Vertalers in de prijzen

Eerder berichtten we hier al over de nominaties voor de Europese Literatuurprijs en de Filter Vertaalprijzen. Inmiddels zijn alle drie de prijzen toegekend en ook boekvertalers.nl feliciteert Maria Postema, Rokus Hofstede en Karol Lesman!

Maria Postema won de Filter Vertaalprijs voor kinder- & jeugdboeken 2024 met haar vertaling van Julia en de Haai van Kiran Millwood Hargrave. Uit het juryrapport: ‘in de vertaling van Maria Postema is ieder woord raak. (…) Haar verfijnde keuzes roepen precies de heldere beelden op die de lezer zo diep raken. (…) Voor haar geweldige vertalingen zou ze nu al een oeuvre-Vertaalprijs voor kinder- en jeugdboeken mogen krijgen.’ Lees het juryrapport.

Andere genomineerden waren Robbert-Jan Henkes, Inge Piryns, Lore Aertsen en Bette Westera.

Rokus Hofstede won de Filter Vertaalprijs 2024 voor Schoonheid op aarde van Charles Ferdinand Ramuz. Uit het juryrapport: ‘een boek dat de hedendaagse literaire mogelijkheden van het Nederlands vergroot, zoals het de mogelijkheden van de brontaal een eeuw geleden heeft vergroot. (…) een vertaler die van begin tot eind in deze wervelende, golvende, voortdurend uit de bocht vliegende tekst koers houdt als een onverschrokken kapitein. Die in zijn vertaling absoluut meesterschap toont, en erin slaagt om de tekst met eenzelfde speelsheid en plezier te benaderen als de oorspronkelijke schrijver.’ Lees het juryrapport.

Andere genomineerden waren Annelous Stiggelbout, Liesbeth van Nes, Jan Fastenau en Kiki Coumans.

Karol Lesman won samen met de Poolse Nobelprijswinnaar Olga Tokarczuk de Europese Literatuurprijs 2024 voor zijn vertaling van haar Empusion. Uit het juryrapport: ‘De meanderende Tokarczuk-zinnen die laveren in het geheimzinnige gebied tussen weten en niet-weten zijn met grote klasse vertaald door Karol Lesman. Hem valt het grootste compliment te beurt dat een vertaler kan krijgen: je hebt op geen enkel moment het gevoel een vertaalde roman te lezen.’

Andere genomineerde vertalers waren Lette Vos, Kiki Coumans en Jan van der Haar.

Lesman en Tokarczuk zullen samen op 2 november 2024 worden geïnterviewd op het Crossing Borderfestival. Daarvoor zijn alle kaartjes inmiddels al uitverkocht. Wel is er nog een groot interview met Lesman te lezen in de downloadbare festivalbijlage van De Groene Amsterdammer.

Gekoppeld aan de Europese Vertaalprijs is de Vertalersgeluktoernee, een reeks literaire avonden waarop vertalers die op de longlist voor de prijs stonden, vertellen over hun werk. Er staan er nog twee op de agenda, een met Marianne Molenaar en Martin de Haan in Maastricht op 17 oktober en een met Niek Miedema & Harm Damsma en Kiki Coumans in Amsterdam op 25 oktober. Klik voor meer info op de links op de volgende pagina: https://www.europeseliteratuurprijs.nl/vertalersgeluk/2024/

Vertaalcellen

Literaire vertalingen uit zogenaamde ‘kleine’ talen lijken nog zeldzamer te worden dan ze al zijn. Op universiteiten verdwijnen steeds meer kleine talen. En zo dreigt de kruisbestuiving van verschillende culturen steeds meer beperkt te worden tot die van de grote talen. Diversiteit staat niet alleen in de natuur onder druk, maar ook in de literatuur, in de cultuur in brede zin.

Om daar iets aan te doen gaat literair tijdschrift Terras vertaalcellen oprichten: samenwerkingsverbanden van een kenner van een kleine taal met een ervaren vertaler, een beginnende vertaler en een redacteur. Hier kun je daar meer over lezen: https://terras.substack.com/p/terras-gaat-vertaalcellen-inrichten

de illustratie van een kiemcel op het omslag van Vestdijks essays

Waarom voor de benaming vertaalcéllen is gekozen, wordt niet direct uit de doeken gedaan. Het roept allerlei associaties op, van een monnikencel tot een communistische cel tot een viruscel. Het treffendste is vermoedelijk de titel die Vestdijk gaf aan zijn beschouwing over aard en wezen van de poëzie: de glanzende kiemcel. Dat hopen de vertaalcellen ook te worden.

