Woorden hebben niet alleen een betekenis, er zit veel meer aan vast; een bepaald beeld of een bepaalde sfeer bijvoorbeeld, die bij de spreker van de taal bekend is. Meestal zal een romanschrijver die beelden bewust willen oproepen bij de lezer. Maar wat gebeurt er met die beelden wanneer het woord vertaald wordt? Roept het vertaalde woord dezelfde beelden op, of helemaal niet? En als de beelden verloren dreigen te gaan, moet de vertaler daar dan iets aan doen? Verhelderen, uitleggen, een noot toevoegen? Verder lezen Woord en beeld
Categorie: vertaalpraktijk
Svallis
Soms kom ik in een Zweeds boek dat ik zit te vertalen een woord tegen dat ik nog nooit eerder heb gezien. Zoals svallis. Misschien ben ik wel een van de weinigen die het woord niet kennen en zijn er anderen die zeggen: ‘Svallis, natuurlijk, wat is daarmee?’ Nou, niets eigenlijk, maar ik kende het niet en kwam het tegen in een episode waarin een schoolklas in september het laatste uitstapje van het seizoen maakt. Als de klas over loopplanken een moeras oversteekt, valt het een leraar op dat er svallis op de planken ligt. Maar hij heeft een verbandtrommel bij zich en is op alles voorbereid.
Dagsmeja
Svall-is, een soort ijs dus, maar wat voor ijs? Verder lezen Svallis
Vingeroefening
Er bestaat een website voor de lezers van romantische boeken: chasingdreams.nl. Het is een uitstekende website, met korte besprekingen van heel, heel veel van die boeken, en een druk bezocht forum. Sommige gebruikers van dit forum zouden heel graag meer boeken in het genre vertaald zien. Ze hebben echter de weg gevonden naar dit blog, en na het lezen van het artikel Wanneer wordt een boek vertaald? snappen ze beter waarom nu eenmaal niet álle titels vertaald kunnen worden.
In de reacties onder het artikel komt een opmerking voor die hen stak: Veel gerenommeerde vertalers zijn ooit begonnen met damesromannetjes; een uitstekende vingeroefening. Ze vinden dat hier denigrerend over damesromannetjes wordt gesproken. Dat is zeker de bedoeling niet geweest. Verder lezen Vingeroefening
Schuttingtaal
Schuttingtaal dwingt de vertaler van tijd tot tijd diep in de krochten van de Nederlandse taal te duiken. Snuffelend naar een woord dat de kleur en klank van een bepaalde buitenlandse verwensing getrouw nabootst, loopt hij zijn eigen repertoire van verwensingen langs. Of hij maakt gebruik van de repertoires van andere mensen die zo vriendelijk zijn geweest die op het internet te zetten.
Vloeken en graffiti
Onderscheid dient te worden gemaakt tussen vloeken en graffiti. Als er gevloekt wordt, heb je meestal een vrij ruime keuze aan verwensingen, of die nu ouderwets of gloednieuw moeten zijn. De ene keer kun je volstaan met ‘Verdorie nog aan toe! Laat me met rust!’, terwijl een andere keer een ‘Godverdomme, teringwijf, lazer toch op!’ echt noodzakelijk is. En voor het allround werk heb je altijd nog het te pas en te onpas gebruikte ‘fuck’ en ‘shit’. Verder lezen Schuttingtaal
Woord zoekt vertaling (6): to frogmarch
Voor to frogmarch geeft The Free Dictionary deze definities:
1. a method of carrying a resisting person in which each limb is held by one person and the victim is carried horizontally and face downwards
2. any method of making a resisting person move forward against his will
Andere woordenboeken geven soortgelijke beschrijvingen.
Van Dale Engels-Nederlands heeft er geen Nederlands woord voor, alleen een omschrijving:
1. (met vier man) bij de armen en benen pakken en voortslepen
2. bij de armen pakken en voortduwen
Is het woord ‘afmarcheren’ synoniem aan to frogmarch? Dat werd geopperd door collega’s, maar als je ‘afmarcheren’ in woordenboeken en naslagwerken opzoekt, vind je alleen de definitie: heengaan, inrukken, wegtrekken. Kortom, een legerterm die niet lijkt te duiden op het onder dwang meenemen van iemand die zich verzet.
Wat is dan wél een adequate vertaling voor to frogmarch, het voortduwen of meetrekken van een tegenstribbelende verdachte door twee agenten, of het bij armen en benen vastpakken en wegdragen van een opstandige demonstrant?
Is er een woord voor? Of zullen we het in het Nederlands altijd met een wat langere beschrijving moeten doen?
De VvL op de Manuscripta
Op zondag 6 september, de ‘publieksdag’ van de Manuscripta, had de werkgroep vertalers van de VvL een kwartiertje ter beschikking gekregen om zich te presenteren aan het publiek. Eenvoudig was het niet: een kwartier is wel erg kort en het is ook niet eenvoudig om in een drukke en rumoerige hal de aandacht te trekken. Toch is dat nog redelijk gelukt: er waren meer dan dertig toehoorders, onder wie overigens een redelijk aantal vertalers. Wij, Els van der Pluym en ondergetekende, hielden een kort verhaaltje over de voetangels en klemmen van het vertalersvak en we hadden een vertaalwedstrijdje aan ons optreden vastgeknoopt.
