Net uit: Olie op water

Helon Habila, Olie op waterOlie op water van Helon Habila, vertaald door Aleid van Eekelen en uitgegeven bij Nieuw Amsterdam.

Op 30 januari van dit jaar veroordeelde een rechter in Den Haag Shell Nigeria tot het betalen van een schadevergoeding aan een Nigeriaanse boer, wegens milieuschade als gevolg van olielekkage. Westerse oliemaatschappijen, ergens in Afrika, milieueffecten – iets waar we meestal in grote lijnen over in de krant lezen, kreeg ineens een gezicht in die ene Nigeriaanse boer die we in Den Haag zagen staan.

De volgende dag was die boer weer naar huis en uit ons blikveld verdwenen. En toch… wat gebeurt daar nu eigenlijk? Verder lezen Net uit: Olie op water

Net uit: Het bewijs van liefde

Het bewijs van liefdeHet bewijs van liefde door Catherine Hall, oorspronkelijke titel The Proof of Love, vertaald door Aleid van Eekelen-Benders en verschenen bij Cargo.

Het is op dit moment misschien moeilijk voor te stellen, maar er bestaan ook bloedhete zomers. Zomers waarin de hitte maar niet afneemt, waarin het dag en nacht warm blijft, gras en planten verdorren, de aarde uitdroogt, je van hogerhand opdracht krijgt om zuinig te doen met water en het lijkt alsof er nooit meer een druppel regen zal vallen. Zo’n zomer was het in 1976, in Nederland maar ook in Engeland, en in die zomer speelt het verhaal van Het bewijs van liefde zich af.

Op een afgelegen schapenboerderij in het Lake District klopt een vreemde aan, Spencer Little, een wiskundige die op de fiets uit Cambridge is gekomen en die voor de duur van de zomer om werk vraagt, niet voor loon maar in ruil voor kost en inwoning.

Een besloten plattelandsgemeenschap met strikte normen en nauwelijks oog voor de buitenwereld, krijgt te maken met een stille, teruggetrokken buitenstaander en, later, een groep hippies. Daartegenover de wiskundige, die hoopt een vernederende ervaring te ontvluchten en de vereiste concentratie voor zijn wiskunde te hervinden, maar in aanraking komt met mensen en opvattingen die hem tot dan toe vreemd waren, of die juist beangstigend sterk lijken op wat hij wilde ontlopen. Verder lezen Net uit: Het bewijs van liefde

Over neuzen, rozijnen en vriendschap

Het vertalen van Will Grayson, Will Grayson door John Green en David Levithan (uitgeverij Lemniscaat)

‘When I was little, my dad used to tell me, “Will, you can pick your friends, and you can pick your nose, but you can’t pick your friend’s nose.”’

Niet letterlijk te vertalen, die eerste zin. De Nederlandse taal kent niet één woord dat zowel ‘kiezen’ als ‘pulken’ betekent. ‘Pulken’ is zo specifiek dat je er sowieso niet veel mee kunt. Onder het verder lezen zat ik alvast te peinzen wat ik ermee aan moest. Misschien iets in de richting van je vrienden kiezen en in je kiezen pulken, maar toen kwam ik op bladzijde 21, waar de vriend, die zijn liefdesverdriet in de alcohol heeft verzopen, laveloos op de grond ligt en dreigt te stikken in zijn eigen snot, zodat Will letterlijk geen andere keus heeft dan… juist ja.
(Wat werd het uiteindelijk? Zie het filmpje op YouTube.)

Nog nooit heb ik tijdens de eerste lezing van een boek dat ik zou gaan vertalen zo vaak gedacht: wat moet ik dáár nou mee? Dat is onvertaalbaar, en omdat erop door wordt gegaan kan ik er ook niet iets anders van maken. En dan heb ik het nog niet eens over het soort dingen dat zo onopvallend in de tekst verwerkt zit dat je er pas over struikelt als je echt aan de vertaling bezig bent.

Vijf jaar hebben ze over het schrijven van Will Grayson, Will Grayson gedaan, John Green en David Levithan, en dat heeft een geweldig boek opgeleverd. En ook een dat van spitsvondigheden aan elkaar hangt. Verder lezen Over neuzen, rozijnen en vriendschap

Paper towns of Papieren steden

In een artikel in Filter — Tijdschrift over vertalen 17:1, schreef Maria Postema over de opkomst van boeken voor ‘Young Adults’ en het veelvuldig gebruik van de Engelse taal in de titels van dergelijke boeken. Is het een verkooptruc, een kwestie van commercieel denken in verband met een mogelijke verfilming, of zit er iets anders achter? En wat zegt zo’n Engelstalige titel de Nederlandse lezer?

Paper Towns - Waar is Margo Roth SpiegelmanEen van de twee jongerenromans waar ze in dit verband dieper op ingaat is het door mij vertaalde Paper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman? door John Green. Ze verbaast zich erover dat ik in mijn stukje over het boek op dit blog niet op de kwestie van de Engelstalige titel inga terwijl ik voor in de tekst genoemde boeken wel de Nederlandstalige titel gebruik, vraagt zich af of ik nog heb gepleit voor Papieren steden en zegt benieuwd te zijn naar mijn ideeën hierover. Verder lezen Paper towns of Papieren steden

Net uit: Herinneringen aan Grace

Herinneringen aan Grace van Catherine Hall, vertaald door Aleid van Eekelen en verschenen bij Cargo (oorspronkelijke titel: Days of Grace).