“We besteden onze menselijkheid uit aan een algoritme”

Vertaler en schrijver Martin de Haan schreef voor de Volkskrant een zeer lezenswaardig stuk over kunstmatige intelligentie in de wereld van de kunst en de literatuur en die van het vertalen in het bijzonder. Lees AI kan de menselijke vertaler overbodig maken. Maar waarom zouden we dat willen?

Deze illustratie van Leonie Bos verlucht het krantenartikel

Willem van Toorn, dichter, prozaïst én vertaler

31 mei 2024 overleed Willem van Toorn in Châteauroux. Hij is 88 geworden, maar was er de man niet naar om op zijn lauweren te rusten. Zo verscheen bijna gelijktijdig met zijn overlijden nog een nieuwe Kafka-vertaling, plus een inleiding op het werk van de grote auteur.

Willem van Toorn, 1982 (Fotopersbureau De Boer)

In de oude media en op social media is hij alom herdacht. Vaak met vermelding van zijn vertalerschap. Cees Koster schreef voor Filter, tijdschrift over vertalen een portret van de vertaler Van Toorn met de nadruk op de vele vertalingen van Kafka’s werk.

Boekvertalers uit de kast!

Op zondag 6 juli is het zover: op de grote jaarlijkse boekenmarkt in Dordrecht komen behalve veel boeken ook boekvertalers uit de kast. Onze kraam staat aan het begin van de Hofstraat. Belangstellenden kunnen een praatje komen maken over ons mooie vak, of met ons in discussie gaan: ‘Tegenwoordig hebben we toch Google Translate, dan zijn er toch geen vertalers meer nodig? En bovendien lees ik liever het origineel.’

Katrien[vertalen-computers]

Bij de boekvertalerskraam kun je ook kennis maken met Katrien, die enkele misverstanden over het vak aan de kaak stelt. Je kunt er je kennis van vertalers en vertalingen testen met een toepasselijk electrospel, en meevallers en tegenslagen in het vertalersleven ervaren op het vertalersganzenbord. Daarbij valt er ieder uur een boekenbon te winnen!

Verder kun je unieke boekenleggers scoren, en met een donatie aan de Stichting ABC mag je (zolang de voorraad strekt) als tegenprestatie een vertaald boek meenemen.

We hopen op veel aanloop en boeiende gesprekken!

Dit blog gaat in 2014 in een andere vorm verder

De blogredactie heeft besloten dit blog vanaf 2014 niet meer in deze vorm voort te zetten.

In 2007, het jaar dat we met dit blog begonnen, zag internet er voor vertalers in zekere zin nog redelijk overzichtelijk uit. We hadden het gevoel dat er behoefte was aan een forum waar boekvertalers zich in het openbaar als beroepsgroep konden presenteren. Een aantal jaren, vooral van 2007-2009, heeft ons blog volgens ons ook in die behoefte voorzien.

Maar op dit moment, rond de jaarwisseling 2013/2014, is de situatie totaal anders geworden. Ten eerste is er elders meer aandacht voor vertalers gekomen, en ten tweede presenteren vertalers zich tegenwoordig steeds meer zelf via sociale media zoals Twitter en Facebook, waar ze links naar boekaankondigingen of nieuwe stukjes van eigen hand plaatsen. Daarmee is een belangrijke functie van ons blog grotendeels door de sociale media en de individuele vertalers overgenomen. Vertalers zijn mondiger geworden, en dat is goed nieuws.

Tijd en geld
Daarom heeft de redactie besloten dat we deze site op termijn niet in deze vorm in de lucht willen houden. Dat kost (de redactie) namelijk tijd en inspanning en (de leden van de Boekvertalerslijst) geld (de site wordt bekostigd met vrijwillige bijdragen van de lijstleden). Wij vinden dat gezien het geringe aantal blogstukken dat de laatste tijd wordt ingezonden niet meer verantwoord – met excuses aan het overgebleven handjevol collega’s dat nog wél regelmatig bijdragen leverde!

Dit betekent evenwel niet dat de Boekvertalers van het internet zullen verdwijnen – integendeel! Verder lezen Dit blog gaat in 2014 in een andere vorm verder

Welwillende auteurs

illustratie artikel LouiseAl voordat ik aan de Vertalersvakschool was begonnen, wist ik wat ik uiteindelijk als eindvertaling wilde inleveren: een fragment uit The Manual of Detection van Jedediah Berry. Sinds dat boek toevallig op mijn pad kwam toen ik in 2007 tijdelijk iemand bij een uitgeverij verving, kon ik er niet over uit dat geen enkele uitgeverij in Nederland het wilde of durfde uitgeven. En dat terwijl ik zo vaak (als persklaarmaker) boeken onder ogen krijg waarvan ik denk: voor wie, waarom, waartoe? Het paste niet in het fonds van de uitgeverij waar ik zat, maar waarom hapte geen enkele andere Nederlandse uitgever toe? Andere landen zagen het wel zitten: in Portugal, Duitsland, Frankrijk, Italie, Spanje, Turkije, Rusland en Japan verschenen vertalingen. Maar in Nederland bleef het stil. Verder lezen Welwillende auteurs

