Barbara vertalen

BarbaraLiedjes vertalen om zelf te spelen en te zingen – dat had ik alweer een hele tijd niet gedaan. Totdat er onlangs op een vrijdagavond op Facebook een kanonnade aan oudere Franse chansons langskwam, waaronder Il venait d’avoit dix-huit ans van Dalida en Le bel âge van Barbara. Twee inmiddels overleden zangeressen die optraden onder een verzonnen voornaam zonder achternaam. Twee liedjes waarin de ik-figuur met weemoed en een zekere vervreemding een cougar-ervaring evalueert, al heette dat toen nog niet zo en al was er in die tijd meer moed voor nodig om zoiets te zingen dan nu.

Vooral voor Barbara heb ik nog steeds een zwak, al is de vroegere puberale adoratie verdwenen en herken ik tegenwoordig ook haar tekstuele beperkingen. Maar door de melancholieke melodie en de sfeer die het lied bij me opriep kreeg ik ineens de geest: ik moest en zou meteen een pianobegeleiding in elkaar sleutelen en een vertaling maken die op de melodie paste. Tot diep in de nacht was ik fanatiek in de weer en de volgende dag heeft Wim Scherpenisse het resultaat opgenomen en van stichtelijke illustratiën voorzien. Verder lezen Barbara vertalen

Boekvertalers voeren actie

Meer dan de helft van de titels in de boekwinkels in Nederland en Vlaanderen is oorspronkelijk niet in het Nederlands geschreven. Dat we die boeken toch kunnen lezen, is te danken aan het bijna onzichtbare werk van de boekvertalers: iets wat de meeste lezers zich niet realiseren. De actie Vertalers Worden Zichtbaar wil hier verandering in brengen. Op zaterdag 17 oktober 2009 trekken literair vertalers het land in om zichzelf met een persoonlijke boekenlegger aan het publiek te presenteren. Verder lezen Boekvertalers voeren actie

Vertaalster Mari Alföldy onderscheiden

Mari met ridderordeOp maandag 21 september nam vertaalster Mari Alföldy in Den Haag op de ambassade van Hongarije uit handen van de ambassadeur, dr. Iván Udvardi, het Gouden Kruis van Verdienste van de Republiek Hongarije in ontvangst.

De onderscheiding is haar toegekend voor haar belangrijke bijdrage aan de verbreiding van de Hongaarse cultuur in Nederland. Mari Alföldy heeft werk van een groot aantal belangrijke Hongaarse auteurs in het Nederlands vertaald.

Ook organiseert ze bijeenkomsten waarbij de Hongaarse cultuur centraal staat.

Ontmoeting met de auteur

voorstellenHet ogenblik is daar: je vertaling ligt in de winkel! Na maandenlange intensieve omgang met alle personages (die je inmiddels intiemer lijkt te kennen dan je eigen vrienden), een interessante mailwisseling met auteur en persklaarmaker over allerlei details en een laatste kritische lezing van de drukproeven, ligt daar dan eindelijk een boek.

En nu komt de auteur naar Nederland om het boek te promoten, interviews aan de Nederlandse pers te geven – en met jou te eten, want als een schrijver een paar dagen in ons land is, organiseert de uitgever vaak een gezamenlijk etentje. Oké, denk je even, wij kennen elkaar al zó goed, wij zijn samen de ouders van het Nederlandse boek, dus dat wordt een weerzien van oude vrienden. Leuk! Totdat je bedenkt dat de schrijver natuurlijk niet al die maanden met jóú bezig is geweest. Die kent jou helemaal niet, en jij hem of haar eigenlijk evenmin. De onzekerheid slaat toe. Hoe maak je de auteur duidelijk dat het geesteskindje bij jou in goede handen was? Dat je begrijpt hoe het in elkaar zit, waar het gevoelig voor is, waar het behoefte aan heeft? Dat je snapt hoe het denkt en praat, welke woordjes het wel of juist niet kent? Verder lezen Ontmoeting met de auteur

Vertaalslag 2009: de zin en onzin van hervertalen

Tijdens de Boekenweek, op donderdag 12 maart, organiseren de vertalers van de VvL een avond over de zin en onzin van hervertalen. Wanneer is een boek aan hervertaling toe? En wie bepaalt dat? Hoe hedendaags moet het Nederlands van een vertaalde klassieker zijn? Is het misschien beter om een oude vertaling te moderniseren in plaats van een nieuwe vertaling te maken? Deze vragen komen uitgebreid aan bod.

