Vertalers die iets willen doen aan de opmerkelijk schamele aanwezigheid van hun beroepsgroep op Wikipedia (zie deel 1 van dit reeksje), hoeven zich niet te beperken tot het toevoegen van vertalersnamen in de bibliografieën van hun (of andermans) auteurs. Vaak zullen ze namelijk ontdekken dat er aan hun auteurs nog geen Nederlandse pagina is gewijd, en wat ligt in dat geval meer voor de hand dan er zelf een te beginnen? Daarmee kunnen ze niet alleen hun eigen zichtbaarheid vergroten, maar ook die van ‘hun’ taalgebied. Tegelijk helpen ze op die manier de ondervertegenwoordiging wegwerken van artikelen op het gebied van literatuur, die op Wikipedia een relatief veel kleiner aandeel hebben dan bijvoorbeeld de artikelen over sport. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (2)
Categorie: Diversen
Gevangen in een map – een lezing over vertalen
Behalve als vertaalster werk ik in deeltijd bij het Sociaal en Cultureel Planbureau. Het SCP laat zijn publicaties regelmatig in het Engels vertalen, wat al sinds ruim twintig jaar meestal gedaan wordt door de Engelsman Julian Ross. Op 4 november 2010 bezocht Julian het SCP en vertelde hij de medewerkers van het bureau over zijn ervaringen met vertalen in het algemeen en met vertalen voor het SCP in het bijzonder. Ik was natuurlijk heel nieuwsgierig en had me meteen voor deze bijeenkomst aangemeld. Julian had een boeiend, humoristisch verhaal, vol anekdotes en leerzame voorbeelden. Verder lezen Gevangen in een map – een lezing over vertalen
Wikipedia voor vertalers (1)
De ‘Vrije encyclopedie Wikipedia’ heeft zich in haar tienjarige internetbestaan ontwikkeld tot een vraagbaak voor zo ongeveer alles, en ook informatiebehoeftige vertalers maken er op grote schaal gebruik van. Die vertalers zelf schitteren in de encyclopedie echter door afwezigheid. Er bestaan vrijwel geen aan buitenlandse auteurs gewijde pagina’s waar vertalersnamen worden vermeld in de bibliografie. Sowieso is het aantal aan buitenlandse auteurs gewijde lemma’s onthutsend klein. En de categorie ‘Nederlands vertaler’ bevat maar een schamele handvol hedendaagse vertalers. Ter vergelijking: de lijsten van Nederlandse en Vlaamse schrijvers op Wikipedia zijn indrukwekkend – om nog maar te zwijgen over de schier onafzienbare lijsten van Nederlandse en Belgische voetballers. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (1)
De vertaling is af (maar dan ben je er nog niet…)
Timothy Snyder, Bloedlanden, vertaald door Patty Adelaar en Ton Heuvelmans, uitgegeven bij Ambo (oorspronkelijke titel Bloodlands).
Vanmorgen kon ik het manuscript en de drukproeven van Bloedlanden van Timothy Snyder bij het oud-papier zetten: het boek is uit. De vertaling zelf was een paar maanden geleden al ingeleverd en de opmerkingen van de persklaarmaker waren ook vrij snel verwerkt, maar daarmee was ik nog niet klaar met dit boek.
Wijzigingen achteraf
Wij – mijn covertaler Ton Heuvelmans en ik – vertaalden vanaf manuscript en hebben dus in feite gewerkt met een voorlopige versie van de brontekst. Pas na inlevering van de vertaling kwam het ‘echte’ boek uit. Zo’n situatie is altijd spannend. Je denkt klaar te zijn, en dan blijkt de auteur in de definitieve versie nog van alles te hebben veranderd. Gelukkig had de redacteur het originele manuscript meegestuurd waarin alle wijzigingen waren aangegeven. Het waren er een heleboel. De meeste waren weliswaar niet relevant voor de vertaling, zoals ongelukkige woordafbrekingen, maar ja, je moet ze wel allemaal bekijken. Er zaten nog voldoende echte wijzigingen in om nog wat uurtjes zoet mee te zijn. Het kan overigens nog erger: ik heb een keer meegemaakt dat de auteur op de valreep nog een heel hoofdstuk had geschreven, met de laatste stand van zaken. Verder lezen De vertaling is af (maar dan ben je er nog niet…)
Houellebecq gratis op internet
De recent verschenen roman van Michel Houellebecq, La carte et le territoire, is gratis op internet te lezen. Florent Gallaire, een advocaat gespecialiseerd in digitale rechten*, vindt dat Houellebecq zo veel uit drie artikelen in Wikipedia heeft overgenomen dat zijn roman net als de gebruikte bron onder de Creative Commonslicentie valt en heeft het werk om die reden integraal op RapidShare gezet.
