Margit Kaffka: Kleuren en jaren

Kleuren en jarenKleuren en jaren van Margit Kaffka, vertaald door Mari Alföldy, en verschenen bij uitgeverij Van Gennep (oorspronkelijke titel: Színek és évek).

De Hongaarse roman Kleuren en jaren las ik voor het eerst in de jaren tachtig, toen ik Hongaars studeerde aan de universiteit van Groningen. Ik was onder de indruk van de subtiele manier waarop de schrijfster, Margit Kaffka, de positie van vrouwen in haar tijd, rond 1900, aan de kaak stelt, zonder een politiek pamflet te schrijven, en tevens een schilderachtige beschrijving geeft van het hele tijdperk, in het bijzonder de wereld van de gentry, de Hongaarse lage adel, die gedijt in de halffeodale verhoudingen van de negentiende eeuw maar uiteindelijk gedoemd is ten onder te gaan aan de veranderingen van de moderne tijd. Ik koos deze roman zelfs tot onderwerp van mijn afstudeerscriptie en hij behoort nog steeds tot mijn favorieten. Daarom was ik erg blij toen ik uitgeverij Van Gennep bereid vond het boek in het Nederlands uit te geven. Verder lezen Margit Kaffka: Kleuren en jaren

‘Kan zo’n e-boek niet goedkoper?’

Het is een veelgehoorde klacht: kan zo’n e-boek niet goedkoper? Het kost toch amper niks om er een te maken? Je hebt een tekstbestand, je bakt er een e-boekformaat van, knalt het op een website, zet er een knop ‘Plaats in winkelwagen’ onder, klaar is Kees! Maar is dat ook zo? Hervé Bienvault, in een vorig leven hoofd productie bij een uitgeverij, nu vrijgevestigd consultant, zocht het uit voor MOTif, een organisatie voor het boekenvak gelieerd aan de regio Île-de-France. Hij deed onderzoek bij auteurs, uitgevers, grafici, zetters, fotoagentschappen en diverse boekverkopers en berekende de kostprijs van vijf verschillende soorten boeken — een roman van 256 bladzijden, een essay van 320, een praktische gids met 400 illustraties, een geïllustreerd boek met 100 plaatjes en een stripboek van 48 bladzijden — op basis van vier scenario’s: omwerking van een papieren boek zonder digitaal bestand, met digitaal bestand, een nieuwe uitgave, en ‘opleuking’ van een bestaand digitaal bestand met nieuwe media. Verder lezen ‘Kan zo’n e-boek niet goedkoper?’

Net uit: De Mercedes-moord

De Mercedes-moord van Faye Kellerman, vertaald door Els Franci-Ekeler en verschenen bij De Boekerij (oorspronkelijke titel: The Mercedes Coffin)

Een oude moordzaak wordt heropend als multimiljonair Genoa Greeves het LAPD een niet te versmaden financiële vergoeding in het vooruitzicht stelt. Genoa heeft de moord op de enige leraar die ooit aandacht aan haar schonk, nooit kunnen vergeten. Als er vijftien jaar na die moord een soortgelijk misdrijf wordt gepleegd, verzoekt ze de politie om alsnog te proberen de moordenaar van de docent te vinden. Inspecteur Decker en zijn team beginnen aan een moeizaam, minutieus onderzoek – al hebben ze er aanvankelijk weinig vertrouwen in dat de cold case opgelost kan worden – en ontdekken gaandeweg steeds meer overeenkomsten tussen de twee zaken. Verder lezen Net uit: De Mercedes-moord

Net uit: Herinneringen aan Grace

Herinneringen aan Grace van Catherine Hall, vertaald door Aleid van Eekelen en verschenen bij Cargo (oorspronkelijke titel: Days of Grace).

Tegen de tijd dat er een vertaling van mij moet uitkomen, krijg ik iets van een kleuter die bijna jarig is. Af en toe gluur ik even op bol.com of het boek daar al aangekondigd staat. Als ik langs een boekwinkel kom, kijk ik of het er soms al ligt. Tot er ineens, toch nog onverwacht, een busje stopt op straat en iemand de tuin in komt lopen met een grote doos. Eindelijk!

Doos openritsen, plastic zakjes met lucht eruit halen en daaronder liggen ze dan: acht exemplaren. Het is al zo’n fijn gevoel om één nieuw boek in je handen te houden, laat staan acht tegelijk. Ook al zijn het acht dezelfde, geeft niks, het wordt weer een leuke klus om te bedenken wie ik er allemaal een cadeau zal geven. Even inkijken, een schietgebedje doen dat ik niet meteen op een foutje stuit, en straks lekker wat langere fragmenten lezen. Wonderbaarlijk om na al die tijd het concrete resultaat van je werk in handen te hebben. Verder lezen Net uit: Herinneringen aan Grace

Woord en beeld

spruitjesWoorden hebben niet alleen een betekenis, er zit veel meer aan vast; een bepaald beeld of een bepaalde sfeer bijvoorbeeld, die bij de spreker van de taal bekend is. Meestal zal een romanschrijver die beelden bewust willen oproepen bij de lezer. Maar wat gebeurt er met die beelden wanneer het woord vertaald wordt? Roept het vertaalde woord dezelfde beelden op, of helemaal niet? En als de beelden verloren dreigen te gaan, moet de vertaler daar dan iets aan doen? Verhelderen, uitleggen, een noot toevoegen? Verder lezen Woord en beeld