Het aantal inzendingen was niet overweldigend (zes), maar het was een klein experiment, dat op die manier ook heel klein is gebleven.
De tekst die we het publiek voorlegden was de volgende: Verder lezen De VvL op de Manuscripta
Net uit: Het wonderbaarlijke leven van een kleine reuzin
Het wonderbaarlijke leven van een kleine reuzin van Tiffany Baker, vertaald door Els Franci-Ekeler uitgegeven bij De Kern (oorspronkelijke titel: The Little Giant of Aberdeen County)
Toen The Little Giant of Aberdeen County, de debuutroman van Tiffany Baker, me ter vertaling werd aangeboden, had ik geen idee wat me te wachten stond, maar de buitenlandse recensies waren lovend. Ik moet zeggen dat het boek een aangename verrassing was. Het is een uitzonderlijk boek over een uitzonderlijk onderwerp, een subtiele, sprookjesachtige roman met een thrillerachtige inslag.
Twee zusjes
Het verhaal draait om twee zusjes, de ranke, slanke Serena Jane en de grote, onooglijke Truly, die opgroeien in een dorp in upstate New York waar iedereen alles over iedereen weet. Hun moeder sterft in het kraambed bij de geboorte van de abnormaal grote baby, en Truly’s vader is zo verbolgen over de dood van zijn vrouw en de rol die de dorpsarts daarin volgens hem heeft gespeeld, dat hij weigert zijn jongste dochter te laten onderzoeken en behandelen. Verder lezen Net uit: Het wonderbaarlijke leven van een kleine reuzin
Literair vertaler worden (1) Patricia stelt zich voor
Het kwam door de metro.
Dat is natuurlijk niet helemaal waar. Ik wilde al langer boekvertaler worden – eigenlijk al sinds ik zoveel jaren geleden Jan, mijn vriend van Peter Pohl las, zo prachtig in het Nederlands vertaald door Cora Polet. Dat wil ik ook kunnen, dacht ik. Misschien kan ik het zelfs wel, dacht ik ook nog. Volgens mij was ik vijftien, en had ik net voor mijn plezier de biografie van mijn toenmalige pophelden (Roxette!) uit het Zweeds vertaald.
De volgende vijftien jaar vlogen voorbij. Ik studeerde (niet af), belandde tussen de computers en op het internet, maakte carrière als technisch schrijver en redacteur (want dat kon nog gewoon in die internet-bubbeltijd) en vertaalde wel, maar altijd technische teksten over vliegtuigen, landingsprocedures op Schiphol en mobiele telefoons. Geen Peter Pohl. Mijn vertaaldromen vervaagden, en nadenken over mijn gebrek aan initiatief deed ik liever niet. In mijn gedachten schudde Cora Polet teleurgesteld het hoofd. Verder lezen Literair vertaler worden (1) Patricia stelt zich voor
De Persklaarmaker From Heaven
Dit is het tweede deel van een tweeluik. Het eerste deel is onlangs verschenen.
Nog niet zo lang geleden is er op dit blog aandacht besteed aan de Persklaarmaker From Hell. Gelukkig bestaat ook de Persklaarmaker From Heaven. Wanneer de vertaler deze persklaarmaker treft, voert hij de correcties fluitend in. Hij voelt zich serieus genomen. Zelf heeft hij de vertaling naar beste kunnen gemaakt, maar omdat hij ook maar een mens is, heeft hij hier en daar een foutje gemaakt of een zinsnede iets minder fraai verwoord. De Persklaarmaker From Heaven helpt hem het boek zo goed mogelijk te laten worden, en daar heeft niet alleen de lezer baat bij, maar ook de uitgeverij en zelfs de auteur, want diens werk wordt recht gedaan. Indien in recensies het vertaalde boek wordt besproken — wat helaas niet altijd het geval is — zullen er geen aanmerkingen op de vertaling worden gemaakt. Verder lezen De Persklaarmaker From Heaven
De Persklaarmaker From Hell
Dit is het eerste deel van een tweeluik over persklaarmaken. Over een aantal dagen volgt deel 2.
Op dit blog is al eerder aandacht besteed aan de persklaarmaker. Er is een discussie ontstaan over wat een persklaarmaker doet of zou moeten doen, er is opgemerkt dat ze wel erg onderbetaald zijn, ze zijn ondergebracht in categorieën, en sommigen zijn geheel naamloos de hemel in geprezen.
In dit stukje wil ik het hebben over het andere soort persklaarmaker, het type dat nijdig zit te krassen. De nietsvermoedende vertaler opent de envelop of de doos waarin de persklaargemaakte vertaling hem is toegestuurd. Zoals altijd is het een moment waarop zijn hart extra snel klopt, want ook al had hij nog zo zijn best gedaan, toch twijfelt hij aan zichzelf. Dit is het moment van de waarheid: heeft hij allerlei zinspelingen over het hoofd gezien, is hij zo één geworden met de brontekst dat hem de barbarismen niet zijn opgevallen? Of kan hij zoals gewoonlijk opgelucht ademhalen omdat het toch niet zo’n ramp is dat hij ergens een dt-foutje heeft gemaakt, een tikfout over het hoofd gezien, iets te vaak de zin met het onderwerp is begonnen, of andere kleine dingetjes heeft gedaan die gemakkelijk te corrigeren zijn? Verder lezen De Persklaarmaker From Hell