In Writers’ Words: Hilary Mantel on translation

Hilary Mantel writes on translation and her relationship with that quibbling class of people called translators. Klik hier voor de Nederlandse vertaling / For Dutch translation, click here

Bring Up The BodiesLike many Britons of my generation, I am virtually a monoglot. I was taught French at school but taught so badly that I had no confidence either in speaking or reading the language; essentially, it was taught to me as an extinct language, like Latin, and no acknowledgement was made of the fact that, within visible distance of our shoreline, millions of happy Frenchmen and women were chatting away.

Again like many of my compatriots, I feel guilty for being so bad at languages, and guilty that I cannot help my translators more. Though usually, they have not asked. Queries have been restricted to a few difficult phrases, idiomatic or obscure. And I have often wondered what is the effect of my work in translation, since often there is no feedback after publication. I know I am a quirky writer, and make use of non-standard English and of different registers and tone; also, my writing is interrupted, or inflected — however you like to put it—by nods and winks to other writers, by quotations not marked by quotation marks, by allusions that probably only a few readers will grasp. I am not a difficult or obscure writer (I hope) but I am ferociously intertextual. Mostly, the sense of the passage remains intact for the reader, whether or not the teasing echoes are picked up. But I suppose some of my translators must think I am a very strange woman. Verder lezen In Writers’ Words: Hilary Mantel on translation

Notes of a translator

Het boek HenryFor the past year I have had the good fortune to legitimately engross myself in what is to me the most compelling of novels, translating Hilary Mantel’s Bring up the Bodies, the sequel to 2009 Booker Prize Winner Wolf Hall. The most compelling novels do have a habit of providing ample scope for research, leading you on winding paths outside the pages of the book in order to know what exactly an author is alluding at and how to best convey it in the target language. And though a great deal can be found on the Internet, some particularities will remain obscure: No virtual tour will give you a clear view of roof constructions, palace kitchens, gates or stabling facilities. Which hardly ever presents problems; descriptions usually allow for general wordings. Bring up the Bodies, or rather its protagonist Cromwell, does not. By the time I started grumbling about the ‘preposterous lack of information on the Internet’, I thought it best to go over and have a look myself, and if possible, to discuss everything that still puzzled me about the text with Ms Mantel. So I (timidly but hopefully) applied to the Dutch Foundation of Literature for a travel grant, which met with generous approval. Verder lezen Notes of a translator

Iedereen kan vertalen?

door de Taskforce Jeroensdag

‘Wij schrijvers bedenken zinnen vanuit het niets, maar mijn vertalers moeten dat “gegeven”, dat subtiel van aard is of assonantie kent, culturele verwijzingen bevat of woordspelig is, in zijn delen ontleden en in een volstrekt andere taal weer in elkaar zetten, waarbij zo weinig mogelijk van het beoogde verloren mag gaan.’ (David Mitchell in Vrij Nederland, 24/07/’10, vert. Harm Damsma en Nick Miedema.)

Veel lezers, misschien wel de meeste, hebben daar geen idee van. Wij, vertalers, komen ze tegen op boekenbeurzen, manifestaties als Manuscripta, boekpresentaties, enz. Vertalen, hoezo? Moet dat? Hoe gaat dat? Dat is toch niet zo moeilijk! Daar heb je Google voor of andere vertaalprogramma’s. Toen CEATL (Europese Raad van Verenigingen van Vertalers) in het voorjaar voorstelde de feestdag van de patroon van de vertalers, St. Jeroen op 30 september, aan te grijpen om het vertalersvak onder de aandacht van het publiek te brengen, ontstond bij vertalers van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) het idee om bezoekers van boekhandels of bibliotheken op die dag even mee te nemen op het kronkelige, vaak moeilijk begaanbare pad van de boekvertaling. Hoe slaagt de vertaler erin niet alleen de letter maar vooral de geest van de schrijver en zijn kunstwerk te begrijpen en in de doeltaal om te zetten? Hoe zorgt hij ervoor dat de lezer ook in de
vertaalde versie gegrepen wordt door het literaire talent van de auteur en niet hoeft te struikelen over hotsebotsend taalgebruik?

Jeroensdag

Verder lezen Iedereen kan vertalen?