trein van 10.05 van A naar B vertrekt vandaag om 10.20.’ Elk nadeel heeft zijn voordeel, want door dit oponthoud heb ik nog tijd om een tijdschriftenhal binnen te lopen. Een interessante vondst: in De Groene Amsterdammer van deze week staat een paginagrote recensie van een vertaling van me!

Het artikel heet ‘Onder de huid van geliefden’, met de vermelding: ‘Anne Enright, Taking Pictures (volgt uitgever enzovoort). In het Nederlands verschenen als Het weer van gisteren (volgt keurig de vertaler, de uitgever enzovoort).’ Verder lezen De vertalende recensent, of: het verschil tussen overzetten en vertalen

Hermans in top 10 beste vertaalde boeken 2008

Hermans, Dark Room of DamoclesOm een levendige boekcultuur in stand te houden en de uitwisseling van ideeën tussen staten en culturen te vergroten besloot Rochester University in 2007 het vertaalde boek de aandacht te schenken die het verdient en het weblog Three Percent in het leven te roepen. De naam van het blog is ontleend aan het percentage boeken dat in de Verenigde Staten in vertaling wordt uitgegeven.

Three Percent stelde in december 2008 een lijst samen van beste vertaalde boeken en maakte kort geleden de tien finalisten bekend die op 19 februari meedingen naar de hoofdprijs. Ina Rilkes vertaling van Hermans’ De donkere kamer van Damocles prijkt fier op de shortlist.

En dat is op zich al een felicitatie waard.

Hardop lezen in Parijs

In Parijs wordt van 2 tot en met 9 februari 2009 het tweede festival Textes et Voix gehouden. ‘Het is een prettige manier om kennis te maken met een ontoegankelijk geachte literaire tekst,’ aldus Nadine Eghels, artistiek directeur van de organisatie, in een interview met Le Figaro. Om het weerbarstige werk voor de lezer of toehoorder open te stellen, zet Textes et Voix acteurs in. Informatie over plaatsen en prijzen op de website van de festivalorganisatie.

Comédie: voorlezen ProustElders in de Franse hoofdstad worden vrijwel gelijktijdig passages uit À la recherche du temps perdu van Marcel Proust voorgedragen. Het in luisterboeken gespecialiseerde Éditions Thélème gaf op 15 oktober 2006 een uit 111 cd’s bestaande box met Prousts magnum opus uit en zette dat evenement letterlijk luister bij met een aantal voorleessessies. Die waren zo’n succes dat Thélème-oprichtster Adeline Delay besloot op herhaling te gaan. Wie diva Bernadette Lafont, Fipa d’or-laureaat Robin Renucci en rijzende ster van het Franse theater Xavier Gallais van 1 tot en met 6 februari in de Comédies et studios des Champs-Élysées wil zien schitteren, reize spoorslags af naar het mekka van het voorgelezen boek.

Part One

Part OneDe woorden lachen me toe, lonken naar me. Ze staan in dik zwart op de bovenste pagina van het stapeltje papier dat ik zojuist heb afgedrukt. Het pdf’je van het nieuwe boek. Gloednieuw. Zelfs in het buitenland is het nog maar een pdf’je, nog niet eens een boek. Een pdf’je. Het klinkt zo schattig. Een nieuw boek om te vertalen!

Mijn bureau is keurig opgeruimd. Klaar voor de start. De briefjes, kladjes en plakkertjes van het vorige boek zijn weg. Ik heb de stofdoek over mijn scherm gehaald en het toetsenbord eens lekker afgelapt. Ze blinken me tegemoet. Verder lezen Part One

Woord zoekt vertaling (4): she waggled her fingers, wiggled her toes, rolled her eyes, cocked her hip and then, only then did our eyes lock

rolling, rolling, rolling...Gebaren, houdingen, geluiden en bewegingen stellen vertalers soms voor grote problemen. Neem waggle. Geen van de vertalingen in de Van Dale Engels-Nederlands is bruikbaar in een zinnetje als She waggled her fingers. Je weet wat deze vrouw doet: ze beweegt haar vingers alsof ze zachtjes op een tafel trommelt, maar dan in de lucht. Je ziet het voor je, maar hoe zeg je dat in het Nederlands? Verder lezen Woord zoekt vertaling (4): she waggled her fingers, wiggled her toes, rolled her eyes, cocked her hip and then, only then did our eyes lock

Net uit: De echtgenote

Curtis Sittenfeld, De echtgenote, omslagHieronder vertellen Kitty Pouwels en Monique Eggermont over De echtgenote, hun vertaling van American Wife van Curtis Sittenfeld, verschenen bij uitgeverij De Bezige Bij-Cargo.

