John Green verblijft met zijn vrouw Sarah en eenjarig zoontje Henry twee maanden in het Amsterdamse Schrijvershuis. 
Het Letterenfonds kwam op het idee om zowel de schrijver als zijn vertaalster een middag over hun werk te laten praten voor studenten van de Master Literair Vertalen in Utrecht. Maandag 9 mei was het zover. Leuk detail: het Fonds kwam op het idee door het lezen van de stukjes die Aleid op dit Boekvertalersblog schreef over het vertalen van John Greens werk. Verder lezen Een middag met schrijver John Green en zijn vertaalster Aleid van Eekelen-Benders
Categorie: Diversen
Boekvertaler in het theater
Soms is het een boekvertaler vergund een uitstapje te maken. Zo heb ik me de eerste maanden van dit jaar gebogen over het toneelstuk Invasion! (Invasie!) van de Zweedse roman- en toneelauteur Jonas Hassen Khemiri. Khemiri is een inventieve woordjongleur, gevierd en gelauwerd in Zweden en ook steeds meer daarbuiten. Omdat Khemiri zelfs voor een schrijver uitgesproken talig is, met grote belangstelling voor allerhande varianten van het Zweeds, is er voor vertalers veel te beleven aan zijn teksten. In Invasion! laat hij onder meer een gebrekkig Zweeds sprekende immigrant, hoogdravende acteurs, stoer pratende scholieren, verwijzingverslaafde wetenschappers en een opmerkelijk tierend meisje aan het woord. Straattaal, al dan niet bestaande jongerentaal, zelfverzonnen neologismen en poëtische inslagen spelen een grote rol. Taal is in Invasion! niet alleen een middel, maar ook een, naar mijn smaak zelfs hét, thema.
Invasie!
De opzet van het stuk is eenvoudig: scholieren bestormen het podium bij een doodsaai en onbegrijpelijk toneelstuk dat ze met school moeten bekijken. Terug op school transformeren ze de naam van het hoofdpersonage Abulkasem tot onder meer werkwoord, belediging, loftuiting, de naam van een vingerafdrukloze asielzoeker en die van een discodansende Libanese oom.
Aan dit uitstapje naar een toneeltekst zit ook een écht uitje vast, naar de Hoofdstad, naar theater Frascati. Verder lezen Boekvertaler in het theater
Citaten vertalen
Sommige auteurs strooien rijkelijk met citaten, al dan niet uit de wereldliteratuur. Als het gaat om citaten van in het Nederlands vertaalde boeken gebruik ik bij voorkeur een bestaande Nederlandse vertaling. Daarmee behoud je in zekere zin de eigen stem van de geciteerde schrijver, zodat in het uiteindelijke resultaat de meestemmigheid beter naar voren komt.
Helaas zijn de auteurs niet altijd even scheutig met hun verwijzingen, wat veel opzoekwerk in de bibliotheek betekent. Soms heb je weinig meer houvast dan de naam van de schrijver en de titel van het boek. Het is echter best leuk om een citaat op te zoeken. Je leest een boek uiterst geconcentreerd en in een sneltreinvaart. Als je het citaat dan vindt is dat heel bevredigend, maar het kost allemaal wel veel tijd. Daar komt bij dat de auteur soms citeert uit naar het Engels vertaalde literatuur. Het zou dan wat vreemd zijn als ik zo’n Engelse vertaling naar het Nederlands vertaal, zeker wanneer er een Nederlandse vertaling van het oorspronkelijke werk bestaat. Verder lezen Citaten vertalen
Jack, Sjaak of Jaap en zijn bone(n)staak
Af en toe kom je als vertaler voor onverwachte keuzes te staan. In On Balance, een boek met op psychoanalytische leest geschoeide essays, gaat auteur Adam Phillips in op enkele sprookjes. Dat ‘Cinderella’ in de vertaling ‘Assepoester’ moest worden leek me vanzelfsprekend. Maar wat doe je met het sprookje ‘Jack and the Beanstalk’? Natuurlijk is die bonenstaak met een tussen-n, al geeft Google ook nog heel wat treffers op ‘bonestaak’. Maar hoe heet die jongen bij ons? Verder lezen Jack, Sjaak of Jaap en zijn bone(n)staak
Wikipedia voor vertalers (3)
Het heeft even geduurd (vertalers moeten soms ook vertalen), maar hier is dan de derde en laatste aflevering in de miniserie Wikipedia voor vertalers. In de eerste twee afleveringen bespraken we al hoe vertalers zich nuttig kunnen maken door vertalersnamen toe te voegen in bestaande artikelen over buitenlandse auteurs en door zelf nieuwe artikelen over belangrijke buitenlandse auteurs op te zetten. De laatste stap voor vertalers die de smaak te pakken hebben en alle schroom hebben afgelegd, ligt dan voor de hand: het aanmaken van een artikel over hun eigen auteurschap of dat van een collega-vertaler. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (3)
De twijfelachtige couleur locale van Doctor Who’s TARDIS
Vertalers zijn ook maar mensen. Ze weten niet alles. Zo wist ik bijvoorbeeld niet wie of wat een TARDIS was, tot ik dit begrip tegenkwam in het boek dat ik aan het vertalen ben. Na een korte zoektocht op het internet behoorde ik tot de ingewijden, maar daarmee was de vraag of het begrip in de Nederlands vertaling overgenomen moest worden, nog niet beantwoord.
