7 februari: Spui25 The State of Translation: Wegen naar Vertalië

Hoe is het gesteld met de kwaliteit van literaire vertalingen in Nederland? Naar aanleiding van deze vraag stelt vertaler Peter Bergsma SPUI25 een fundamentele kwestie aan de orde in de vierde The State of Translation-lezing: hoe word je vertaler?

Aanmelden kan via Spui25

De eerste zin van Wereldschaduw (Nir Baram) en het belang van de Wirkungsäquivalenz

BaramN[Wereldschaduw-omslag]Onlangs verscheen het tweede boek van Nir Baram dat in het Nederlands is vertaald: Wereldschaduw. Het is een boek met meerdere verhaallijnen, elk met zijn eigen register. Het vertalen van meerdere registers is nooit eenvoudig, maar o, wat heb ik een bewondering voor een auteur die het voor elkaar krijgt die verschillende stemmen feilloos neer te zetten, zoals Baram dat kan. Verder lezen De eerste zin van Wereldschaduw (Nir Baram) en het belang van de Wirkungsäquivalenz

Boekvertalers uit de kast – editie Bredevoort

Bredevoort[logo]Boekvertalers zetten op tweede pinksterdag weer hun kraam op tijdens de Internationale Boekenmarkt in boekenstad Bredevoort.

Wanneer?
Maandag 25 mei, tweede pinksterdag, van 10.00 tot 17.00 uur

Waar?
Het historische centrum van Bredevoort

Kosten?
Gratis.

Hoe?
Met eigen vervoer. Parkeren aan de rand van de stad kost € 2 voor de hele dag.
Met het openbaar vervoer: met NS naar Aalten of Lichtenvoorde-Groenlo en vandaar met belbus 191. naar het bruisende centrum van de boekenstad.

Waarom?
Omdat boekvertalers en boeken uit de kast komen. Omdat Katrien er is. Omdat ieder boekenmens een keer in boekenstad Bredevoort moet zijn geweest. Omdat belangstellenden een praatje kunnen maken over ons mooie vak, of met ons in discussie kunnen gaan over wijdverbreide misverstanden als ‘Vertalers zijn overbodig, we hebben Google Translate’, ‘Ik lees liever het origineel’, ‘Er gaat toch altijd wat verloren, hè, in zo’n vertaling…’

De eerste zin van Assaf Gavrons De nederzetting*

Gavron-nederzetting[omslag]De nederzetting van Assaf Gavron, vertaald door Sylvie Hoyinck, verschenen bij Nieuw-Amsterdam.

Eerste zinnen zijn lastig. En intimiderend, want je bent nog niet helemaal thuis in de taal van de auteur en het boek. Je komt er altijd nog een paar keer op terug, om te checken of dat wat je verderop tegenkomt, ook al in die eerste zin verpakt zit. En als dat zo is, hoe je dat dan het beste in de vertaling kunt laten terugkomen. Bij Gavron is het niet anders.

Zo gewóón
In deze roman wordt het verhaal geschetst in korte scènes. Op subtiele wijze laat Gavron de ideeën en perspectieven van de verschillende personages doorschemeren in de taal. Het boek heeft een proloog, getiteld De velden. Deze proloog begint met een nogal korte zin:

.ראשונים היו השדות

Een ogenschijnlijk eenvoudig zinnetje, risjoniem hajoe hasadot, dat op meerdere manieren vertaald kan worden: ‘De velden waren er ’t eerst’, was mijn eerste keus. Als vertaling is er niks op aan te merken, maar later blijkt dat dit het toch net niet is. Dit klinkt alsof die velden er al waren en door Otniël Asís in gebruik genomen worden. Dat is niet het geval: hij is degene die bovenop een heuveltop een paar groenteveldjes aanlegt. Deze vertaling werd dus in tweede instantie aan de kant geschoven. Verder lezen De eerste zin van Assaf Gavrons De nederzetting*

Net uit: Ver weg – Is auteurswens wet?

Alon Hilu, Ver wegVer weg (Hachi Rachok Sjeïfsjar) door Alon Hilu, uit het Hebreeuws vertaald door Sylvie Hoyinck, uitgegeven door Anthos, 2013.

Ver weg is een brief-/mailwisseling tussen Michaël, een jurist op leeftijd, en zijn neef Nadav, een gevoelige, gedichten schrijvende jongeman die zijn driejarige dienstplicht vervult. Michaël heeft een openbaring gehad en heeft besloten om te gaan reizen, Nadav zit gekluisterd aan een antennepost in de Negev, is de pispaal van de commandant en kan geen kant op. Een groter contrast is nauwelijks denkbaar.

Begane auteur
Toen ik aan de vertaling begon van Ver weg van Alon Hilu, bleek de auteur al meteen zeer begaan met het vertaalproces. Zodra duidelijk was dat ik het boek zou gaan doen, zocht hij contact via de mail en toen ik eenmaal bezig was, voorzag hij me van een uitgebreide woordenlijst met slang en specifieke uitdrukkingen – met uitleg. Verder lezen Net uit: Ver weg – Is auteurswens wet?

Net uit: Ira’s bekentenis, of: What’s in a name

Ira’s bekentenis, van Shoshi Breiner, uit het Hebreeuws vertaald door Sylvie Hoyinck en uitgegeven bij Nieuw Amsterdam (oorspronkelijke titel: Sefer Hapridot Hagadol).

Als exotisch vertaler, dat wil zeggen, vertaler van een exotische taal als het Hebreeuws, kom ik geregeld voor het dilemma te staan of ik het boek moet voorzien van een verklarende woordenlijst. Het is immers de kunst van het vertalen om de gelaagdheid over te zetten naar de taal van de lezers.

Maar wat doe je als je een boek onder handen hebt, geschreven in een cultuur waarin namen en hun (symbolische) betekenis belangrijk zijn? Die vraag bekroop me bij het vertalen van Shoshi Breiners roman Ira’s bekentenis.

De namen vertalen heeft geen zin, dat levert nonsens op. Iemand die Ira heet, laat je Ira heten – die naam zal door menig lezer herkend worden als een goed joodse naam. Dit personage in de roman is reeds overleden, dus is het niet toepasselijk dat zijn naam ‘de engel’ betekent? Als dan ook nog blijkt dat deze ‘engel’ op zijn grafsteen een tweede naam wil hebben staan, die ‘de wreker’ betekent, is de toon gezet: in deze roman hebben namen een functie en er is geen fatsoenlijke mogelijkheid om die functie onopvallend in de tekst te verwerken. Dan rest er niets anders dan het toevoegen van een verklarende namenlijst, want die weglaten zou betekenen dat de lezer in Nederland een essentieel aspect van de roman mist. Verder lezen Net uit: Ira’s bekentenis, of: What’s in a name