Aan het woord komen deskundigen van diverse organisaties binnen het boekenvak, zoals Maarten Asscher, Henk Pröpper, Nicolaas Matsier, Marita Mathijsen en natuurlijk de vertalers zelf.

Programma Vertaalslag 2009

19.15 Inloop
19.30 Inleiding Martine Vosmaer (voorzitter Werkgroep Vertalers VvL)
19.40 – 20.40 Schrijver Nicolaas Matsier vertelt over zijn hervertaling van Alice in Wonderland
Acteur Felix-Jan Kuypers draagt voor uit verschillende vertalingen van Shakespeare
De verschillende versies van The Catcher in the Rye worden vergeleken.

20.40 – 21.00 Pauze

21.00 – 22.00 Debat aan de hand van de stelling: ‘Heeft een vertaling een houdbaarheidsdatum?’ onder leiding van Peter Bergsma (directeur Vertalershuis) met als deelnemers: Maarten Asscher (directeur Athenaeum Boekhandel, schrijver), Henk Pröpper (directeur Nederlands Literair Productie- en Vertalingen Fonds), Marita Mathijsen (hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde aan de UvA) en Pieter Swinkels (redacteur uitgeverij De Bezige Bij)

Datum: donderdag 12 maart
Locatie: Perdu, Kloveniersburgwal 86 te Amsterdam, bereikbaar vanaf het Centraal Station met tram 4, 16, 24 of 25 (halte Spui) of metro 51, 53 of 54 (halte Nieuwmarkt).
Tijd: 19.15 – 22.00 uur

We sluiten af met een borrel. Tijdens de borrel wordt de Vertaalengel uitgereikt, een prijs die in 2008 in het leven is geroepen door de Werkgroep Vertalers en die deze avond zal worden toegekend aan het forumlid dat zijn of haar standpunt met de sterkste argumenten verdedigt.

De persklaarmaker: bedreigende of bedreigde diersoort?

vingertjeIn Vertalië wordt, zoals u inmiddels weet, veel geklaagd over de persklaarmaker. Het zou om een zeer lage diersoort gaan, door uitgevers ingezet om het werk van de deskundige, toegewijde vertaler met lelijke, onterechte strepen te ontsieren en in de kantlijn te voorzien van opmerkingen die getuigen van een totaal gebrek aan intelligentie, eruditie, inzicht, aandacht en gevoel voor humor. Dit met het oog op de gemiddelde lezer, van wie iedereen weet dat het hem ten enenmale ontbreekt aan intelligentie, eruditie, inzicht, aandacht en gevoel voor humor. Voor deze lezer moet de tekst geschikt worden gemaakt – door een soortgenoot. Het spreekt vanzelf dat die soortgenoot daarvoor niet meer dan een grijpstuiver hoeft te ontvangen, want wat eet zo’n beest nou helemaal? Onverteerbare zinnen die niemand blieft en een scheutje gal of azijn op zijn tijd, meer niet. En daar mogen deze dieren heel blij mee zijn, want ze kunnen niets, anders gingen ze wel wat anders doen. Andermans werk afkatten, dat is het enige waar ze goed in zijn.

Tot zover het vooroordeel. Nu de feiten. Verder lezen De persklaarmaker: bedreigende of bedreigde diersoort?

De koude kleren van de vertaler

zwetend-vertalenVertalen is de meest intense vorm van close-reading die er bestaat. Albert Verwey zei het al: ‘Zoodra men het in vreemde taal geschrevene zoo indringend leest dat men niet laten kan het na te zeggen in de eigene, is er de vertaling.’ Bovendien steekt een vertaler van bijna elk boek dat hij vertaalt iets op. Soms maakt hij kennis met een nieuw aspect van zijn beroep of van de letteren in het algemeen, soms met heel andere dingen. Voor sommige boeken moet hij veel onderzoek doen: welk gereedschap gebruikte een leerlooier in Engeland in de veertiende eeuw, bestond dat elders ook en hoe heet het in het Nederlands? Hoe werd een bepaalde bewerking genoemd en hoe werd die uitgevoerd? Hoe werden tijdens de Chinese Culturele Revolutie de bijeenkomsten genoemd waarbij veroordeelde politieke gevangenen aan het volk werden getoond – bestond er in die periode in de Nederlandse pers consensus over een bepaalde Nederlandse term? Hoe wordt in de wijsbegeerte een bepaald begrip genoemd, welke van de gevonden termen is in deze context de juiste, en waarom? Ook een vertaler die zich niet specialiseert, stuit geregeld op teksten waarin dergelijke kwesties aan de orde komen. Verder lezen De koude kleren van de vertaler

