Marcelo en de echte wereld van Francisco X. Stork, vertaald door Aleid van Eekelen, en verschenen bij Lemniscaat (oorspronkelijke titel: Marcelo In The Real World).
Marcelo is zeventien en heeft het prima voor elkaar: hij woont in een boomhuis in de achtertuin, heeft het naar zijn zin op school en heeft een vakantiebaantje geregeld op de manege van die school. Marcelo heeft ook zijn eigenaardigheden: hij heeft zijn vaste dagindeling, die hij ook op papier heeft staan. Hij kan zich niet verplaatsen in anderen en heeft moeite met figuurlijk taalgebruik. Hij hoort muziek in zijn hoofd en heeft nogal aparte interesses. Zelf vindt hij niet dat hem iets mankeert, maar omdat hij weet dat anderen het makkelijker vinden als ze een etiket op hem kunnen plakken, accepteert hij het label ‘Aspergerpatiënt’.
Zijn rustige leven wordt op zijn kop gezet als hij van zijn vader, die het tijd vindt dat Marcel de ‘echte wereld’ leert kennen, zijn plannen moet omgooien en die zomer bij hem op zijn advocatenkantoor moet komen werken. Dat loopt allemaal nogal anders dan vader voor ogen had. Marcelo komt dubieuze praktijken op het spoor, hij wordt voor het eerst in zijn leven geraakt door het lot van een ander en komt voor een moeilijke keuze te staan: in zijn eigen veilige wereldje blijven of met beide benen de echte wereld binnenstappen en zijn geweten volgen, met alle consequenties van dien.
Het boek Marcelo en de echte wereld is in de ik-vorm geschreven: Marcelo vertelt zelf zijn verhaal. Dat betekent dat je als lezer door zijn ogen naar de wereld kijkt en van binnenuit meebeleeft wat het betekent als je uitdrukkingen hoort die je niet begrijpt, als je niet snapt wat mensen met hun gezichtsuitdrukking bedoelen of waarom ze op een bepaalde manier reageren. Voor Marcelo is het vaak een kwestie van zijn kennis gebruiken: als iemand zus kijkt bedoelt hij dit, als hij zo kijkt bedoelt hij dat.
De harde confrontatie met de echte wereld, met de motieven van anderen en met de noodzaak je eigen keuzes te maken, brengt in Marcelo een enorme ontwikkeling teweeg, en ook die maak je als lezer van dichtbij mee.
Het moge duidelijk zijn dat Marcelo’s persoonlijkheid een belangrijke rol speelt in het verhaal. Pas op het moment dat hij dingen gaat begrijpen en voelen, besef je als lezer wat hij tot dan toe níét heeft begrepen en gevoeld. Dingen die voor de meeste mensen zo vanzelfsprekend zijn dat ze er niet bij stilstaan. Maar de auteur weet ook de andere personages alle ruimte te geven. Marcelo wordt omringd door levensechte mensen; wat ze zeggen en doen past volkomen bij hun karakter. Dat maakt het boek in mijn ogen zo bijzonder: Stork beschrijft de ‘echte wereld’ zoals hij is, met echte mensen, maar doordat wij die wereld en die mensen door Marcelo’s ogen zien, krijgen we er een nieuwe kijk op.
In vrijwel alles wat ik over Marcelo In The Real World heb gelezen wordt ook dat andere boek over een Aspergerpatiënt genoemd, The Curious Incident of the Dog in the Night-Time van Mark Haddon. Dat vind ik jammer, omdat die twee naar mijn mening niet te vergelijken zijn. Al was het maar omdat Marcelo zo duidelijk een Amerikaans boek is. Waar Haddon met zijn titel naar Sherlock Holmes verwijst, is bij Stork een vleugje Grisham te bespeuren. Maar ook in andere opzichten zijn het heel verschillende boeken.
Tijdens het vertalen was het vasthouden van Marcelo’s geheel eigen, ietwat formele stem voor mij het belangrijkste. Die stem geeft dingen die voor de lezer doodgewoon zijn een andere kleur.
Concrete (en erg leuke) vertaalprobleempjes vormden de uitdrukkingen die Marcelo niet kent. Bijvoorbeeld wanneer zijn vader hem vertelt over de competitie op het kantoor: ‘“… assume that most people are looking out for number one.” At that moment, I picture a group of people standing on a corner waiting for a big number one to appear.’ In de vertaling werd dat: ‘“…ervan uit te gaan dat de meeste mensen vooral aan zichzelf denken en anderen graag vliegen afvangen.” Meteen zie ik een groep advocaten voor me die elkaar met vliegenmeppers achterna zitten.’
Ik heb een paar maanden met Marcelo doorgebracht. In het begin moest ik even aan hem wennen, maar dat duurde niet lang. Om de New York Times te citeren: ‘…in the skillful hands of Francisco X. Stork, 17-year-old Marcelo Sandoval is the bravest, most original hero I’ve met in years …’
Beste vertaler,
Ik heb genoten van het prachtige boek “Marcelo en de echte wereld”.
Hopelijk wordt dit boek een bestseller want dat verdient Marcelo gewoon.
Op mijn favoriete website http://www.dizzie.nl heb ik al veel reclame gemaakt voor dit boek. Ook heb ik Francisco Stork al 2x gemaild en ook heb ik al 2x hele mooie mails van hem terug gehad.
Ik heb wel een vraagje aan u als vertaler. Op blz 63 staat het werkwoord decaderen en omdat ik de betekenis niet wist van dit woord heb ik dit gegoogled maar ook dmv deze zoek machine kan ik het woord niet vinden.