Vertaalmijmeringen

Drank en boekenIk hoor vertalers het wel eens over hun ‘kindjes’ hebben. Daarmee bedoelen ze dan (naast hun katten, hun verzameling wonderlijke cactussen of zo nu en dan daadwerkelijk hun kroost) hun boeken. Mij klinkt het altijd een beetje vreemd in de oren. Misschien komt het doordat ik een koud en harteloos wezen ben, verstoken van enige kinderwens, maar ik vind de vergelijking niet helemaal opgaan en kan een lichte huivering nooit onderdrukken als een collega zo aan een boek van mij refereert. Kind? Mijn boeken zijn zindelijk, vallen niet krijsend op de grond als ze even geen aandacht krijgen, stellen zich netjes voor, beginnen nooit te roken en betalen nauwelijks mee aan mijn pensioen. Helaas. Verder lezen Vertaalmijmeringen

Net uit: De Bradshaw-variaties

De Bradshaw-variaties van Rachel Cusk, vertaald door Marijke Versluys en verschenen bij De Bezige Bij (oorspronkelijke titel: The Bradshaw Variations)

In haar nieuwe roman volgt Cusk drie broers en drie generaties Bradshaws, met de nadruk op het leven van Thomas en zijn vrouw Tonie. Zij neemt, na jaren te hebben geschipperd tussen de zorg voor hun dochter en parttimewerk, een zwaardere, fulltimefunctie op zich. Haar echtgenoot wordt een jaar huisman. Na dat jaar, dat dramatisch eindigt, worden de rollen weer omgedraaid. Verder lezen Net uit: De Bradshaw-variaties

Van vertalen en de dingen die niet kloppen: een vijfstappenplan

C. Reich, Wetten van wraak [omslag]Vertalen: soms zit het mee en soms zit het tegen. Altijd leuk om te horen wat er tegenzat, en ook altijd leuk om te horen wat meeviel, toch? Luister naar dit verhaal: hartverscheurend, met een happy end.

Eind mei 2009, de zomervakantie staat voor de deur, nog een paar weekjes laatste ronde en dan kan de vertaling de deur uit, deadlinesgewijs geheel op schema, want daar hecht ik aan. Tijd om verder te kijken dan mijn vakantieneus lang is. Een rondje bellen/mailen dus.

Stap 1: op zoek naar een Nieuwe Uitdaging
Een boek dient zich aan, eentje met overgewicht, bijna 130.000 woorden, de helft dikker dan de thrillers die ik normaal onder mijn arm neem. De deadline wordt na wederzijds overleg op 1 november gezet. Dat klinkt lekker ruim, en dat is prettig. Even snel plussen en minnen: eerst de huidige vertaling afmaken, dan correcties inwerken en zus en zo en dit en dat en vakantie en pats: aug en sep en okt, daarin passen precies bijna 130.000 woorden als ik een beetje meezit. Hm. Minder ruim dan in eerste instantie gejuicht, maar te doen.
Je bent een vijfenveertigduizendwoordenpermaandman of je bent het niet. Ik ben het wel, houd ik me voor. Verder lezen Van vertalen en de dingen die niet kloppen: een vijfstappenplan

Taal en mythe

Taal en mytheToen ik twintig jaar geleden vlak voor het einde stopte met mijn studies geschiedenis en filosofie en enige tijd later begon te studeren om eerst vertaler Engels en later ook Duits te worden, verloor ik niet meteen mijn liefde voor die eerste vakken. Het zal ook wel iets te maken hebben gehad met mijn partner, die zijn carrière in de theologie zou maken.

Samen ontdekten we in die tijd een reeks essays van de Duits-joodse (in die volgorde, daar stelde hij prijs op) neokantiaanse filosoof Ernst Cassirer (Sprache und Mythos). Hij laat daarin zien hoe symbolische en mythische vormen ons spreken en handelen bepalen. Logisch denken is volgens hem niet de enige voedingsbron van onze cultuur. Onder de logica van de taal en de beelden die we gebruiken bevindt zich een ‘grammatica’ van ervaring die al ons denken stuurt – van wetenschap tot poëzie en mythologie. Verder lezen Taal en mythe

Svallis

Svallis (foto: Helena Karlsson/NWT)

Soms kom ik in een Zweeds boek dat ik zit te vertalen een woord tegen dat ik nog nooit eerder heb gezien. Zoals svallis. Misschien ben ik wel een van de weinigen die het woord niet kennen en zijn er anderen die zeggen: ‘Svallis, natuurlijk, wat is daarmee?’ Nou, niets eigenlijk, maar ik kende het niet en kwam het tegen in een episode waarin een schoolklas in september het laatste uitstapje van het seizoen maakt. Als de klas over loopplanken een moeras oversteekt, valt het een leraar op dat er svallis op de planken ligt. Maar hij heeft een verbandtrommel bij zich en is op alles voorbereid.

Dagsmeja
Svall-is, een soort ijs dus, maar wat voor ijs? Verder lezen Svallis