Houellebecq-vertaler Martin de Haan — die ook werkt aan een vertaling van La carte et le territoire — wijdde op het blog dat hij met Rokus Hofstede deelt al eerder aandacht aan de affaire die in Frankrijk rond het vermeende plagiaat in La carte et le territoire is ontstaan. In september van dit jaar publiceerde Vincent Glad onder de woordspelige titel La possibilité d’un plagiat (De mogelijkheid van een plagiaat) op Slate namelijk al een vergelijkende analyse compleet met tekstvoorbeelden van de gewraakte stukken tekst: artikelen op de Franse wikipedia over Frédéric Nihous, Beauvais en de huisvlieg, en de versie van Houellebecq in zijn laatstverschenen roman.
Le Monde en de webkrant Rue89 berichten erover.
*) Voor meer informatie over digitale rechten, zie de site van SURF.
Net uit: Kroniek van een executie
Kroniek van een executie door David Dow, vertaald door Janet van der Lee en uitgegeven bij Meulenhoff (oorspronkelijke titel: Biography of an Execution).
Kroniek van een executie is het persoonlijke verhaal van een professor aan de rechtenfaculteit van de universiteit van Houston, Texas, die al meer dan twintig jaar vecht tegen de doodstraf. Sinds 1989 heeft hij meer dan honderd ter dood veroordeelden vertegenwoordigd. Hij werkt tevens als strafrechtadvocaat voor een non-profitorganisatie ten gunste van armlastige verdachten.
De zaak Quaker
Rode draad in het boek is de strafzaak tegen Henry Quaker, die vanwege de moord op zijn vrouw en twee kinderen ter dood is veroordeeld. Dow weet dat zijn cliënten vrijwel altijd schuldig zijn aan wat hun ten laste wordt gelegd, maar in het geval van Quaker is hij overtuigd van diens onschuld, en daar heeft hij een spannend en aangrijpend verhaal over geschreven. Verder lezen Net uit: Kroniek van een executie
Het Groot Griffeldiner 2010
Op 29 september 2010 werden de Zilveren Griffels en de oorkonden die horen bij de Vlag&Wimpels uitgereikt in restaurant Fifteen in Amsterdam. Omdat een door mij vertaald boek in de prijzen was gevallen, mocht ik aanwezig zijn. Dus spoedde ik mij op die dag naar de winderige kade waaraan het restaurant, opgericht door Jamie Oliver, is gevestigd. Gelukkig zag ik algauw de redactie staan van uitgeverij Pimento, en die stelde me voor aan de auteur van De verschrikkelijke verhalen van het Zwarte Schip, Chris Priestley. Een alleraardigste man die me heel on-Engels begroette met twee kussen op de wang. Verder lezen Het Groot Griffeldiner 2010
Interviews met vertalers: Julia Lovell
Yang Guang wijdt op de website van het Chinese persbureau Xinhua een uitgebreid artikel aan Julia Lovell, docent Chinese geschiedenis aan de University of London, schrijfster van The Great Wall: China Against the World 1000 BC-AD 2000* (2006) en vertaalster van Lu Xun en Eileen Chang.
James Bond en een verblijf als uitwisselingsstudent aan de universiteit van Nanjing zetten haar op het spoor van de twintigste-eeuwse Chinese literatuur. ‘De twintigste eeuw was een tijdperk waarin de opvattingen over literatuur in China een dramatische verandering ondergingen.’ Ze wilde weten hoe en waarom ideeën over auteurschap waren veranderd, welke rol het westen had gespeeld in die transformatie en welke opvattingen Chinese schrijvers huldigden over westerse literaire waarden.