Alleen vond ik engelse decade ofzo (periode van 10 jaar).
Graag zou ik willen weten wat met decaderen bedoeld wordt.
Groetjes
Sonja
Beste Sonja,
Wat leuk om te horen dat je het zo’n mooi boek vindt. Ik denk er net zo over als jij. Tijdens het vertalen heb ik ook met Francisco X. Stork gemaild over een paar punten die me niet duidelijk waren; dat was heel plezierig.
Wat het werkwoord ‘decaderen’ betreft: het is niet zo vreemd dat je de betekenis niet hebt kunnen vinden, want het is geen bestaand woord. In het Engels stond er ‘profligate‘, wat ook geen bestaand werkwoord is, maar wel een bijvoeglijk naamwoord dat ‘losbandig, verkwistend’ betekent. In het Engels kun je er makkelijk als grapje een werkwoord van maken, omdat werkwoorden op -ate heel gewoon zijn. In het Nederlands werkt dat niet, onze werkwoorden zijn herkenbaar aan hun uitgang, meestal -en, maar ik wilde geen bestaand werkwoord gebruiken omdat de schrijver dat ook niet doet. Bovendien moest het Nederlandse woord rijmen op ‘concentreren’. Daarom heb ik zelf, afgeleid van het woord ‘decadent’ het woord ‘decaderen’ bedacht. Wat Stephen Holmes ermee wil zeggen is: Wendell kan jou leren je eens lekker te laten gaan, en dan kun jij hem leren eens een beetje serieus te zijn. (Vroeger bestond er overigens wel een werkwoord ‘to profligate‘, dat ‘verdrijven, overweldigen’ betekende, maar dat wordt niet meer gebruikt en om die betekenis gaat het hier niet.)
Ik hoop dat het je zo duidelijker is.
Hartelijke groet,
Aleid
Beste Aleid,
Wat een schitterend boek. Ik heb het gisteren gekocht, kon het tot 3 uur ’s nachts niet meer wegleggen en heb vanochtend de laatste bladzijdes gelezen.
Stork neemt je met Marcelo helemaal mee in zijn verfrissende kijk op de wereld en de uitlatingen en acties van ‘gewone mensen’.
Ik heb erg van dit boek genoten en kijk uit naar nog meer fijne vertalingen van deze schrijver.
Vriendelijke groet,
Dominique
Dag Dominique,
Dank je wel voor je enthousiaste reactie. Wat fijn dat je zo genoten hebt van Marcelo.
Begin maart is in Amerika een nieuw boek van Francisco Stork verschenen. Daarvan heb ik toen hij vorige week in Nederland was een exemplaar van hem cadeau gekregen. Dat heb ik achter elkaar uitgelezen, ik vond het weer erg mooi.
Dus ga maar vast duimen dat dat ook vertaald wordt!
Hartelijke groet,
Aleid
Hoi Aleid,
Wat een prachtig boek! Ik kan je zeggen dat het met stip binnen is
gekomen in mijn boeken-top 5.
Mooi vertaald (maar dat is geen verrassing natuurlijk na de John Greens.)
Jammer dat scholieren geen vertaalde romans voor hun boekenlijst mogen lezen, dit zou namelijk echt een aanrader zijn.
Groetjes Lisette
Hoi Lisette,
Dank je wel!
En Dominique, je mag ophouden met duimen. 😉 Ik ga later dit jaar The Last Summer of the Death Warriors vertalen.
Aleid
Dag Aleid,
Ik heb dit boek net uit en mailde erover naar een groep “lezende vrouwen”
Eén daarvan had eigenlijk dezelfde vraag als ik: waarom gekozen is voor Marcelo EN de echte wereld en niet voor IN de echte wereld. Ik zou denk ik ook gekozen hebben voor en i.p.v. in omdat voor mij in het woord in meer betrokkenheid, meer deel uit maken van zit, ik zou bijna zeggen ingeburgerd, terwijl bij het woord en er een grotere afstand zit, en dat vond ik wel passen bij Marcelo. Maar dat zijn mijn hersenspinsels, ik ben benieuwd wat jou overwegingen zijn geweest.
Veel succes met het vertalen van de nieuwe Stork!
Groet
Janneke
Dag Janneke,
Hoe een vertaald boek in het Nederlands gaat heten wordt vrijwel altijd bepaald door de publiciteitsafdeling van de uitgeverij. Dat is iets waar de lezers (en recensenten) soms vreemd van opkijken. Deze kwestie is op dit blog dan ook al vaker aan de orde geweest, omdat je als vertaler regelmatig wordt aangesproken op een titel die je zelf misschien niet gekozen zou hebben.
Zelf zou ik, als ik de keuze had, boektitels letterlijk vertalen. De auteur heeft zijn boek tenslotte niet voor niets zo genoemd. Bij Marcelo zou het dan ‘in de echte wereld’ zijn geworden. Ik vind dat ook erg goed passen: je vindt erin terug dat ‘de echte wereld’ voor Marcelo tot dan toe iets vreemds is geweest waar hij zich nu (noodgedwongen) in begeeft.
Ik weet niet waarom de uitgeverij heeft gekozen voor ‘en’, maar er is beslist iets te zeggen voor jouw redenering. Ik vind het erg leuk te merken dat de vraag je bezig heeft gehouden, met zo’n goede verklaring als resultaat.
Hartelijke groet,
Aleid