Door Fennie Steenhuis
Holt u nog wel eens?
Ik hol nooit meer, besefte ik toen ik de memoires van Konstantin Paustovskij herlas. Ik ren, ik loop hard, misschien kom ik nog eens aanstuiven of vlieg ik zelfs, maar hollen, nee, dat doe ik nooit meer. Hooguit is het hollen of stilstaan in figuurlijke zin.
Paustovskij-vertaler Wim Hartog echter laat meteen al in het eerste hoofdstuk van het eerste deel, Verre jaren, iemand op een oever hollen: Ineens sprong zij op en holde langs de rivier naar de dam toe. Het gaat om de moeder van Paustovskij.
Hollen! De moeder holde. Wat een geweldig woord! Hollen, is dat geen springeriger activiteit dan rennen? Het laatste komt zo strak en efficiënt op me over.
Ik besloot dat het woord zo snel mogelijk weer eens in druk moest verschijnen. Gelukkig was ik bezig een boek te vertalen waarin door de personages nu en dan in de natuur gerend werd. Gerend, het ligt zo voor de hand, het stáát er immers al bijna als je vanuit het Engels vertaalt en ‘ran’ leest. Geen wonder dat het hollen op de achtergrond is geraakt.
Bedacht op ‘run’ en ‘ran’ kwam ik weer een zin in het boek tegen: …and when they could properly see their feet, they ran. Ja, daar renden ze weer. Nee, ze holden! Hollen moest het worden.
Nu kan ik als vertaler de beslissing nemen er ‘hollen’ van te maken, maar daarmee ben ik er nog niet. De persklaarmaker die mijn tekst nakijkt, kan het, om onbegrijpelijke redenen, een lelijk woord vinden en veranderen in ‘rennen’.
In mijn geval is het daarmee einde verhaal: als ik mijn vertaling ingeleverd heb, zie ik er niets meer van terug, totdat de postbode aanbelt met een presentexemplaar van het boek in de hand. Gelukkiger vertalers krijgen eerst de opmerkingen van een persklaarmaker terug en kunnen dan in discussie gaan.
Niet aan denken, eerst gewoon vertalen en losjes ‘hollen’ erin zetten: …en toen ze hun voeten goed konden zien, holden ze. Ze konden niet eerder gaan hollen, want het was een donkere nacht geweest en nu pas werd het licht.
Ach, die persklaarmaker zal toch zeker óók het licht zien?
Nu je dit onderwerp hebt aangesneden, ben ik erop gaan letten. In het boek dat ik op dit moment aan het vertalen ben, had ik kinderen al spontaan laten hollen, niet rennen. Nu maar hopen dat geen enkele persklaarmaker dat zal veranderen.
Els Franci
Dit werpt een geheel nieuw licht op het woord ‘holmaatje’.
En wat dacht u van rolmaatje?
U bent zeker flink de weg kwijt.
EINDELIJK!!!!
Ik gebruik het heel vaak eigenlijk, zonder bij na te denken.
Mijn vriend vindt het vreselijk als ik het woord hollen gebruik. Hij kent verder niemand die dat gebruikt.
Als hij terugkomt van hardlopen zeg ik expres: lekker gehold schat?