Boekvertalers – Pagina 24 – Over het vak, de vertaler, de wereld en het boek

Net uit: Darwin en de consument

Darwin en de consument. Seks, status en het brein van Geoffrey Miller, vertaald door Nico Groen en uitgegeven door Uitgeverij Contact (oorspronkelijke titel: Spent. Sex, Status and the Evolution of Consumerism).

Dit jaar wordt herdacht dat het tweehonderd jaar geleden is dat Charles Darwin werd geboren en honderdvijftig jaar dat zijn baanbrekende The Origin of Species verscheen (in 2001 door Ruud Rook vertaald onder de titel Het ontstaan van soorten). Beide feiten zijn aanleiding tot een stroom publicaties over, rond en geënt op Darwin.

Uithangbord
Een van de boeken die in dit Darwinjaar verschijnen is Darwin en de consument van evolutionair psycholoog Geoffrey Miller. Daarin gebruikt hij onder meer darwinistische inzichten om ons uitzinnige koopgedrag te verklaren en de uitwassen van de consumptiemaatschappij aan de kaak te stellen. Hij beweert dat mensen in rijke, geïndustrialiseerde landen goederen en diensten kopen om er (onbewust) een positieve kant van hun persoonlijkheid mee te etaleren. Ze laten ermee zien hoe fit ze zijn, in de darwinistische betekenis van het woord; de goederen en diensten – van iPods tot huizen en van cosmetica tot universiteitsdiploma’s – fungeren als uithangbord voor hun biologische goede eigenschappen.

Verder lezen Net uit: Darwin en de consument

Net uit: In de keuken

In de keuken van Monica Ali, vertaald door Emmy van Beest, Janet van der Lee en Josephine Ruitenberg, uitgegeven bij Prometheus (oorspronkelijke titel: In the Kitchen).

Geen receptenboek, ook niet in verhaalvorm, maar het derde boek van de Britse schrijfster Monica Ali. Haar debuut Brick Lane (in het Nederlands verschenen onder dezelfde titel en vertaald door Paul van den Hout) was meteen een groot succes, maar gaf ook aanleiding tot een controverse in haar eigen gemeenschap. Monica Ali, geboren in Bangladesh, werd gebombardeerd tot multicultureel auteur, een label waarmee ze zelf allerminst gelukkig was. Haar tweede boek Alentejo Blue (in het Nederlands: Het blauw van de Alentejo, vertaald door Monique Eggermont) speelde in Portugal, maar met In the Kitchen is Monica Ali weer terug in het gemêleerde Londen, of om precies te zijn: in de keuken van het Imperial Hotel, waar Gabriel Lightfoot als chef-kok de scepter zwaait over zijn brigade, die hij vergelijkt met een speciale eenheid van de Verenigde Naties omdat er zoveel nationaliteiten in vertegenwoordigd zijn.

Als het boek begint is Gabriel een tevreden mens. Hij staat op het punt zijn eigen restaurant te openen en hoeft zich alleen nog maar tegenover zijn twee geldschieters te bewijzen door een jaar in het Imperial Hotel te werken. Bovendien heeft hij Charlie, een intelligente, mooie vriendin met wie hij van plan is te trouwen. De toekomst lacht hem toe. Verder lezen Net uit: In de keuken

Net uit: Naderende storm

Naderende storm van Rosie Dub, vertaald door Els Franci en uitgegeven bij De Kern (oorspronkelijke titel: Gathering Storm).

Het idee voor dit boek kreeg Rosie Dub toen ze met haar man en kinderen een jaar lang door Australië trok en op een dag midden in de woestijn een verlaten kleuter zag. Het enorme contrast tussen de meedogenloze woestijn en het kwetsbare kind trof haar zo dat ze het gebruikte voor haar debuutroman.