Tegen de tijd dat er een vertaling van mij moet uitkomen, krijg ik iets van een kleuter die bijna jarig is. Af en toe gluur ik even op bol.com of het boek daar al aangekondigd staat. Als ik langs een boekwinkel kom, kijk ik of het er soms al ligt. Tot er ineens, toch nog onverwacht, een busje stopt op straat en iemand de tuin in komt lopen met een grote doos. Eindelijk!

Doos openritsen, plastic zakjes met lucht eruit halen en daaronder liggen ze dan: acht exemplaren. Het is al zo’n fijn gevoel om één nieuw boek in je handen te houden, laat staan acht tegelijk. Ook al zijn het acht dezelfde, geeft niks, het wordt weer een leuke klus om te bedenken wie ik er allemaal een cadeau zal geven. Even inkijken, een schietgebedje doen dat ik niet meteen op een foutje stuit, en straks lekker wat langere fragmenten lezen. Wonderbaarlijk om na al die tijd het concrete resultaat van je werk in handen te hebben. Verder lezen Net uit: Herinneringen aan Grace

Marcelo en de echte wereld

Marcelo en de echte wereld van Francisco X. Stork, vertaald door Aleid van Eekelen, en verschenen bij Lemniscaat (oorspronkelijke titel: Marcelo In The Real World).

Marcelo is zeventien en heeft het prima voor elkaar: hij woont in een boomhuis in de achtertuin, heeft het naar zijn zin op school en heeft een vakantiebaantje geregeld op de manege van die school. Marcelo heeft ook zijn eigenaardigheden: hij heeft zijn vaste dagindeling, die hij ook op papier heeft staan. Hij kan zich niet verplaatsen in anderen en heeft moeite met figuurlijk taalgebruik. Hij hoort muziek in zijn hoofd en heeft nogal aparte interesses. Zelf vindt hij niet dat hem iets mankeert, maar omdat hij weet dat anderen het makkelijker vinden als ze een etiket op hem kunnen plakken, accepteert hij het label ‘Aspergerpatiënt’. Verder lezen Marcelo en de echte wereld

Net uit: Paper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman?

Paper Towns - Waar is Margo Roth SpiegelmanPaper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman?, vertaald door Aleid van Eekelen en verschenen bij uitgeverij Lemniscaat, in de reeks Made in the USA (oorspronkelijke titel: Paper Towns van John Green).

Wie John Green in actie ziet (http://madeintheusa.hyves.nl/widget/, filmpje: John loves Amsterdam) kan zich vermoedelijk wel voorstellen dat zijn boeken vol vaart en humor zitten. Wat verborgen blijft is de serieuze ondertoon die daarin ook altijd aanwezig is. Er valt veel te lachen, maar de humor baant de weg voor ernstiger zaken.

Leaves of Grass
In zijn zojuist verschenen derde boek, Paper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman?, speelt de auteur het klaar de voortgang van het verhaal grotendeels te laten bepalen door citaten uit ‘Leaves of Grass’, een negentiende-eeuws gedicht dat veel lezers, en zeker de Nederlandse, niet direct zal aanspreken. En toch werkt het. De citaten dienen als aanwijzingen in de zoektocht naar de verdwenen Margo Roth Spiegelman ‘met haar naam van zes lettergrepen, die vaak voluit en met een zekere stille eerbied werd uitgesproken’. Margo Roth Spiegelman, over wie iedereen het heeft. ‘Wanneer die verhalen werden verteld, werden ze zonder uitzondering besloten met En zeg nou zelf, dat geloof je toch niet? Vaak deden we dat ook niet, maar ze bleken altijd waar.’ Verder lezen Net uit: Paper Towns – Waar is Margo Roth Spiegelman?

Het beste buitenlandse boek

open boekDeze week heb ik weer naar de inmiddels jaarlijkse Avond van het boek gekeken. Naar de quiz, gespeeld door drie teams van schrijvers en een team van lezers, naar de boeiende fragmenten uit oude literaire tv-programma’s en met tussen de bedrijven door de uitslag van de verkiezing van ‘het beste buitenlandse boek aller tijden’. Heel Nederland had zijn stem mogen uitbrengen, de tien meest gekozen boeken waren bekend, maar de volgorde waarin ze waren geëindigd werd in de uitzending onthuld. Verder lezen Het beste buitenlandse boek

Eng raam, man! Mama-rangen en anagrammen

John Green, 19 x KatherineColin Singleton, de hoofdpersoon van 19 x Katherine, is verslaafd aan het maken van anagrammen. Dat doet hij uit zijn hoofd: als hij een woord hoort, gaat hij de letters automatisch anders rangschikken. Zoals hij het zelf aan (de negentiende) Katherine uitlegt aan de hand van haar naam, Katherine Carter: ‘Ik zie de letters en haal er dan eerst een goed woord uit – achterna bijvoorbeeld, of krater – en dan probeer ik van de overgebleven letters […] een grammaticaal logisch geheel te maken.’ Zo wordt Katherine Carter ‘ar in echte krater’ of ‘trek Ier achterna’. In de vertaling tenminste; in het Engels werd het her karate cretin en their arcane trek.
Verder lezen Eng raam, man! Mama-rangen en anagrammen