De TARDIS (Time And Relative Dimensions In Space) is een fictieve tijdmachine in de Britse sciencefictionserie Doctor Who. Bij navraag onder collega’s bleek dat sommigen van hen niet alleen bekend zijn met de serie, maar dat je hen bijna kunt bestempelen als aficionado’s. In Groot-Brittannië woonachtige collega’s vertelden er meteen bij dat er bij hen in de buurt zelfs een TARDIS staat. Daarentegen hadden andere collega’s er nog nooit van gehoord.
Verder lezen De twijfelachtige couleur locale van Doctor Who’s TARDIS
Vaste boekenprijs voor e-boeken in Frankrijk
Het Franse parlement heeft dinsdagavond een wetsvoorstel van regeringspartij UMP (Union pour un mouvement populaire) aangenomen waarmee het regime van de vaste boekenprijs (loi Lang, 1981) wordt uitgebreid naar e-boeken. Bovendien vallen e-boeken vanaf 1 januari 2012 waarschijnlijk in het lage btw-tarief (in Frankrijk 5,5%). Verder lezen Vaste boekenprijs voor e-boeken in Frankrijk
Boekvertalers aan het woord (4): Willeke Barens
Vandaag, 11 februari 2011, bestaat de mailinglist Boekvertalers tien jaar. Dat heuglijke feit is aanleiding voor een vraaggesprek met Willeke Barens, de oprichtster van Boekvertalers waaruit dit weblog is voortgekomen.
Hoe kwam je erbij om een mailinglist voor boekvertalers op te richten?
Het was me opgevallen dat de typische boekvertaler eigenlijk nooit van zich liet horen op de andere vertalerslijsten. De boekenwereld was heel anders. Niet alleen vonden uitgevers het maar raar als je om een digitaal bestand vroeg, maar het werk vroeg ook om een heel andere techniek. Omdat de boekvertaler over het algemeen bescheidener is, en, voor mijn gevoel, zich door de hardere aanpak van de commerciële vertalers op de andere lijsten op de achtergrond hield, was er volgens mij wel behoefte aan een aparte groep van gelijkgestemde collega’s die allemaal met dezelfde dingen te maken hadden. Ik hoopte dat zij zich op zo’n lijst prettiger zouden voelen en dus ook meer zouden kunnen profiteren van de digitale contacten.
Verder lezen Boekvertalers aan het woord (4): Willeke Barens
Bij het lezen van recensies, of: je hebt Nederlands en Nederlands
Het is al even geleden dat Hilary Mantels Wolf Hall in mijn Nederlandse vertaling op de markt kwam*. Aanvankelijk verschanste ik me voor de reacties die ongetwijfeld op de vertaling van een Booker Prize-winnaar zouden volgen; ik had namelijk een presentexemplaar doorgeploegd (iets wat ik nooit doe tenzij een tweede druk tot de reële mogelijkheden behoort), en de honderdduizenden imperfecties waren met een zoom van flitsende lichtpeertjes in alle primaire kleuren uit de tekst naar voren gesprongen. Om buikpijn van te krijgen. Om gek van te worden. Om te janken. Maar goed, wat gepubliceerd is, is gepubliceerd, luidde mijn even miserabele als grimmige conclusie. Ik mailde een paginalange waslijst ‘broodnodige’ en ‘intens wenselijke’ wijzigingen door naar de redactie voor die eventuele tweede druk (waarvan de mogelijkheid me ineens een stuk minder reëel voorkwam) en stortte me op een volgend project. Verder lezen Bij het lezen van recensies, of: je hebt Nederlands en Nederlands
Wikipedia voor vertalers (2)
Vertalers die iets willen doen aan de opmerkelijk schamele aanwezigheid van hun beroepsgroep op Wikipedia (zie deel 1 van dit reeksje), hoeven zich niet te beperken tot het toevoegen van vertalersnamen in de bibliografieën van hun (of andermans) auteurs. Vaak zullen ze namelijk ontdekken dat er aan hun auteurs nog geen Nederlandse pagina is gewijd, en wat ligt in dat geval meer voor de hand dan er zelf een te beginnen? Daarmee kunnen ze niet alleen hun eigen zichtbaarheid vergroten, maar ook die van ‘hun’ taalgebied. Tegelijk helpen ze op die manier de ondervertegenwoordiging wegwerken van artikelen op het gebied van literatuur, die op Wikipedia een relatief veel kleiner aandeel hebben dan bijvoorbeeld de artikelen over sport. Verder lezen Wikipedia voor vertalers (2)