Storm
In het boek is de jonge, Engelse kunstenares Storm Cizekova die kleuter. Storm heeft haar moeder nooit gekend en dacht dat die in het kraambed was gestorven, maar als ze na de dood van haar grootmoeder een foto vindt waarop zijzelf als tweejarige bij haar moeder op schoot te zien is, blijkt haar hele verleden een leugen te zijn. Waarom heeft haar grootmoeder haar niet de waarheid verteld? Wat is er met haar moeder gebeurd? Wie is haar vader? En waar is hij? In Engeland is er niemand die antwoord kan geven op haar vragen, dus besluit ze naar Australië te gaan om daar contact op te nemen met de mensen die haar moeder hebben gekend, volgens het pakketje brieven en het dagboek dat Storm in de kast van haar grootmoeder ontdekt. Verder lezen Net uit: Naderende storm

Vertaaltarieven Europees vergeleken

In een uitstekend artikel in het zomernummer van het vertaaltijdschrift Filter vat Martin de Haan in tien constateringen en drie conclusies de resultaten samen van een onderzoek door de CEATL naar de inkomenspositie van literair vertalers in Europa. Het artikel is alleen voor abonnees van Filter te lezen, maar het gehele onderzoek, waarvan De Haan een van de drie auteurs is, kan worden gedownload op de site van de CEATL (Conseil Européen des Associations de Traducteurs Littéraires, een club van Europese literaire vertalersverenigingen). Dat is de moeite waard. Ik pik er een paar punten uit. Verder lezen Vertaaltarieven Europees vergeleken

Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

go-sign En daar zat ik dan, die tweede maart: kersvers freelancer, uitgeslapen (want ik was natuurlijk pas om halftien opgestaan), bureau voor het eerst in maanden netjes opgeruimd en een dampend kopje koffie naast mijn laptop, helemaal klaar om de literaire wereld in drie verschillende talen te gaan bestormen.

… Alleen wist niemand dat. Probleem.

Op zoek naar uitgevers dus. Met wat zoeken en nadenken had ik na enige tijd een lijstje, waarop ook de naam van Uitgever X prijkte, waarvoor ik altijd al een zwak had gehad. Met de tegenwoordigheid van geest die je over het algemeen alleen waarneemt bij verliefde pubers besloot ik dat Uitgever X daarom een goede eerste kandidaat zou zijn. Fout één, want ik benaderde het natuurlijk helemaal verkeerd. Verder lezen Literair vertaler worden (2) Patricia zoekt een boek

Literaire Vertaaldagen 2009

De elfde keer alweer. Op 11 en 12 december organiseert het Vertalershuis met steun van de Sitchting LIRA, het Nederlandse en Vlaamse Fonds voor de Letteren, het Nederlands Literair Productie- en Vertalingenfonds, de Vereniging van Schrijvers en Vertalers en de Nederlandse Taalunie in Utrecht de Literaire Vertaaldagen.

Het symposium op vrijdag 11 december is gewijd aan het thema ‘Leren vertalen — vertalen leren: de pedagogiek van het vertalen’. Centraal staat de tweeledige vraag hoe het in een allengs vergrijzende vertalerswereld is gesteld met de aanwas van nieuw talent en hoe die aanwas kan worden vergroot. Het onderwerp wordt van twee kanten door ervaringsdeskundigen belicht: door zowel aanbieders als afnemers van vertaalonderwijs.

Op zaterdag 12 december zijn er werkgroepen Frans-, Duits-, Engels-, Italiaans-, Spaans-Nederlands en andersom Nederlands-Frans, -Duits en -Engels. Dit keer is er ook een ‘bijzondere’ werkgroep Nederlands-Spaans. Gasttaal is Zweeds.

Vertalers die lid zijn van de Werkgroep Vertalers van de Vereniging van Letterkundigen of opgenomen zijn in de bestanden van het NLPVF krijgen medio september automatisch een inschrijfformulier toegestuurd. Anderen kunnen voor een inschrijfformulier terecht op de websites van het Vertalershuis Amsterdam, het Nederlandse en Vlaamse Fonds voor de Letteren en het Expertisecentrum Literair Vertalen.

Bron: VvL.

Interviews met vertalers: Susan Bernofsky

SusanBernofsky[portret] The Brooklyn Rail, ooit begonnen als metroschotschrift, maar inmiddels uitgegroeid tot een invloedrijk maandblad over kunst en politiek, plaatst een interview met vertaalster Susan Bernofsky.

‘Je kunt de informatie die in een zin in een andere taal besloten ligt op zo veel verschillende manieren overbrengen en het is zo fascinerend om te proberen wat je opschrijft in toon, stijl en structuur overeen te laten stemmen met het origineel. Je voelt je net een schilder die probeert het beeld dat hem voor ogen staat over te brengen. Er zijn zo veel manieren waarop het níét werkt, dat je het gevoel hebt dat de goden je toelachen als een alinea in het Engels wél werkt.’