Later doet ze in Beijing veldwerk voor haar promotie-onderzoek The Politics of Cultural Capital: China’s Quest for a Nobel Prize in Literature en voert ze gesprekken met gevestigde literaire namen als Mo Yan en Yu Hua, en de aanstormende talenten Zhu Wen, Li Feng, Lin Bai en Xu Xiaobing. In haar ogen staat de Nobelprijs voor Literatuur symbool voor de tweestrijd — het ‘Nobelcomplex’, zoals zij het noemt — tussen het ressentiment jegens de kracht van het westen dat bij de culturele elite leeft en het verlangen naar erkenning door datzelfde westen.
Het is soms vermoeiend en frustrerend om op de hoogte te blijven van alle ontwikkelingen op het gebied van de Chinese fictie, maar weinig dingen winden ‘lastige lezer’ Julia Lovell zo op als het vinden van een nieuwe stem die nog niet is vertaald en die toch door meer mensen moet worden gehoord. Ze geeft toe dat het moeilijk is vertaalde Chinese literatuur in het westen gepubliceerd te krijgen. Commerciële uitgeverijen zijn vaak pas bereid de rechten te kopen als hun universitaire collega’s hebben bewezen dat een boek ‘werkt’. Het zou een manier kunnen zijn om het grote publiek bekend te maken met het werk van hedendaagse Chinese schrijvers.
*) De Nederlandste vertaling van de hand van Erica van Rijsewijk (TOTA) en André Abeling, Achter de Chinese Muur, Geschiedenis van China’s isolement 1000 v.C.-2000 n.C., verscheen in 2006 bij Het Spectrum.
Bron: the Literary Saloon
Vertalen in internationaal perspectief: China
Op de website van het officiële Chinese staatspersbureau Xinhua een artikel van Yang Guang, verslaggever van de China Daily, over de moeilijke positie van Chinese literatuur in het buitenland.
Op een symposium over vertaling van Chinese literatuur, bezocht door tientallen sinologen, vertalers en schrijvers, liet schrijver Liu Zhenyun de verzuchting optekenen dat buitenlandse literatuur wel haar weg heeft gevonden naar China, maar dat Chinese schrijvers nog steeds moeite hebben voet aan de grond te krijgen in andere delen van de wereld. Chinese literatuur kleeft nog altijd het etiket ‘propaganda’ aan. Volgens Julia Lovell, vertaalster, docent Chinese geschiedenis aan de University of London en schrijfster van The Politics of Cultural Capital: China’s Quest for a Nobel Prize in Literature (2006), is dit een overblijfsel uit de Koude Oorlog, toen het stereotiepe beeld van Chinese literatuur als ‘politiek correct’ en ‘saai propagandistisch’ werd gevestigd. Haar literaire zusje uit buurland en kersverse westerse bondgenoot Japan kreeg een veel warmer onthaal in (met name) de Engelstalige wereld.
Tie Ning, schrijfster en voorzitster van de Chinese Vereniging van Schrijvers, gaat geen zee te hoog om vertalers te helpen problemen met auteursrecht en beurzen op te lossen: ‘Zonder de wijsheid en toewijding van vertalers blijven lezers als ik blind voor de wereldliteratuur.’
Bron: the Literary Saloon
Interviews met vertalers: Charlotte Mandell
In Art Works, het blog van het National Endowments for the Arts, een Amerikaans overheidsinstituut dat beurzen verstrekt voor ‘projecten op het terrein van de kunst’, waaronder literatuur, een interessant interview met vertaalster Charlotte Mandell.
Mandell kreeg van de NEA een beurs voor haar vertaling van Zone van Matthias Énard, waar we hier eerder over schreven. In het interview vertelt ze dat ze op de middelbare school al plezier had in vertalen en na haar opleiding aan Bard College helemaal niet verder wilde studeren: ‘I just wanted to go on translating things.’ Ze wilde Zone vertalen om de doodeenvoudige reden dat ‘[t]here’s nothing else like it out there!’ De tekst vergt door zijn specifieke zinsbouw het uiterste van de poëtische creativiteit en het prozaïsch vermogen van de vertaler. ‘Elke vertaler moet ook schrijver zijn, omdat we de tekst in feite in een andere taal herscheppen.’
Chad Post (uitgever van Zone in de VS) plaatste een fragment uit de vertaling op zijn website annex blog Three Percent.
Bron: the Literary Saloon