De vertaler en zijn geweten

KerkraamGelukkig komt het niet vaak voor, maar soms wordt een vertaler benaderd met het verzoek een boek te vertalen waarvan hij de strekking bedenkelijk vindt. Bedenkelijkheid bestaat echter in soorten en maten. Wat voor de een beslist niet door de beugel kan, vindt de ander hoogstens onschadelijke onzin. Wat in de ogen van de een onbewijsbare en zelfs gevaarlijke kletskoek is, vertegenwoordigt voor de ander zijn diepste levensovertuiging. Er zijn natuurlijk extreme gevallen. Er zullen bijvoorbeeld niet veel vertalers zijn die zonder een spier te vertrekken aan een hervertaling van Mein Kampf zouden beginnen, gesteld dat die in Nederland op de markt mocht worden gebracht. Dat is duidelijk genoeg, al zou men kunnen aanvoeren dat het publiek ook van dat boek moet kunnen kennisnemen om zelf te kunnen oordelen waarom het verwerpelijk is, en bovendien is er via internet vast wel aan te komen. Verder lezen De vertaler en zijn geweten

‘Om niets van de stijl verloren te laten gaan’

Een citaat uit een bericht van Rien Verhoef, gelezen op de e-maillijst van de Werkgroep Vertalers van de VvL en met zijn toestemming hier overgenomen:

‘Nrc.next publiceerde [op 5 september 2008] in zijn rubriek Internationaal een samenvatting (ruim de helft) van de toespraak van Sarah Palin, beoogd vice-president van de Republikeinen, met daarbij de vermelding: “Om niets van haar stijl verloren te laten gaan is de tekst in het Engels afgedrukt.” Misschien ook een tip voor Nederlandse literaire uitgeverijen?’

Zelfoverschatting
Dit voorval is tekenend voor de parmantige zelfoverschatting van een generatie Nederlanders. De prijs van de behouden stijl was ongetwijfeld dat grote delen van de tekst veel lezers geheel zullen zijn ontgaan.
Verder lezen ‘Om niets van de stijl verloren te laten gaan’

Alfabetisering in Amsterdam

Op de boekenmarkt op 18 mei 2008 in Amsterdam haalde een groep mensen van boekvertalers.nl meer dan 800 euro aan vrijwillige bijdragen op. Door latere bijdragen steeg het totaal tot 1150 euro. De opbrengst was bestemd voor een alfabetiseringsproject.

Op 4 juni 2008 overhandigde een delegatie van de boekvertalers de opbrengst aan de Stichting Info Buitenland Oud-West in Amsterdam. De cadeaucheque en een bos bloemen werden namens alle medewerkers in ontvangst genomen door coördinator Madeleine de Jong. Daarna gaf Madeleine een rondleiding in het pand en een toelichting bij de methodes en leermiddelen.

De Stichting wil graag kennismaken met vrijwilligers die bereid en in staat zijn (geduld is belangrijk!) les te geven aan mensen die willen leren lezen en schrijven en/of Nederlands als tweede taal willen leren. Ook bij dat laatste is lezen en schrijven een belangrijk onderdeel. Een vrijwilliger die af en toe de website kan bijwerken zou eveneens zeer welkom zijn. Belangstellenden kunnen zich telefonisch (020 6850515) aanmelden op woensdag en donderdag van 16.30 tot 20.30, op vrijdag van 12.30 tot 14.30 en op zondag van 12.30 tot 18.30.

Van de donatie zullen leermiddelen worden aangeschaft.

Bekijk een filmverslag van ons bezoek aan de Stichting Info Buitenland Oud-West.