Verder lezen Interviews met vertalers: Susan Bernofsky

Literatuur in vertaling

The Observer Translation Project is een internationaal e-zine dat aandacht besteedt aan vertaalde Roemeense literatuur. Artikelen verschijnen in het Roemeens, in het Engels en soms ook in andere Europese talen, waaronder het Nederlands.

In het julinummer staat de neerslag van een uitgebreide discussie onder leiding van schrijfster en vertaalster Roemeens Jean Harris, tussen de Roemeense schrijver Norman Manea, in Nederland bekend van het door Ellen Bredius vertaalde De terugkeer van de hooligan (Meulenhoff), Susan Harris van Words Without Borders, Chad Post, uitgever van het in vertaalde literatuur gespecialiseerde Open Letter en blogger op Three Percent, en ten slotte bekroond vertaalster Duits Susan Bernofsky. Verder lezen Literatuur in vertaling

Bloggende vertalers

Het tijdschrift Tirade besteedt in een nummer gewijd aan literair vertalen aandacht aan onvertaalde meesterwerken, vertaalfouten en -vondsten, onvertaalbare zinnen en nog veel meer. De Volkskrant noemde het ‘een hartverwarmend pleidooi […] voor het vertalersambacht.’ De redactie van Tirade laat vertalers Paul Beers, Hans Boland, Edgar de Bruin, Gerd Busse, M. d’Hane Scheltema, Esselien ’t Hart, Rokus Hofstede, Hero Hokwerda, Jeanne Holierhoek, Theo Kars, Arthur Langeveld, Mark Leenhouts, Karol Lesman, Saskia van der Lingen, Kees Mercks, Jan H. Mysjkin, Wilfred Oranje, Hans van Pinxteren, Barber van de Pol, Aai Prins, Roel Schuyt, Anne Stoffel, Rob van der Veer en Jos Vos aan het woord over hun vak, stelt Ina Rilke vragen over ‘hertoveren’ (de kwalificatie is van Erwin Mortier) en biedt een voorproefje uit het werk van schrijvers als Ingeborg Bachmann, J.J. Voskuil, E.T.A. Hoffman, Francisco Quevedo en Pierre Michon.

De redactie vroeg vertalers Martin de Haan en Rokus Hofstede nog wat na te bloggen op de website van het tijdschrift. Daar belichten de twee ‘bloggers in residence’ verschillende aspecten van het vertalersleven: van automatische vertalingen en broedperiodes tot interpunctie en bespiegelingen in de Morvan over het beroep van literair vertaler. Gaat dat lezen.

Net uit: Het laatste avondmaal

Rachel Cusk: Laatste Avondmaal [omslag] Het laatste avondmaal – Een zomer in Italië van Rachel Cusk, vertaald door Marijke Versluys en uitgegeven bij De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: The Last Supper: A Summer in Italy).

Om alle misverstanden die de titel zou kunnen oproepen maar meteen uit de wereld te helpen: dit is níet het zoveelste boek over het zoveelste gezin dat zich uit allerlei escapistische, romantische overwegingen in Italië gaat vestigen. Het verhaal is weliswaar autobiografisch, maar de thema’s zijn universeel.

Als motto dient de openingszin uit Sea and Sardinia van D.H. Lawrence: ‘Opeens is daar een onontkoombare behoefte om te vertrekken. Sterker nog, om te vertrekken in een bepaalde richting. Een dubbele behoefte derhalve: vertrekken en weten waarheen.’ Het is voor Cusk een schrikbeeld om zich definitief ergens te vestigen; ze móet weg uit haar mooie huis, ze wil zich bevrijden uit de knellende sleur om te kunnen reizen en zwerven, net als de schrijvers en kunstenaars van vroeger. Die rusteloosheid en die hang naar het onbekende worden door haar omgeving beschouwd als een vloek, maar zelf ziet ze dat anders: zoeken boeit haar en boezemt haar geen angst in – vinden en weten wel.

Zij en haar echtgenoot verkopen het huis, nemen hun dochtertjes van school en vertrekken. Drie maanden, een seizoen, zullen ze wegblijven: ‘Meer hoefden we van de toekomst niet te zien’. Verder lezen Net uit: Het laatste avondmaal