Alice Lindgren is een vriendelijke, bescheiden vrouw die in de jaren vijftig en zestig opgroeit in een provinciestadje in het noordoosten van de Verenigde Staten. Haar jeugd verloopt niet zonder problemen, zelfs een trauma blijft haar niet bespaard. Extra kleur, én een feministisch tintje, krijgt het verhaal door het personage van de grootmoeder, die met haar dominante karakter een stempel op het leven van de hoofdpersoon drukt. Verder lezen Net uit: De echtgenote

Woord zoekt vertaling (3): pool house

pool-houseHet is hartje winter, we kijken met weemoed terug op de zomer en veel Nederlanders zijn vanwege de kou naar zonnige oorden afgereisd om daar op het strand of aan een zwembad te liggen en een mooi bruin kleurtje te krijgen. Dat brengt me op het woord pool house, zo’n huisje naast het zwembad waarin men zich in zwemkledij kan hijsen en waar het gereedschap wordt opgeborgen om het zwembad van bladeren en dergelijke te ontdoen. Niet alleen staat het niet in Van Dale Engels-Nederlands, maar ik heb nog niemand gevonden die er een adequate vertaling voor weet. Misschien is dat niet zo vreemd, want ook in de Engelse woordenboeken wordt er niet over gerept. In Dictionary.com komt pool house niet voor, evenmin als in de Merriam Webster (online) en AskOxford.com, de website van Oxford dictionaries. Alleen op de Engelse Wiktionary staat een definitie van poolhouse (als één woord geschreven). Verder alleen verwijzingen naar gelegenheden waar men pool kan spelen.

Heel eigenaardig, en ook lastig, want pool houses, al dan niet als twee woorden geschreven, komen regelmatig voor in de boeken die ik vertaal, en het zou fijn zijn als er een Nederlands woord voor werd bedacht.

Op reis revisited: een jaaroverzicht

kerstplaatjeIn november 2007 verscheen mijn laatste blogstukje in de serie Op reis, waarin ik vertelde hoe het me verging tijdens mijn reis door boekvertalersland. Nu zijn we een heel jaar verder.

Professioneel gezien was 2008 voor mij een vruchtbaar jaar: ik heb zes boeken vertaald, waarmee de stand na twee jaar op tien vertaalde boeken komt te staan. Verder lezen Op reis revisited: een jaaroverzicht

Net uit: Jongen A

Jonathan Trigell, Jongen AHieronder vertellen Gerda Baardman en Wim Scherpenisse over Jongen A, hun vertaling van Boy A van Jonathan Trigell, verschenen bij uitgeverij Ailantus.

Jack (niet zijn echte naam) komt op vierentwintigjarige leeftijd vrij uit de gevangenis. Hij heeft sinds zijn elfde vastgezeten wegens een misdaad die hij destijds samen met een vriendje heeft gepleegd. Nu wordt hij als jongvolwassene ineens in een maatschappij gedropt die hem totaal vreemd is en waarin hij de meest alledaagse dingen niet kent en weet. Zijn maatschappelijk werker Terry, die hij als een vaderfiguur beschouwt, is de enige die hij in vertrouwen kan nemen. Voor alle anderen, zelfs voor het meisje met wie hij een relatie krijgt, moet hij zijn ware identiteit angstvallig geheimhouden. Het boek volgt Jack op zijn onwennige verkenningstocht door het volwassen leven en onthult tegelijkertijd stap voor stap het gruwelijke verleden. Het belicht ook de verwoestende effecten die de Britse rioolpers op het persoonlijk leven van een individu kan hebben. Verder lezen Net uit: Jongen A

Vertaalde boektitels: als het beestje maar een naam heeft?

bla Meestal ontstaat de titel pas na het boek. Eerst schrijft een auteur een verhaal en dan bedenkt hij of zij op basis daarvan een passende titel. Die hoeft de vertaler alleen maar te vertalen en klaar is Kees.

Was het maar zo eenvoudig! De vertaler is lang niet altijd degene die de titel van een boek bepaalt. Dat voorrecht is meestal voorbehouden aan de (pr-afdeling van de) uitgever. Verder lezen Vertaalde boektitels: als het beestje maar een naam heeft?